Vera - 01.04.2000, Page 51

ið. Kona sem er mjög hæf á auðveldara
með að fara í fæðingarorlof, vinna heima
eða minnka við sig vinnu tímabundið,
vegna þess að fyrirtækið vill ekki missa
hana.“
Hulda telur að konur eigi mikla mögu-
leika í þekkingarþjóðfélaginu, þar sem ekki
er spurt um líkamlegt afl og konur hafa
ýmsa hæfileika sem nýtast vel í slíku um-
hverfí. „Samskiptahæfíleikar, hæfileikar til
þess að vinna í hóp og sýna frumkvæði,
allt þetta skiptir máli,“ segir hún. „Ef við
alhæfum svolítið og hugsum okkur mun-
inn á karlmönnum og konum, eins og gert
var til dæmis í Hellisbúanum, þá er oft sagt
að konur geti einbeitt sér að mörgu í einu.
Það skiptir einmitt máli í þekkingarfyrir-
tæki að geta tekist á við mikið „flækjustig"
og geta unnið að fleiru en einum hlut í
einu. Það er líka oft talað um að konur hafí
meiri samskiptahæfíleika, eða hafí að
minnsta kosti meiri reynslu af samskiptum.
Það eru gjarnan konurnar sem halda fjöl-
skyldum og vinahópum saman. Samskipti
skipta miklu máli í þekkingarfyrirtækjum,
þar sem þarf að fá fólk til að vinna saman,
búa til hugmyndir og koma þeim í fram-
kvæmd.
Það er heldur ekkert sem segir að karl-
menn hafi fleiri hugmyndir en konur. Ef
við höldum áfram að alhæfa, þá hefur það
helst staðið konum fyrir þrifum að treysta
sér ekki til þess að takast á við erfið störf og
þora ekki að tjá sig. Konur þurfa að byggja
sig upp og auka sjálfstraustið, því að þær
hafa alla hina eiginleikana sem til þarf.“
Arangurstengd laun gegn launamun?
Viðhorf stjórnenda og þeir eiginleikar sem
starfíð krefst er ekki það eina sem er öðru-
visi hjá þekkingarfyrirtækjum en fram-
leiðslufyrirtækjum, að sögn Huldu. Upp-
bygging launa er líka önnur, þar sem
minna er byggt á launatöxtum og meira á
arangri fyrirtækisins og frammistöðu hvers
og eins.
„Launin eru byggð á samkomulagi
vinnuveitandans og launþegans. Launþeg-
inn þarf að meta sjálfan sig og sitt vinnu-
framlag. Hann þarf að vita hvað aðrir eru
að fá á markaðnum og hann verður að
gæta þess að fá sanngjarnt endurgjald fyrir
framlag sitt sem þekkingarstarfsmaður, “
segir hún.
Hvað eru árangurstengd laun
og hverjir fá þau?
„Arangurstengd laun, eins og þau eru hjá
FBA, eru þannig að þú semur um byrjun-
arlaun og þú semur um það hversu stór
hluti af laununum er tengdur árangri.
Heildarupphæðin á bónusnum fer eftir
heildarárangri fyrirtækisins, en það hvern-
ig þú hækkar í launum fer eftir frammi-
stöðu þinni. Það var ákveðið frá upphafi að
setja upp árangurstengt launakerfi hjá FBA
og það varð að veruleika í fyrravor. Það er
skylda fyrir alla sem eru í tekjumyndun
bankans að vera með árangurstengd laun,
en það er mat hvers og eins hversu mikið
launin eru árangurstengd. Þeir sem eru í
bakvinnslu og stoðdeildum fengu að velja
hvort þeir vildu árangurstengd laun og
einhverjir ákváðu að velja það ekki. Flestir
sem fóru á árangurstengd laun lækkuðu í
grunnlaunum og voru því að taka ákveðna
áhættu, en síðan njótum við ávaxtanna
núna þegar bankanum gengur vel.“
Hulda segir að konur eigi að geta nýtt
sér þessa þróun til þess að hækka laun sín
og draga úr launamun. „Ef fyrirtæki er
með hæfileikamikla konu og greiðir henni
lægri laun en hún á skilið, miðað við þau
verðmæti sem lrún skapar, á það á hættu að
samkeppnisaðili korni og bjóði henni bet-
ur. Samkeppnin er að aukast og fyrirtæki
sem ekki ráða og halda í hæfileikaríkasta
starfsfólkið verða bara undir í samkeppn-
inni.“
Styrkja gerð námsefnis
í jafnréttismálum
Hulda segir að viðhorf fólks til þess hvaða
störf henta konuni og hvaða störf henta
körlum hafi mikið að segja um náms- og
starfsval ungs fólk. FBA er ásamt fleiri fyr-
irtækjum að styrkja gerð námsefnis í jafn-
réttismálum fyrir grunnskóla í samvinnu
við Námsgagnastofnun. Hún segir að
bankinn hafi valið þetta verkefni vegna
þess að þarna sé tækifæri til þess að hafa
áhrif á viðhorf kynslóðarinnar sem er að
vaxa úr grasi.
„Viðhorf fólks til jafnréttismála mótast
strax á barnsaldri. Þau mótast heima hjá
krökkunum og í skólanum. Það hefur ekki
mikið verið fjallað um jafnréttismál í skól-
um hingað til og það er lítið til af náms-
efni. I tengslum við ráðstefnuna Konur og
lýðræði settum við okkur í samband við
Námsgagnastofnun og niðurstaðan var sú
að við styrkjum, ásamt Hans Petersen og
Sjóvá-Almennum, gerð þemaheftis um
jafnréttismál sem ætlað er krökkum á aldr-
inum 10-12 ára.“
Þemaheftinu er ætlað að vekja nemend-
ur til umhugsunar og umræðu urn jafn-
rétti. Hulda segir að fræðsla skipti rniklu
máli til þess að breyta hefðbundnum við-
horfum varðandi verkaskiptingu kynjanna
og auðvelda konum að taka að sér krefjandi
störf." Ef viðhorfin eru þannig að konurn-
ar sjá algjörlega, eða að mestu leyti, um
heimilishaldið þá er erfitt fyrir þær að vera
í svona vinnu. Þetta er fyrst og fremst
spurning um viðhorfsbreytingu. Karlmenn
eru fullfærir um að taka jafnan þátt í heim-
ilisstörfunum og umönnun barna og njóta
þess alveg eins og konur.“
Hulda segist að lokum vera bjartsýn á að
nú sé tækifæri fyrir konur að sækja fram.
„Það er ekkert sjálfgefið að árangurstengd
laun og þekkingarfyrirtæki séu lausnin í
kvennabaráttu. En ég tel að nú sé mikið
tækifæri fyrir konur til þess að koma sér á
framfæri og nýta hæfileika sína.“
Viðtal:
Svala Jónsdóttir
VERA • 51