Vera - 01.08.2003, Blaðsíða 51

/ FISKVINNSLUKONAN
** Fiskvinnslukonan, listir og rómantík
Sjómenn eiga bæði hetju-og ástarsöngva. Þeir eru hetjur
hafsins sem draga björg í bú, stundum með kærustu í
hverri höfn. Ship-o-hoj. Minna fer fyrir kveðskap eða
lofsöngvum sem mæra þau sem taka við aflanum og gera
úr honum verðmæta afurð til útflutnings. Þau eru bara í
slorinu, eða hvað? Bubbi kvað í sínum ísbjarnarblús „Við
vélina hefur hún staðið, síðan í gær, blóðugir fingur, illa
lyktandi tær. Þúsund þorskar á færibandinu þokast nær."
Bónusdrottningin hefur ekki sama sess og aflaskipstjórinn.
Yfir síldinni var þó alltaf rómantískur blær og þar var hún
Hríseyjar-Marta með hárið sitt svarta, ásamt fleiri
síldarstúlkum sem oftar en ekki voru þó nefndar til
sögunnar vegna aðdráttarafls síns á hinar hraustu hetjur
hafsins. Ljóðskáldin Elísabet Þorgeirsdóttir og Birgir Svan
Símonarson hafa helst ort um og skilað veruleika þeirra
sem vinna í fiski. Gísli J. Ástþórsson, fyrrum ritstjóri og
teiknari, hélt lengi úti teiknimyndum af fiskvinnslu-
konunni Siggu Viggu og samstarfsfólki hennar. Þar gætti
bæði kaldhæðinna viðhorfa en einnig skilnings og hlýju
þar sem hin manneskjulega hlið var dregin fram. Líklega
hefur enginn lyft fiskvinnslukonunni eins og Gísli en
nokkur sýnishorn af teikningum hans af Siggu Viggu og
félögum fylgja þessari grein.
Lokaorð
En hvernig er hún þá hin dæmigerða fiskvinnslukona
dagsins í dag? Ef marka má fyrrgreinda könnun er hún
líklega með börn og býr í eigin húsnæði. Hún virðist
ánægð með móralinn á vinnustaðnum og metur
samstarfskonur sínar mikils. Hún er bjartsýn og reiknar
með að vera í þessu starfi að fimm árum liðnum. Hún vildi
að kaupið væri hærra og hana dreymir um að mennta sig
meira og eiga fleiri möguleika. Og hún vill jákvæðari
umfjöllun um starfið sitt.
Tæknin hefur sífellt aukist og þeir sem selja tæknina
segja að í fullkomnustu fiskvinnsluhúsunum kosti eitt
snyrtistæði (vinnuaðstaða hverrar konu) sem svarar einu
jeppaverði. Tegund ekki tilgreind. Hraðinn og afköstin
aukast líka með hverju ári, sem og framlegð fyrirtækjanna.
Hæft starfsfólk er því dýrmætara nú en nokkru sinni. Það
hlýtur enn og aftur að vekja umræðuna um mikilvægi þess
að boðið sé upp á formlega menntun í greininni. Anna
Sigríður Hjaltadóttir á lokaorð þessarar greinar en hún
segir: „Það er slæmt að þær ungu konur sem eru að koma
inn í fiskvinnsluna í dag án þess að hafa framhaldsnám, en
hafa sannað sig sem hæfa starfsmenn, geti ekki náð
lengra. Þá eru meiri líkur á að þær sem hafa metnað leiti
annað." X
Heimildir:
Skýrsla nefndar um stöðu fiskvinnslukvenna og áhrifnýrrar
tækni á atvinnumöguleika þeirra. 2002.
Sjávarútvegsráðuneytið.
Herdís Heigadóttir. 2001. Úr fjötrum - íslenskar konur og
erlendur her. Mál og menning.
Vefur Hagstofunnar:
http://hagstofan.is/template21 ,asp?PagelD=218 Sóttá
vefinn í ágúst 2003.
Vefur Kjararannsóknarnefndar http://www.krn.is/S0tt á
vefinn í ágúst 2003.
Viðtöl og munnlegar heimildir: Bragi Bergsveinsson, Samtök
fiskvinnsiustöðva, ágúst2003.
Anna Sigriður Hjaltadóttir, Fiskvinnsla Samherja, Daivík,
ágúst2003.
vera / 4. tbl. / 2003 /51