Vera - 01.04.2005, Blaðsíða 55

bækur /
un um jafnrétti kynja sé aó aðgerðir gegn
kynjamisrétti séu líklegar til að bæta stöðu
annarra sem búa við misrétti. Svo einkenni-
Legt sem það nú er virðist ótrúLega mörgum
sem tjá sig um jafnréttismáL sjást yfir þessa
einföLdu en mikilvægu staðreynd. Höfundur
minnir á aó misrétti tiL náms hafi því miður
ekki verió útrýmt, hvorki kynjamisrétti, bú-
setumisrétti, né stéttbundnu misrétti. Auk
þess bendir IngóLfur á að undanfarinn ára-
tug eða lengur hafi alLmikil umræða farið
fram, bæði hér og erLendis, um að drengir
fari haLLoka i menntakerfinu. I þessari svo
köLLuðu „drengjaorðræðu" (What about the
boys?- debate) teLur Ingólfur aó vissuLega
komi fram vísbendingar um slakt gengi
sumra drengja i skóLa. IngóLfur segir jafn-
framt að margt í þessari umræðu sé í þjóð-
sagna- eða goðsagnastíL. Sérstaklega eigi
það við um oróróm um slæm áhrif kvenna-
menningar og femínisma á drengi.
„Drengjaorðræðan" hefur farið óskap-
Lega í skapió á þeirri sem þetta ritar. Svo
er öruggLega um fLeiri femínista enda feLst
þessi ógagnrýna umræða mestan part í
einföLdum skýringum og Lítt rökstuddum
fulLyrðingum eóa hreinum sLeggjudóm-
um karLa, aðalLega kennslukarla, (eins og
IngóLfur nefnir karLkennara), bæði hér og
k erlendis; karLa sem grátið hafa í kór hver á
annars öxL yfir meintri vanLiðan og versn-
andi frammistöðu drengja í grunnskólum.
Ekki hefur þurft mikla spádómsgáfu tiL að
ráóa í hverju grátkarlar þessir telja um aó
kenna, femínisma og kvenvæðingu grunn-
skóLanna auðvitað, nema hvað! Undir þess-
um ásökunum hefur verið arfavont að sitja
og það nær máLþoLa, því erfitt hefur reynst
að höndLa eða taka á fáránleika umræð-
unnar. Inn í þessa yfirLýsingagLöðu, tiLfinn-
ingaþrungnu orðræðu brýst IngóLfur með
þessari bók eins og freLsandi engiLl með
ferska, fræðiLega, prófemíniska, eða kynja-
og menntapóLitíska, veL rökstudda sýn á
viðfangsefnið. Komdu fagnandi IngóLfur!
Karlréttindi - karlfrelsi
í umræðunni um hvort kennsLuhættir i Leik-
og grunnskólum henti strákum er bent á að
LitLar rannsóknir séu tiL hér á landi þar um.
Hins vegar er minnt á að skóLar voru í upp-
hafi einungis ætlaðir strákum og því ekki
► óeðLiLegt að kennsLuhættir hafi verið skoð-
aðir frá því sjónarhorni og sjónum beint að
því aó strákar fái meiri athygli en steLpur,
enda meira áberandi.
KarLréttindasjónarmiðum eru gerð nokk-
uð góð skiL í bókinni en þau sjónarmið teLur
IngóLfur að séu í raun margar tegundir sjón-
armiða, bæði frjáLsLyndra og íhaLdssamra.
INGÓLFUR TILGREINIR
MEÐAL ANNARS
FRÆÐIMENN SEM
HALDA ÞVÍ FRAM
AÐ FÉLAGSLEGAR OG
MENNTUNARLEGAR
ÞARFIR FÁTÆKRA
STÚLKNA HAFI FALLIÐ
í SKUGGANN FYRIR
ÁHYGGJUM AF SLÆMU
GENGI DRENGJA
KarLréttindasinnar eru tiL dæmis taLdir álíta
að það sem konur fái með auknum réttind-
um og möguLeikum sé að jafnaði af körLum
tekið. Það var og! Umræðan um að drengi
skorti fyrirmyndir í hópi kennara í skóLum
og áherslan á réttindi karLa sem einstak-
Linga (án tiLLits tiL aðstæðna svo sem jafn-
réttislaga) eru íhaLdssjónarmið sem undan
þessum rifjum eru runnin. Þeir sem sLík
sjónarmið aðhyLLast teLja sjáLfgefið að karL-
ar eigi að hafa á hendi hin póLitísku vöLd
samféLagsins og það sem meira er að aukin
vöLd kvenna og áhrif feminisma séu bein-
Línis af hinu iLLa. Drengjaorðræðan kemur úr
þvíLíku umhverfi, jafnveL þótt viðkomandi
viti varLa af því, hvað þá viðurkenni atlögu
sina að baráttunni fyrir kvenfrelsi. Upphaf
þessarar umræðu hér á Landi er rakið tiL árs-
ins 1995, tiL greinar í Nýjum Menntamálum
undir heitinu Er karLmennskan að hverfa úr
skólunum? Hún oLLi áhyggjum þá eins og nú
enda vond umræða.
