Ritmennt - 01.01.2004, Síða 39

RITMENNT
ÍSLANDSVINURINN DANIEL WILLARD FISKE
hríð vinnu við að útvega honum rit og 1886
bæði safnaði hann bókum og leitaði mark-
visst að upplýsingum um bækur hér heima.
Fornbókasölum sendi Fiske bókalista og oft
á tíðum lögðu þeir á sig ómælda vinnu til að
finna það sem hann vanhagaði um. Augljóst
er að þeir höfðu líka í huga að hann fengi
vönduð og vel með farin eintök. Var oft leit-
að um allt land og ekki staðar numið fyrr en
gott eintak var fundið. Fislce borgaði mjög
vel. Hann hafði þann háttinn á að hann
sendi umboðsmönnum sínum ríflega upp-
hæð og áttu þeir síðan sjálfir að draga frá eft-
ir því sem þeini áskotnaðist umbeðin rit.
Þegar inneignin fór að rýrna létu þeir vita og
Fiske sendi tneiri peninga. Hvergi örlar á
þeirri hugsun hjá honurn að nokkuð ís-
lenslct efni sé of dýrt. Jón Þorkelsson skrifar
honum 12. febrúar 1887: „Ég fékk í þessu
augnabliki frá yður bréf og póstávísun, sem
ég þaklca. En borgunin er alltof milcil, svo að
þér verðið að sjá til að láta mig gera eitthvað
meira fyrir yður." Jón var mjög viljugur að
eltast við cinstök rit fyrir Fiske. Hann var
sjálfur mikill bólcfræðingur og náltvæmur í
öllu sem varðaði mismunandi útgáfur. Þar
að auki hafði hann stálminni. Hann bar
endalaust saman eintök og benti Fiske á
mismun á útliti eða meðferð ritanna. Hann
fór á bólcauppboð fyrir Fislte, og trúlega fyr-
ir sjálfan sig í leiðinni, en hann átti sjálfur
mjög gott bóltasafn. Jón sltrifaði honum
löng bréf og lýsti vandlega uppboðunum í
Kaupmannahöfn. Á lrvaða verði einstaltar
bæltur hafi verið siegnar. Margt fannst lron-
um „þrældýrt". Hann vó og mat alla hiuti.
Honum fannst miltiivægt að vera sjálfur á
uppboðunum en eltki láta aðra bjóða í fyrir
sig. Jón segir Fislte frá því í gamni að liann
og Guðbrandur Vigfússon, sem kom til
Kaupmannahafnar í heimsóltn frá Englandi,
hafi þrætt fornbóltasölur borgarinnar og
eltlti fundið neitt bitastætt íslensltra bólta.
Viðltvæði bóltsalanna liafi jafnan verið að
prófessorinn frá Flórens hafi verið á ferðinni
árið áður, það er árið 1886, og liafi lteypt allt
upp.
Jón fór oft á Konunglega bóltasafnið í
Kaupmannaliöfn til að sltoða eintölt og ein-
staltar útgáfur til þess að hafa samanburð
við þær bæltur sem falar voru til ltaups
lianda Fislte. Sumar þeirra bólta, sem Jón
Þorltelsson og OJafur Davíðsson lteyptu fyr-
ir Fislte, voru eltlti einu sinni til á Konung-
lega bóltasafninu í Kaupmannahöfn, sem þó
naut sltyldusltila á íslensltu efni eftir 1886,
og jafnvel livergi á öðru opinberu safni.
Voru þeir oft á tíðurn upp með sér yfir því að
ná ritum sem bóltasafnið átti eltki. Heima á
íslandi var eltlti aðstaða til að safna slíltu
efni. Húsnæðismál bóltasafnsins í Reyltja-
vílt voru í slíltum ólestri. Þeir eru býsna á-
nægðir með að íslensltt fágæti færi til Flór-
ens og sjá því sennilega betur borgið þar.
Stundum féltlt Jón forltaupsrétt lijá bóltsöl-
um og lét þá Fislte vita og spurði hvort liann
ætti að ltaupa eitthvað fyrir hann. Jón velti
miltið fyrir sér verði bólta og hvað væri
sanngjarnt miðað við fágæti og ásigltomulag
þess sem falt var. Hann var mjög leiðandi í
því hvað Fislte lét ltaupa fyrir sig og sagði
liiltlaust frá, ef honum fannst verðlagning of
lrá. Jón prúttaði fyrir hann og náði oft niður
verði. Fislte sóttist lílta eftir alls ltyns pés-
um og ýmsu smáprenti og grafskriftir bað
hann iðulega um. Jón býður Fislte til ltaups
302 grafsltriftir frá 1833 og yngri og einnig
198 tæltifærisljóð frá 1698 og árunum eftir
35