Vera - 01.10.1996, Blaðsíða 32
kvnnatónar
Rætt við Valgeröi Andrésdóttur píanóleikara um kvennatónlist
Konur eru í mikilli sókn sem tónskáid á
Noróurlöndum. Cefnar eru út plötur meö
tónlist eftir konur, þær leiöa eigin Itljóm-
sveitir, vinna alþjóölegar keppnir og
taka í ríkari mæli þátt í atvinnumennsku
á öllum sviöum tónlistar.
í ágúst sl. var haldin í Kaupmannahöfn
stærsta norræna tóniistarhátíöin hingaö
til „Kvinders Toner", þar sem tónlistin
er öll samin og flutt af konum. Á
boöstólum var jazztónlist, rokk, þjóö-
lagatónlist, sígild tónlist og nútímatón-
list ásamt fleiru.
Tónlistarhátíöin „Kvinders Toner“ var
haldin á vegum samtaka í Danmörku
sem kaiia sig „Kvinder i Musik“ og voru
stofnuö 1980. Samtökin hafa sl. 16 ár
skipuiagt tónleika til aö kynna tónlist
sem konur hafa samiö, og oftast er tón-
listin flutt af konum. „Kvinder i Musik“
vilja brúa biliö milli sígildrar tónlistar og
rytmískrar tónlistar (jazz, popp og fl.)
sem oft myndast í tónlistarheiminum og
samtökin leggja því áhersiu á aö starfa
fyrir allar greinar tónlistar. Markmiö
þeirra er aö styöja konur í aö vera virkar
í tónlistarlífinu, þannig aö þær veröi
eölilegur hluti af tónlistarheiminum.
Samtökin reyna aö skapa svigrúm fyrir
konur innan allra tónlistarstefna, sér-
staklega á sviöi tilraunatónlistar þar
sem er ekki rík hefö fyrir þátttöku
kvenna. Síöan 1981 hafa samtökin
byggt upp tónbókasafn meö verkum eft-
ir konur, safnaö greinum og hljóöritun-
um meö efni alls staöar aö úr heiminum.
í kynningarskrá hátíöarinnar er sagt aö
stefnan á Noröurlöndum núna sé sú aö
krefjast þess aö á öllum norrænum tón-
listarhátíöum séu verk eftir konur. Ekki
megi heldur gleyma tónlistarlífinu utan
tónlistarhátíöa, og er í því sambandi
minnst á ungversk-danska píanóleikar-
ann Eiisabeth Klein, en haldnir voru sér-
stakir tónleikar til heiöurs henni á hátíö-
inni. Hún er oröin 85 ára og hefur á
löngum starfsferli sínum unniö ötullega
aö því aö kynna píanóverk eftir konur.
Jafnframt segir aö Elisabeth hafi fengiö
arftaka, hinn unga ísienska píanóleik-
ara, Valgeröi Andrésdóttur, sem hélt
tónleika á hátíöinni meö nútímaverkum
eftir norræn kventónskáld. í tilefni af
því birtist hór viötal viö Valgeröi.
Valgerður Andrésdóttir lauk einleikaraprófi frá
Tónlistarskólanum í Reykjavík
1985 og stundaöi fram-
haldsnám í píanóleik
viö Hochschule der
Kunste í Berlín.
Valgerður hélt
sína fyrstu
einleikstón-
leika 1990
og hefur
síöan kom-
ið fram
sem einleik-
ari og meö-
leikari á tón-
leikum á
íslandi, í Þýska-
landi, Danmörku,
Svíþjóö og Finnlandi.
Hún spilar sígilda tónlist
jafnt sem nútímatónlist og hefur
m.a. haldið tónleika meö tónlist eftir konur í
„Den Anden Opera" 1995 í samvinnu við
„Kvinder i Musik". Síðastliðin fjögur ár hefur
hún veriö búsett í Kaupmannahöfn og starfaö
sem píanóleikari og píanókennari. Verkín sem
Valgeröur flutti á „Kvinders Toner" eru eftir
Báru Grimsdóttur, Birgitte Alsted, Eva Noer
Kondrup, Indra Rise, Kerstin Jeppson og Mist
Þorkelsdóttur. Verkið eftir Mist er samið að
beiðni Valgerðar og var því frumflutningur. Vera
ræddi við Valgeröi skömmu fyrir tónleikana.
Veru langaði fyrst að vita hvernig Valgeröi
datt í hug að fara aö spila tónlist eftir konur.
„Fyrir kvennaráðstefnuna í Ábo 1994 kom
fram sú hugmynd að vera með tónlistardag-
skrá eingöngu með verkum eftir konur. Þá byrj-
aði frumvinnan sem var að grafa upp nótur og
fá nöfn á kventónskáldum og var það mikil
vinna. „Kvinderí Musik" voru mjöghjálpsamar,
þar sem ég komst í nótnasafnið og fékk ýmsar
upplýsingar. Maður þarf að finna út hvar hægt
er að fá nóturnar, skrifa til útgáfufyrirtækja og
oft taka hlutirnir langan tíma. T.d. pantaði ég
verk eftir pólska konu fyrir einu og hálfu ári og
það var að berast fyrst núna.
Það eru t.d. til útgáfufyrirtæki í Þýskalandi
sem sérhæfa sig í að gefa út hljóðrituð verk
eftir konur, kynna konur og til eru skrár yfir það
sem hefur verið gefið út. Hvert sem ég fer er
ég með einhverjar furðulegar spurningar um
tónlist sem hvergi er til, því ég er aö reyna að
koma mér upp mínu eigin safni."
Hvar hefur þú síðan flutt tónlist ettir konur?
„Það var í fyrsta skipti á kvenna-
ráðstefnunni í Ábo sem ég
hélt tónleika með verk-
um eftir konur. Það
var alþjóðleg efn-
isskrá af sam-
tímatónlist,
verk eftir
Gubajdulinu
sem er
rússneskt
tónskáld,
sem er orð-
in mjög
þekkt, og
annað eftir
belgískt tónskáld
en hin verkin voru
öll norræn. Það var
húsfyllir og viðtökurnar voru
mjög góðar. Þarna voru konur alls
staðar að og eftir þetta var mér boðið að halda
svipaða tónleika í Danmörku og Svíþjóð, sem ég
gerði. Síðan spilaði ég líka á íslandi.
Þegar kom til að Kaupmannahöfn yrði
menningarborg Evrópu, fengu „Kvinder i
Musik" fjárstyrk til að halda tónlistarhátíð og
buðu mér að vera með tónleika og að þessu
sinni eru tónskáldin öll norræn, þ.e.a.s. frá
Norðurlöndum og Eystrasaltslöndum."
Hefur&u kynnt þér eldri tónlist eftir konur?
„Ég hef ekki gert það en það er mikið verið að
rannsaka tónlist eftir konur fyrr á tímum. T.d.
var ein uppi á 12. öld sem samdi tónlist og hét
Hildegard von Bingen. Það er líka verið að
safna upplýsingum um kventónskáld og gefa
út uppsláttarrit. Fyrst núna eru tónsmíðar við-
urkenndur vettvangur kvenna. Þaö eru til kon-
ur í dag sem hafa náð mjög langt á þessu
sviði, t.d. Gubajdulina í Rússlandi og á Norður-
löndum finnska tónskáldið Kaija Saariaho."