Ritmennt - 01.01.2004, Síða 104

ÞÓRÐUR INGI GUÐJÓNSSON
RITMENNT
þing í skiptum 1832. Bjó síra Jón fyrst að
Núpi í fimm ár; en síðan að Gerðhömrum.
Hann fékk veitingu fyrir Söndum 1853. Sex
árum síðar missti síra Jón sjónina og sleppti
þá prestskap. Hann bjó eftir það á lcirkjulcot-
inu Múla í þrjú ár við bág kjör, en fluttist
lolts (1862) með konu sína og son að Hafn-
arhólmi á Selströnd við Steingrímsfjörð til
Guðbjargar dóttur sinnar.
Haustið 1870 fær síra Jón Sighvat Grímsson
Borgfirðing til að skrá ævi sína (sbr. Vióauka
I a). Þá er einnig tekið að hausta í lífi síra
Jóns, hann er á 84. aldursári og orðinn blind-
ur. Síra Jón er saddur lífdaga,- hann hafði
misst son sinn fyrr á árinu og Þórdísi þrem-
ur árum fyrr. Honum finnst lífið tómlegt án
konu sinnar og vonast eftir því að fari nú að
styttast hjá sér. Honum verður að ósk sinni;
síra Jón er allur á öðrum degi jóla sama ár.
Eins og fram kemur í Prestaævum Sig-
hvats (sjá hér á eftir og Viðaulca I a) hafði síra
Jón fyrir andlát sitt valið líkmennina, og var
Sighvatur einn af þeim. Sighvatur lét eldci
þar við sitja heldur orti minningarlcvæði um
síra Jón. Það birtist í 10. árgangi Norðanfara,
28. desember 1871 (sjá Viðaulca IV). Þar í er
eftirfarandi hending:
Hetja féll að fengnum besta sigri,
fegri hlut ei nokkur maður á;
beitt sá hafði björtum andans vigri,
brott sem náði villu skæða hrjá.
Æviágrip síra Jóns velcur athygli fyrir ýmsar
salcir. Hinn gamli uppgjafarprestur hefur
sjálfur orðið meðan hinn ungi Sighvatur
Grímsson mundar pennann. Þessi atburður
markar álcveðin tímamót fyrir fræðimanns-
feril Sighvats.
Vissulega gefur æviágripið aðeins talc-
markaða mynd af síra Jóni. Þar er stilclað á
stóru og einungis getið helstu viðburða í lífi
hans. Af öðrum heimildum má dæma að
síra Jón hafi sinnt ýmsu öðru en liefð-
bundnum embættisstörfum. Raunar er
lrann orðinn nálega 37 ára þegar hann vígist
til prests. Aður hafði hann fengist við
lcennslu og verslunarstörf. Því slculu hér
nefndir nolclcrir þeir þættir sem varpa
slcýrara ljósi á manninn. Síra Jón lcom að
ritun sólcnalýsinga; hann liafði áhuga á
þjóðmálum, orti og var milcill tungumála-
garpur. Þá spunnust um hann sögur.
Sóknalýsingar
Á fundi Kaupmannahafnardeildar Hins
íslenslca bókmenntafélags 25. ágúst 1838
bar Jónas Hallgrímsson slcáld fram þá til-
lögu að lcosin yrði nefnd manna sem yrði
falið að safna öllum fáanlegum slcýrslum,
fornum og nýjum, er lýsi íslandi eða ein-
stölcum héruðum þess, og undirbúa svo til
prentunar nýja og nálcvæma lýsingu á Is-
landi sem síðan yrði prentuð á kostnað
félagsins. Tillögunni var vel telcið. Um
haustið sama ár var lcosin nefnd til að
hrinda verkefninu í framlcvæmd. í henni
áttu sæti Finnur Magnússon, Jónas Hall-
grímsson, Konráð Gíslason, Brynjólfur Pét-
ursson og Jón Sigurðsson.1
Vorið eftir sendi nefndin öllum sýslu-
mönnum og prestum landsins boðsbréf,
dagsett 30. apríl 1839, þess efnis að þeir rit-
1 Sjá Ólafur Lárusson, Formáli, Sóknalýsingai Vest-
fjarða II (1952), 5; Guðjón Friðriksson, /ón Sigurðs-
son: Ævisaga I, 151-52.
100