Glerrúllustiginn og glerþakið
Eitt af því sem viðheLdur kynjamisrétti eins
og Launamun og færri vegtyLLum kvenna en
karLa er hin Lífseiga kynjaskipting starfa
á vinnumarkaði. Þetta er meðal annars
rakið tiL aóskiLnaðar kynjanna við náms- og
starfsvaL. í bókinni er itrekað að steLpur
sæki meira í „karLagreinar" en strákar sæki
ekki í „kvennagreinar." Höfundur bein-
ir einnig Ljósi að þvi merkiLega fyrirbæri
að strákar sem Læra tiL dæmis hjúkrun og
kennslu í Leikskóla virðast eiga auðveLt með
framgang í starfi - þeir verði fLjótt deiLdar-
stjórar og skóLastjórar. Þetta undarLega en
þekkta fyrirbrigði hefur verið nefnt „gLer-
rúLLustiginn" (gLass escalator). Andstæða
gLerrúLLustigans er gLerþakið sem konur
rekast gjarnan upp undir ætLi þær sér frama
í karLagreinum.
Einkunnir og PISA könnunin
í vangaveLtum höfundar um stöðu drengja
í skóLum vesturLanda kemur meðaL annars
fram að betri einkunnir annars hvors kyns-
ins hafi valdið þrástefi meðaL aLmennings
og í fjölmióLum um að forskot drengja í
skóLastarfi sé orðið að forskoti stúLkna í
námi (sem auðvitað er rangt, steLpur hafa
aLLtaf staðið sig veL í námi). Nýafstaðin um-
ræða um niðurstöður PISA könnunar 2003,
(Programme for InternationaL Student
Assessment), þar sem ísLenskar steLpur
hLutu hærri einkunn i stærðfræði en strák-
ar oLli ótrúLegum taugatitringi. Undirrituð
fylgdist agndofa með þeirri taugatrekktu
umræðu sem þetta oLLi hér. HaLda hefði
mátt að vá væri fyrir dyrum og strákar
væru aLmennt að fara i hundana. IngóLfur
bendir á að sLíkur munur á einkunnum
sé senniLega ekki kynjaður vandi heLd-
ur tengdur stéttar- eða féLagsLegri stöðu.
IngóLfur tiLgreinir meðaL annars fræði-
menn sem haLda þvi fram að félagslegar og
menntunarlegar þarfir fátækra stúLkna hafi
faLLið í skuggann fyrir áhyggjum af sLæmu
gengi drengja. Það sem verra er að svo
virðist sem drengjaorðræðan hafi dregið úr
áhuga á kynjajafnrétti. BaksLagið iLLræmda
er auðvitað ekki orsök heLdur afLeiðing.
SenniLega er það þess vegna sem undirrit-
uð þolir drengjaumræðuna aLLs ekki. Hún er
bæði röng og stórhættuLeg.
Bókin Karlmennska og jafnréttisuppeídi
kemur eins og ferskur bLær inn í staðnaða
umræðu um stöðu kynjanna, sér í Lagi svo-
nefnda „drengjaoróræðu." Höfundurinn
IngóLfur Á. Jóhannesson beitir feminískri
sýn á fjöLbreytt viðfangsefni bókarinnar.
Það er viss áskorun sem gerir bókina mikiL-
vægari en eLLa og færir umræðu um jafn-
rétti vonandi á hærra pLan en verið hefur
undanfarið. Bókin markar nýja og skap-
andi stefnu i umræðum um jafnréttisupp-
eLdi, kartmennsku og femínisma. Sá frjói
tónn sem hér er sLeginn er viss áskorun
sem gefur fyrirheit um betri tíð. Ég þakka
IngóLfi Á. Jóhannessyni vandaða umfjöLLun
í fróðLegri bók.
vera / 2. tbl. / 2005 / 55