Vera - 01.04.2005, Blaðsíða 23

konur og húmor /
Svava og Jelinek í
Þjóðleikhúsinu
Nú þegar kona gegnir í fyrsta sinn em-
bætti þjóðleikhússtjóra er forvitnilegt
að vita hvort stefna hennar sé að leggja
rneiri áherslu á kvennaleikhús en verið
hefur. Samkvæmt Hlín Agnarsdóttur
leiklistarráðunaut Þjóðleikhússins er
ekki beinlínis hægt að fullyrða að í verk-
efnavalinu verði lögð mun nieiri áhersla
á kvennaleikhús en verið hefur. Hins
vegar segir hún það áhugavert að leik-
húsið ætlar að taka til sýninga verk eftir
Nóbelsverðlaunahafann 2004, Elfriede
Jelinek sem heitir Das Wer eða Virkjunin
og að einnig sé verið að vinna handrit að
leiksýningu sem byggt er á nokkrum sér-
völdum smásögum Svövu Jakobsdóttur.
Hlín bætir því við að konur séu drama-
túrgar og leikstjórar í fleiri sýningum
Þjóðleikhússins en áður, m.a. í sýningu
á verki Jelinek, og að tvær konur verði á
föstum leikstjórasamningi næsta vetur.
„Það er stefna leikhússins að velja verk
og listamenn af báðum kynjurn og miða
það val við hæfni hvers og eins. Það er
því ekki hægt að segja að leikhúsið leggi
í verkefnavali næsta árs sérstaka áherslu
á verk eftir konur en auðvitað er það
ánægjulegt að jafn frábærir höfundar og
Svava og Jelinek verði á dagskrá. Um aðra
höfunda kvenkyns er ekki hægt að upp-
lýsa að svo stöddu þar sem verkefnaval
leikhússins hefur ekki enn verið kynnt
opinberlega,” segir Hlín enn fremur.
Að fjalla um söguna
á eigin forsendum
Til að geta rætt um kvennaleikhús,
merkingu þess og mikilvægi, verðum
við reyna að skilgreina það. Gréta María
Bergsdóttir dranratúrg og einn af með-
limum kvenleikhópsins Garps hefur
sterka skoðun á málefninu. Hún skil-
greinir kvennaleikhús sem leikhús sem
er búið til af konum fyrir konur og legg-
ur áherslu á að það sé pólitískt leikhús
og tæki fyrir konur til að fjalla um sög-
una á eigin forsendum.
„Þar er leikritun kvenna mik-
ilvægust að mínu mati og nauðs-
ynlegt að hvetja kvenhöfunda til
dáða því þó að úrvinnsla og upp-
setning kvenna á leikverkum eftir
karla sé oft fersk og spennandi má
ekki gleyma því að verkið sjálft,
efni, persónusköpun, tungu-
mál o.s.frv., er grunnur sýningarinnar
og því höfuðatriði að sá grunnur komi
jafnt frá konurn sem og körlum.” Hún
bætir því við að levennaleikhús sé mjög
frjótt og djarft. „Það sem hefur gerst í
kvennaleikhúsi á síðustu áratugum er
leikur að hinu hefðbundna leikhúsformi
og oft hafa verið gerðar djarfar tilraun-
ir þar sem formið er brotið upp. Þetta
hefur veitt fersku blóði inn í leikhúsið,”
segir Gréta.
María Kristjánsdóttir leikstjóri og
stjórnandi útvarpsleikhússins til marg-
ra ára, segir að fyrir sér sé kvennaleik-
hús leikhús þar sem horft er á heiminn
frá sjónarhóli kvenna - „því konur horfa
öðruvísi en karlar.” Að hennar mati er
kvennaleikhúsið mikilvægt fyrir alla
þjóðina. „Það er mikilvægt að sjónarmið
og draumar kvenna eigi jafn greiða leið
að þjóðinni og sjónarmið og draumar
karla. Við erum helmingur þjóðarinnar,
eða er ekki svo?” bætir hún við.
Kvennaleikhús er
ekki endilega femím'skt
Eins og Þorgerður Einarsdóttir lektor í
kynjafræði við Háskóla íslands hefur
bent á er nauðsynlegt að gera greinar-
mun á kvennaaðgerð og femínískri að-
gerð. „Við höfum fullt af kvennaaðgerð-
um ogkvennahræringum sem þurfa ekki
endilega að vera femínískar. Femínísk
aðgerð þarf í mínum huga að vera með-
vituð og gagnrýnin. Hún þarf að vera
meðvituð um kynjuð valdatengsl og hún
þarf að miða að leiðréttingu óréttlætis.
Hún þarf að hafa lneyfiafl þannig að
hún nái að ýta við samtímanum, og til
þess þarf hún að vera læs á merkingar-
heim samtímans. Aðgerð sem staðfestir
eða ítrekar ríkjandi gildismat fremur en
að ögra því, er ekki femínísk.” Sent dæini
1 dag era ýmsar sýningarflokkaðar sem kvennaleikhús
einfaldlega vegna þess ad höfundar þeirra eru konur og
verkið fjallar um reynsluheim kvenna en engu að síður
getum mð ekki litiðfram hjá þm að undirtexti sýninganna
er oftar en ekki andfemínískur
vera / 2. tbl. / 2005 / 23