Vera - 01.08.2003, Blaðsíða 25

mynd: Jón Svavarsson
Efla upplýsingaöflun
og kjararannsóknir
*
1. Kjarasamningar sem gerðir eru í
nafni Kennarasambands Islands eru
fjórir, þ.e. fyrir grunnskóla, fram-
haldsskóla, leikskóla og tónlistar-
skóla. Almennt má segja að samn-
ingarnir séu þannig uppbyggðir að
fólki sé raðað í launaflokka eftir
menntun og starfsreynslu og þar af
leiðandi séu litlir möguleikar til að
mismuna fólki í launum eftir kyni. I
leikskólum starfa nær eingöngu
konur (u.þ.b. 99%) og því er mjög
erfitt að finna út hvort um kyn-
bundinn launamun sé að ræða þar.
Engar tölur eru til utn laun í tónlist-
arskólum greindar eftir kyni en í
grunn- og framhaldsskólum liggja
fyrir tölur urn þetta.
í grunnskólum eru meðaldag-
vinnulaun kvenna u.þ.b. 91.5% af
meðaldagvinnulaunum karla og
meðalheildarlaun kvenna u.þ.b.
86.4% af meðlaheildarlaunum
karla. Munurinn á grunnlaunum
getur skýrst af þrennu; í fyrsta lagi
mismunandi aldurssamsetningu
kynjanna þar sem nreðalaldur við-
miðunarhópsins, sem eru karlar
sem kenna í grunnskólum Reyka-
víkur, er nokkru hærri en meðalald-
ur kvenna. Þessi aldursmunur ætti
að skýra um 8% af launamuninum.
Þetta er enn sem komið er tilgáta en
verið er að rannsaka þetta nánar.
Þess má geta að laun hælcka um
8,15% þegar einstaklingurinn verð-
ur 40 ára og önnur 8,15% þegar
hann verður 45 ára. Ekki liggja fyrir
upplýsingar um hvort menntun
kynjanna er mismunandi en ekkert
bendir til að svo sé. Það sem út af
stendur er því líklega kynbundinn
launamunur sem felst þá í því að
karlar fái fleiri launaflokka úr
svokölluðum launapotti sem sanrið
er um í hverjum skóla fyrir sig. Ný-
leg könnun bendir þó til að svo sé
ekki, þannig að e.t.v. er munurinn
innan skekkjumarka. Launapottur-
inn sem samið er um í hverjum
skóla er um 8% af launasummunni.
Samkvæmt samningum eiga mál-
efnalegar ástæður að liggja að baki
úthlutun skólastjóra úr launapotti
og reglur þar að lútandi eiga að vera
skýrar og öllurn aðgengilegar og
trúnaðarmaður á að fá upplýsingar
um úthlutunina í heild sinni og á
þannig að geta fylgst með því að
ekki sé um að ræða ómálefnalegar
ástæður fýrir úthlutun úr launa-
potti. Varðandi heildarlaun bætist
við ein skýring sem er sú að karlar
vinna trúlega fleiri yfirvinnustundir
en konur. Það er samt afar sjaldgæft
að konur í grunnskólum Reykjavík-
ur kvarti yfir því að þær fái færri yf-
irvinnustundir en karlar, en þó eru
dæmi um slíkt.
í framhaldsskólum eru meðal-
dagvinnulaun kvenna u.þ.b. 97.6%
af meðaldagvinnulaunum karla og
skýrist sá munur líklega nær ein-
göngu af mismunandi aldurssam-
setningu kynjanna þar sem meðal-
aldur karla er nokkru hærri en
meðalaldur kvenna. í samningum
framhaldsskólakennara er minni
hluti launa til ráðstöfunar heima í
skóla heldur en í grunnskólum, eða
u.þ.b. 3,5%. Meðalheildarlaun
kvenna í framhaldsskólum eru um
86.3% af meðalheildarlaunum karla
og skýrist sá munur líklega mest af
því að karlar vinna rneiri yfirvinnu
en konur og fleiri karlar eru í efri
lögum stjórnunar, en þar er yfir-
vinna oft rneiri en hjá almennum
kennurum.
KENNARASAMBAND
ÍSLANDS
EIRÍKUR JÓNSSON,
KENNARASAMBANDI ÍSLANDS
Það má því segja að kynbundinn
launamunur hvað varðar grunn-
laun sé vart fyrir hendi innan kenn-
arastéttarinnar en öðru máli gegnir
hugsanlega hvað varðar heildar-
laun. Það sem er brýnast að gera
varðandi þessi mál, að mati undir-
ritaðs, er að efla upplýsingaöflun og
kjararannsóknir þannig að hægt
verði að greina með óyggjandi hætti
hvað af launamun kynjanna er ein-
ungis hægt að skýra sem kynbund-
inn launamun. Þetta er forsenda
þess að eyða megi þessurn mun sem
er mikilvægt þrátt fýrir að rnunur-
inn sé e.t.v. minni en gerist meðal
margra annara stétta.
2. Á stofnþingi Kennarasambands
Islands í nóvember 1999 var sam-
þykkt að vinna að því að setja sam-
bandinu jafnréttisstefnu. Vegna
mikillar vinnu við kjarasamninga
og langvarandi verkfalla á fýrsta
kjörtímabili nýs Kennarasambands
varð ekki úr því að jafnréttisstefna
yrði til. Á öðru þingi sambandsins
var síðan ákveðið að setja kraft í
málið og var af því tilefni skipuð
jafnréttisnefnd sem m.a. hefur það
hlutverk að sernja jafnréttisáætlun
fyrir KÍ.
Það verður síðan næsta þing
Kennarasanrbands íslands, sem
haldið verður árið 2005, sem tekur
endanlega ákvörðun um jafnréttis-
stefnu Kl og setur væntanlega við-
takandi stjórn reglur um hvernig
hrinda eigi henni í framkvæmd. Það
hlýtur að vera markmiðið með allri
þessari vinnu, bæði launagreiningu
og vinnu við jafnréttisáætlun og
fleira, að tryggja að fólki í kennara-
stétt sé ekki mismunað í kjörurn á
grundvelli kynferðis og að jafnrétti
sé ríkjandi í skólum landsins.