Vera - 01.10.1996, Blaðsíða 25

A að banna klám? Takmarkanir og höml-
ur eru til þess gerðar að koma í veg fyrir
skaða. Klám (að undanskildu barnaklámi og
ofbeldisfullu klámi) getur vissulega verið
móðgandi en hefur samt ekki í för með sér
skaða. Sumir hafa haldið því fram að klám
geti ýtt undir aukningu kynferðisafbrota, en
sú fullyrðing á ekki við rök að styðjast. Kann-
anir hafa sýnt að ekkert samband er milli
kynferðisafbrota og kláms. Fræg listaverk
eins ogt.d. „hin nakta Maja" eftir Francisco
de Goya hafa af sumum verið talin klám-
fengin þar sem þau sýna nekt. Bókmenntir
hafa einnig talist klámfengnar eins og t.d.
bækur Marquis de Sade (1740-1814) þar
sem hann var mjög beinskeyttur og opinskár
í umfjöllun sinni um kynlíf og kynhegðun.
Ætti að banna klassísk listaverk á þeim for-
sendum að þau séu mððgandi? Það er ekki
ástæða til þess að banna neitt á þeim for-
sendum einum að það sé móðgandi, þá
væri verið að bjóða hættunni heim. Verjend-
ur kláms hafa haldið því fram að klám sé að-
ferð til tjáningar líkt og listræn tjáning. Tján-
ingarfrelsi er mönnum mjög mikilvægt og því
er ekki réttlætanlegt að banna klám, nema
þá aðeins til þess að takmarka aðgang
þeirra sem eru ólögráða svo og birtingu á
opinberum stöðum (eins og t.d. veltiskiltum
o.þ.h.). Það á að vera undir mönnum komið
hvort þeir velja að skoða klám eða ekki.
Hvað er klám? í
fyrstu virðist svarið
einfalt. Klámi er
ætlað að örva kyn-
ferðislegar langanir
sem særa blygðun-
arsemi.erugrófarog
jafnvel auðmýkjandi.
andinn byrjar hins veg-
ar þegar skilgreina á hvort tiltekið efni sé
klámfengið eða ekki því mörkin eru bæði óljós
og breytileg eftir stund og stað og að mati
ólíkra einstaklinga. Frægur er hæstaréttardómur
í Bandankjunum frá 1946 þegar einn dómarinn
viðurkenndi að erfitt sé að skilgreina nákvæm-
lega hvað sé klám en bætti við „ég veit það þeg-
ar ég sé það“. í reynd hafa dómstólar vestra og
væntanlega íslenskir líka fylgt þessari vísu skil-
greiningu og haftí huga hvað þeirtelja innan vel-
sæmismarka í samfélaginu hveiju sinni.
Getur klám verið skaðlegt (og þá
fyrir hverja)? Rannsóknir hafa sýnt að
klámfengið efni getur vissulega haft örvandi
áhrif á bæði konur og karla. Flvort áhrifin eru
skaðleg er hins vegar meira álitamál. Sumir
telja að klám ýti undir kynferðisglæpi á með-
an aðrir álíta að klám geti einfaldlega veitt
kynferðislega útrás. Niðurstöður opinberra
rannsóknarnefnda í Bandaríkjunum hafa
ekki getað sýnt fram á orsakatengsl milli
kláms og kynferðisglæpa enda kannski ekki
hægt. En sumt klámfengið efni getur vissu-
lega auðveldað kynferðisglæpamönnum að
réttlæta verk sín án þess að hægt sé að
skella skuldinni á slíkt efni.
Kemur klám í veg fyrir jafnrétti? Nei,
klám hvorki kemur í veg fyrir jafnrétti kynj-
anna né getur klám stuðlað að því. Klám er
einfaldlega fyrirbæri sem sumir sækjast eft-
ir og aðrir ekki. Þó klámmarkaðurinn virðist
meir ætlaður þörfum karla en kvenna og að
rannsóknir sýni að fleiri karlar en konur nýti
sér slíkt efni, hefur það í sjálfu sér ákaflega
lítið með jafnrétti kynjanna að gera.
Á að banna klám? í Ijósi áðurgreindra
vandkvæöa á að skilgreina hvað sé klám, er
jafnframt Ijóst að nánast ómögulegt er að
banna slíkt efni með öllu. í aðalatriðum eiga
fullorðnir einstaklingar (börn vitaskuld und-
anskilin enda ekki sjálfráða) að hafa rétt á
að taka þátt í og fá að sjá, heyra og lesa
hvaða efni sem þeir kjósa t krafti tjáningar-
frelsisins sem er grundvöllurinn í stjórnskip-
an okkar. Samfélagið gefur stðan vissulega
leiðbeinandi reglur um hvar og hvernig þessi
réttur er nýttur en blátt bann á klámi lýsir
eingöngu óskhyggju þeirra sem telja aö
hægt sé að útrýma öllu „óæskilegu og
óþægilegu" í heiminum með einföldum laga-
setningum stjórnvalda.
LauKa.ValentinOw
grafiskur nonnuður:
Hvað er klám? Það
efni sem vekur
kynóra.
Getur klám
verið skað-
legt? Ég tel að
hinar jákvæðu
hliðar kláms vegi
mun þyngra en þær
neikvæðu, sem því
kunna að fylgja. Klám er jákvætt að því leyti
að það dregur kynmökfram t dagsljósiö, ger-
ir þau að sjálfsögðu umræðuefni, sem er
vert umhugsunar. Allir hafa heyrt sögur af
kynferðisglæpamönnum sem hafa verið
mikið viðriðnir klám, en þeir eiga iðulega við
sálræn vandamál að strtða, fyrir. Margt er
hægt að misnota, en það er ekki þar með
sagt að það sé skaðlegt.
Stendur klám í vegi fyrir jafnrétti
kynjanna? Konur, líkt og karlar, framleiða
klámfengið efni og þær eru einnig klámneyt-
endur. Þeim fer fjölgandi og það hefur áhrif
á gæði framleiðslunnar. í kapítalísku þjóðfé-
lagi stýristframboð af neyslu. Hmmm... mér
finnst ekki ósennilegt að ef fleiri konur fara
að njóta kláms, geti það bætt kynlíf þeirra
svo mjög, að þær gætu orðið of uppteknar
til að berjast fyrir réttindum sínum!
Á að banna klám? Og láta karlveldinu
eftir að móta klámheiminn? Fyrir skömmu
var eróttskt lesbíuttmarit gert upptækt í
Kanada, meðan hefðbundin karlatímarit
eins og Playboy og Penthouse eru seld þar.
Ef jafnrétti kynjanna er takmarkið, er bann
við klámi hreint ekki svarið.
klá^v