Vera - 01.04.2005, Blaðsíða 24

um þetta nefnir Þorgerður mæðra-
styrksnefnd. „Mæðrastyrksnefnd er
t.d. ekki femínísk samkvæmt þessu og
ekki heldur saumaklúbbar landsins,
nema e.t.v. í undantekningatilvikum."
Af sömu sökum gerist það oft að
orðið kvennaleikhús er notað yfir sýn-
ingar sem hafa ekkert með kvenfrelsi
að gera, sýningar sem jafnvel gera lítið
úr konum. Þar af leiðandi er engu að
síður mikilvægt að gera greinarmun á
hugtökunum kvennaleikhús og femín-
ískt leikhús, því þó að femínískt leikhús
sé kvennaleikhús þá er alls ekki allt
kvennaleikhús femínískt leikhús.
Hugtakið kvennaleikhús er nefnilega
afar vítt hugtak og getur átt við um ansi
margt. Það getur átt við um leikhús sem
er búið til af konum, það getur átt við um
leikhús sem fjallar um konur og það getur
átt við um leikhús sem höfðar til kvenna,
en gleymum því ekki að það er á engan hátt
bundið því að taka afstöðu í einu eða neinu
sem viðkemur konum eða kvenfrelsi.
I kvennaleikhópi ríkir lyðrœði og allar hcifa leyfi til að
henda hugmyndum í pottinn. Þessufylgir einnigjöfn
dreifing ábyrgðar. Samkenndin í hópnum er rík og
samstaðan mikil
Vissulega hefur verið mikil fjölgun
á svokölluðum kvennaleikritum upp á
síðkastið en til þess að meta hvort leið-
in hefur legið upp á við verðum við að
greina og túlka inntak sýninganna. I
dag eru ýmsar sýningar flokkaðar sem
kvennaleikhús einfaldlega vegna þess
að höfundar þeirra eru konur og verkið
fjallar um reynsluheim kvenna en engu
að síður getum við ekki litið fram hjá
því að undirtexti sýninganna er oftar en
ekki andfemínískur; stærstu vandamál
kvenpersóna þessara verka eru oft út-
litslegs eðlis, söguhetjan er stórkostlega
misheppnuð af því hún er of feit, enginn
vill elska feita konu, enginn vill sofa hjá
henni og þar sem það er það hræðileg-
asta sem kona getur lent í þá fer hún í
milljón megrunarkúra.
Hvers konar skilaboð sendir þetta
út í samfélagið? Okkur er vafalítið
ætlað að draga þann lærdóm að hræði-
legasta hlutskipti í heimi sé að vera feit
kona, að lykillinn að hamingjunni sé
að vera mjó. Af sömu ástæðum væri
um kvennaleikhús að ræða ef kvenna-
leikhópur tæki sig til og gerði Ieikgerð
úr hinni klisjukenndu bók Konur eru
frá Venus og Karlar eru frá Mars, þrátt
fyrir að sýningin myndi vafalítið ganga
út á að viðhalda þeirri tvíhyggju að
konur séu mjúkar og karlmenn harðir,
að konur stjórnist af tilfinningum og
karlar af skynsemi, að karlmenn vilji
kynlíf en konur ást, o.s.frv. Þrátt fyrir
þennan boðskap væri um kvennaleik-
hús að ræða svo lengi sem sýningin væri
búin til af konum með konur í huga
sem markhóp. Af þessum sökum hlýtur
maður að velta því fyrir sér hvort þetta
orð - kvennaleikhús - hafi hugsanlega
glatað upprunalegri merkingu sinni,
rétt eins og orðið femínisti vérður hálf-
merkingarlaust þegar útvarpsmaðurinn
Ingvi Hrafn skilgreinir sig sem slíkan.
Að brjóta upp
merkingu hlutanna
„Að sjálfsögðu hefur allt breyst,“ segir
María Kristjánsdóttir, „margt til
hins betra, annað til hins verra. Sýn
karla hefur alltaf verið ríkjandi í leik-
húsinu, konur hafa einungis af og til
getað brotist þar í gegn með sína sýn.
Kvenleikstjórar voru á ákveðnum tíma
sterkt afl í íslensku leikhúsi en kvenleik-
hópar hafa aldrei verið til í sama mæli
og í dag og það eru á ýmsan hátt frjálsari
og djarfari konur sem nú eru að glíma
við að korna sinni sýn að en þegar ég
byrjaði. En á hinn bóginn er umhverfi
okkar ekki eins leikhúsvænt og það var,
afþreying og sölumennska eru lykilorð-
in og því erfitt að fjalla af alvöru um það
sem skiptir okkur manneskjurnar raun-
verulegu máli. Meðal annars það hvern-
ig við konur losurn okkur undan valdi
karla á orðræðu og fagurfræði.“
Gréta María bendir á að íslensk
kvenleikritun hafi verið afar fátækleg
allt til 1970 og að þá hefðu fá verk eftir
konur ratað á svið atvinnuleikhúsanna,
eða aðeins þrjú. Kvenréttindahreyfingin
varð kvenleikskáldum hvatning og þeim
fjölgaði svo um munaði á stuttum tíma.
Verkin fjölluðu að mestu leyti um stöðu
konunnar og spegluðu þá réttinda-
24 / 2. tbl. / 2005 / vera