Ritmennt - 01.01.2004, Page 147

RITMENNT
SKÁLDSÖGUR INDRIÐA G. ÞORSTEINSSONAR
upphaf tæknialdar. Á slóðum upprunans í Skagafirði gerast allar
hans sveitalífssögur, oft tengdar raunverulegum staðanöfnum
eða örnefnum, á sama árahili og hann átti þar heima. Eins er um
Akureyrarsögurnar, sem eru frá dvalarárum hans þar í kaup-
staðnum. Og víst var hann leigubílstjóri um skeið í Reykjavík á
þeim tíma sem ein sagna hans er látin gerast þar í borg. Indriði
dregur heldur aldrei neina dul á tengslin við upprunann. í þeirn
efnum má jafnvel segja að hann bregði á eins konar stíllegan
leik. Hann notar gjarnan staðanöfn, sem undirstrika skírskotun-
ina til sögusviðsins, en flest smíðar hann þó vissulega sjálfur.
Hið sama er að segja um flesta þá mannlífsviðburði, sem sögu-
þráðurinn er spunninn úr hverju sinni, að þótt finna megi fjöl-
margar samsvaranir við viðburði í ævi hans sníður hann það efni
sitt jafnan að listrænum lögmálskröfum. - Þess vegna og einmitt
þess vegna höfða sögur hans til allrar þjóðarinnar. Sérhver þeirra
er örheimur sem endurspeglar almennar tilfinningar hvar sem er
þessa heirns.
Um stíl Indriða féllu upphaflega allóvægilegir og ósanngjarnir
dómar hvað varðaði stuld frá Ernest Hemingway. Víst er að Ind-
riði lærði af Hemingway, eins og fjölmargir aðrir rithöfundar
víðs vegar um lönd um miðja 20. öld. En hann vann úr þeim á-
hrifum. Og stíllinn varð hans, orðspar og án langdreginna lýsinga
eða útúrdúra og að því er virðist kaldhamraður á yfirborðinu,
sem minnir á fornar gullaldarsögur þjóðarinnar, íslendingasög-
urnar, þar sem úrdrátturinn er grundvallarstílbragð og dylur
þann tilfinningaeld sem undir logar. Ekki er nema fáum gefið að
nota úrdrátt svo vel sé - það er það sem kallað er að láta lesand-
ann lesa sem mest á milli línanna - en Indriði er einmitt einn
þeirra stílsnillinga, og í þeim efnum hefur enginn orðið honum
snjallari á okkar dögum.
Eftir hinar einstöku viðtökur, sem sagan 79 af stöðinni fékk,
hefði ef til vill rnátt ætla að Indriði ritaði fleiri samtímasögur, en
svo varð eklci. Hann kaus eftir það að halda á vit fortíðarinnar í
leit að söguefni sínu, eins og hér hefur verið rakið. Og hann má
kalla, ef til vill fremur en flesta eða alla skáldsagnahöfunda okk-
ar á síðari hluta 20. aldar, skáld sinnar eigin lífsreynslu eða lífs-
sögu - það er fram um tvítugt, því að lengra fór hann eklci, svo
merkilegt sem það má teljast.
Kápumynd3. útgáfu, 1962,
tekin úr samnefndri kvilt-
mynd frá árinu 1962.
Kápumynd skólaútgáfu, 1988,
tekin úr samnefndri kvik-
mynd frá árinu 1980.
143