Vera - 01.04.2005, Blaðsíða 47

>> Það var fyrir 35 árum, 1. maí 1970, að auglýsing heyrðist i útvarpi allra
landsmanna: „Konur í rauðum sokkum! Komið í 1. maí gönguna."
Að baki aðgerðunum stóðu konur sem höfðu hist skömmu áður og ákveðið
að nota verkalýðsdaginn til að kanna áhuga íslenskra kvenna á að gera
eitthvað. Þær vissu að það ríkti óánægja meðal kvenna í þjóðfélaginu.
Það höfðu þær fundið þegar þær fóru að tala hver við aðra og aðrar konur
eftir að fréttir höfðu borist frá Danmörku af konum í rauðum sokkum sem
voru með uppsteyt. Gangan 1. maí 1970 er talin marka upphaf að stofnun
Rauðsokkahreyfingarinnar sem hafði mikil áhrif á alla umræðu í þjóðfélaginu
næstu árin.
í göngunni báru konurnar risastóra styttu
af Venusi sem Messíana Tómasdóttir hafði
gert fyrir sýningu Herranætur á Lýsiströtu
þá um veturinn. Yfir þvera bumbuna var
strengdur borði sem á stóð: Manneskja
- ekki markaðsvara. Af öðrum slagorðum
í göngunni má nefna: Vaknaðu kona! og
Kona! Nýttu mannréttindi þín. í þessari
göngu var gefinn tónninn fyrir þá vitund-
arvakningu sem fylgdi i kjölfarið. Að sjálf-
sögðu voru alfar konurnar í göngunni i
rauðum sokkum.
Hvað eru „rauðsokkar"?
í Morgunblaðinu 30. maí 1970 birtist grein
eftir Helgu Sigurjónsdóttur, eina af stofn-
endum Rauðsokkahreyfingarinnar. Þar segir
hún að margir hafi ekki skilið tilganginn
með göngunni og hún vilji því kynna hreyf-
inguna. í greininni segir m.a.:
„Rauðu sokkarnir eru tákn sem konur
víða um lönd nota til að vekja athygli
á réttindabaráttu sinni. Hreyfing þessi
mun vera hvað öflugust í Bandaríkjunum
og einnig t.d. í Bretlandi og Danmörku. í
Bandaríkjunum hafa konur gripið til nokk-
uð róttækra aðgerða í þessum efnum. Þær
hafa mótmælt sýningum á kvenfólki, öðru
nafni feguróarsamkeppnum."
Síðar í greinninni segir Helga: „Ganga
okkar 1. maí var fyrst og fremst hugsuð
sem hvatning og uppörvun fyrir konur, allar
konur á ísLandi, ungar og gamlar og þó sér-
staklega ungu stúlkurnar sem nú þurfa að
taka ákvörðun um framtíð sína.
Enn þann dag í dag hugsa margar stúLk-
ur sér að gera hjónaband að sinu ævistarfi.
Þeim finnst oft þægilegt að geta varpað
öllum áhyggjum og erfiði sem stöðuvali
og Langri skóLagöngu fyLgir yfir á karlþjóð-
ina. ALLir þekkja söguna um ungu stúLkuna
sem hættir snemma í skóLa, vinnur í búð,
á skrifstofu eða í banka (í Lægsta Launa-
flokki) í nokkur ár, giftir sig síðan, eignast
börn og heimili og aLlt sem því fylgir. En
tómleikanum sem oftast grípur þessa ungu
konu að nokkrum árum Liðnum er ekki svo
mjög á loft haLdið. Hún er aLin upp í þeirri
trú aó innan veggja heimiLisins fái hún aLLri
sinni starfsorku fuLLnægt og þar fái heim-
iLishaLdið aLLan hennar tima, þykir sjáLfsagt
að hún setjist við að sauma og prjóna því
að annars konar tómstundaiðja er fágæt
meðal kvenna. Sé hún ekki ánægð með
þetta, fær hún sektarkennd, henni finnst
hún vera ófulLkomin og óeðLiLeg eða jafn-
veL vanþakkLát. Hún reynir að bæLa niður
þessa óánægju sína og afleióingin verður
Sé hún ekki ánægð
með þetta, fær hún
sektarkennd, henni
finnst hún vera
ófullkomin og óeðlileg
eða jafnvel vanþakklát
taugaveikLun. í stuttu máli: Konur, sem eru
heLmingur mannkyns, eru fæddar inn í eina
og sömu stétt."
Vaknaðu kona!
í Lok greinarinnar segir: „ÞjóðféLagið hLýt-
ur að breytast, þannig að féLagsLeg aðstoð
aukist. Leikskólar þurfa að verða eins aL-
gengir og barnaskóLar. Þá gætu bæði hjón-
in unnið úti, og þá gjarnan háLfan vinnu-
dag hvort um sig, og skipt síðan með sér
störfum á heimiLinu. Þá yrðu feður líka
annaó og meira en fjáröfLunartæki, heLdur
fengju þeir að taka virkari þátt í göfugasta
stafi sem um getur, þ.e. uppeLdi og um-
önnun barna sinna, og ég efast ekki um að
bæði börnin og feðurnir yrðu ánægð með
þá skipan máLa.
Vaknaðu kona, var letrað á spjöLd
okkar 1. maí. Það eru sannarLega orð í
tíma töLuð. Konur á ísLandi virðast sofa
Þyrnirósarsvefni en nú er hann orðinn nógu
langur og máL er að vakna ."