Vera - 01.04.2005, Blaðsíða 56

Drake eftir breska kvikmyndagerðarmanninn Mike
Leigh og mynd Svíans Lukas Moodysson Með tómarúm í hjartanu voru
sýndar á kvikmyndahátíð sem er nýlokið. Þær eiga það sameiginlegt
aó taka á viókvæmum málefnum þó nálgunin sé ólík. Lukas
Moodysson er einn mesti femínisti samtímans. Hann sýndi baráttu
lesbískra unglingsstúlkna fyrir tilveru sinni í fyrstu myndinni, Árans
Ámál, (Fucking Ámál) konu í ofbeldissambandi í Saman (Tillsammans)
og fjallaói um mansal í Lilyu 4-ever. Og nú er það útlitsdýrkun og
klám sem verður honum að umfjöllunarefni í nýjustu myndinni
Tómarúm í hjarta mínu (Ett hál i mitt hjárta). Mike Leigh gerir einnig
að þessu sinni mynd um konu, reyndar fjölda kvenna, því Vera Drake
er samnefnari kvenna sem hjálpuóu fátækum og örvæntingarfullum
stúlkum að framkvæma fósturmissi í Bretlandi um miója síðustu öld.
*
TÓMARÚM í HJARTA MÍNU
Danski kvikmyndagerðarmaðurinn Lars
von Trier sagði einu sinni að kvikmynd
ætti að vera eins og steinn í skón-
um. Óþægileg. Minnir að hann hafi
sagt þetta löngu áður en hann gerði
Myrkradansarann. Ef myndirnar hans eru
eins og steinn i skónum er nýjasta mynd
Lukas Moodysson, Tóm i hjartanu (Ett hál
i mitt hjárta) meira eins og að vera með
grjóthnullung i skónum. Maður horfir inn
í afkima mannlifsflórunnar, afkima sem
fæstir vilja vita af. Neðsta lag mannlegr-
artilveru, ömurleika og örvæntingarfulla
vanlíóan fjögurra manneskja.
Miðaó við lýsingar um allan heim á
myndinni bjóst ég við hinu versta. En þó
myndin sé afar óþægileg verð ég samt að
segja að miðað við efnisþráðinn, fólk sem er
að búa til klámmyndir sem jafnvel innihalda
ofbeldi og úrgangsblæti, er Moodysson ansi
klár að velja sjónarhorn sem sýna ekki alLt,
en gera manni fullkomlega grein fyrir hvað
er í gangi. Hljóðmyndin gerir Líka sitt.
Sögupersónur eru aðeins fjórar og í
þau örfáu skipti sem annað fólk sést eru
andlit þeirra máð út. Sama má segja um
öll vörumerki, hann Leggur móðu yfir þau
Lika. Persónurnar fjórar eru feðgar og ungt
par, vinafóLk föðurins. Feðgarnir búa í lit-
iLli, skítugri íbúðarhoLu. Pabbinn er drykk-
feLldur og þunglyndur og nítján ára sonur-
inn Lokar sig inni í herberginu sínu, svart-
kLæddur og föLur, spáir í Líffræói, hegðun
ánamaðka og tiLveruna í ýmsum formum.
Ljóðrænar uppgötvanir hans um Lífið á
jöróinni minntu mig á frásagnir af sköpun
heimsins í Opinberunarbókinni, ekki síst
þegar hann taLar um heim Lifvera í LitLum
hverum á hafsbotni. Mamman dáin í bíLsLysi
mörgum árum fyrr. í örvæntingarfuLLri Leit
að betra Lífi fer pabbinn að búa tiL klám-
myndir. Hann þráir að sonurinn beri virð-
ingu fyrir sér og skiLur ekki að framferði
hans aLlt vekur honum viðbjóð. Eftir því
sem Líður á myndina skilur maður að þetta
fólk á sérvarLa viðreisnar von, öðrum þræði
finnst manni það heimskt og það fer í taug-
arnar á manni en svo koma líka stundir sem
maður vorkennir þeim enda kemur smátt og
smátt í Ljós að fortíðin, misnotkun og fLei-
ra, hefur sett á þau spor. Samt er eina pers-
ónan sem maður fær einlæga samúð með
sonurinn, sem eLst upp við eins vonLausar
aðstæður og mögulegt er.
Minnir á vídeólistaverk
Sjónrænt er myndin mjög sérstök. Minnti
mig oft meira á vídeógjörninga sem ég hef
séó á listasöfnum en kvikmynd. Ég sé ekki
betur en Moodysson sé að prófa þaó form
sem hingað tiL hefur fyrst og fremst verið
notað í vídeóList og stuttmyndum. Prófa
að búa tiL kvikmynd í fuLlri Lengd sem not-
ast við freLsi sem Lengi hefur tíðkast þar.
Myndin er stúdía um mannLegt eðLi og leik-
stjórinn fer um víðan vöLL án þess að fyLgja
HoLLywood forminu að myndin þurfi að hafa
sjáanLega framvindu, rísa á einhverjum
ákveðnum punkti nokkru fyrir Lokin sem
síðan Leiðir að niðurstöðu.
Þegar myndin hófst fékk ég strax á tiL-
finninguna að ég væri að horfa á vídeó-
list. TrufLanir komu í hLjóó og mynd, svartir
rammar inn á miLLi, hröð kLipping með ör-
stuttum bútum. ELektrónísk tónList og Leik-
ið með Liti og form. Lukas Moodysson kLipp-
ir líka inn í myndina upptöku frá uppskurði,
frekar ógeðslegar myndir, sem styðja frá-
sögnina af stúLkunni. Myndin fylgir ekki
því formi sem við erum vön aó neinu leyti.
Engin heiLdstæð frásögn heLdur skyggnst
inn í hugarheim fjögurra manneskja. Fólki
getur Leiðst myndin eða fundist hún ógeðs-
Leg, ekkert athugavert við það. SjáLfri Leið
mér ekki veL á tímabili. En það er langt í
frá að Lukas Moodysson viti ekki hvað
hann er að gera eða hafi ekki vandað sig
Netið fær líka sinn skerf, enda karlarnir meðvitaðir
um að þó að fólki finnist þeir vera að gera eitthvað rangt
með því að búa til klámmynd, þá séu þeir bara að svara
eftirspurn. Klámið sé stærst á netinu. Og varla geti það
verið slæmt sem meirihlutinn vill
56 / 2. tbl. / 2005 / vera