Freyr - 01.03.1998, Blaðsíða 6

samlegar til að halda bæði markaði
og verði innanlands en einnig að
auka útflutning sem skilar ásættan-
legu verði. Þar eru miklir vaxtar-
möguleikar og spennandi að fylgjast
með því sem er að gerast í þeim mál-
um. KASK í Hornafirði hefur flutt út
til Belgíu, Sláturfélag Suðurlands til
Danmerkur og báðir þessir aðilar
telja sig fá gott verð. Einnig lofa við-
skiptasamningar sem Kjötumboðið
og KÞ hafa náð í Ameríku mjög
góðu. Þetta eru þeir markaðir sem
mestar vonir eru bundnar við fyrir
útflutning. Sl. haust voru aðeins
framleidd 800 tonn af kjöti til út-
flutnings og af því fóru 350 tonn á
hinn rótgróna markað okkar í Fær-
eyjum. Þangað eru lluttir heilir
skrokkar og því erfitt að bera verðið
saman við aðra markaði sem kaupa
unnar vörur.
Landssamtökin ætla að kanna út-
flutning til Kanada, hvort hægt sé að
höfða til þjóðemiskenndar Vestur-
Islendinga. Landssamtökin munu
byrja að athugað hvað hefur verið
gert áður á þessum markaði, hvaða
höft eru og hvað þarf til að ryðja
þeim úr vegi ef einhver eru.
Oft hefur heyrst að þegar þokka-
legir samningar nást erlendis fari
eitthvað úrskeiðis. Hvað er hægt
að gera?
Það hefur staðið útflutningsmörkuð-
um fyrir þrifum hversu uppbygging
kjötvinnsla er skammt á veg komin
hér á landi en það er að lagast. Kjöt-
vinnslur KASK og SS hafa leyfi á
Evrópumarkað. Eina leiðin til að
auka verðmæti kjötsins og fá þokka-
legt skilaverð er að vinna það sem
allra mest hérlendis. Utflutningur á
heilum skrokkum er ekki fýsilegur
framtíðarkostur.
Fyrir nokkru fengu bændur bréf
þar sem þeir em beðnir um að skuld-
binda sig til að fjölga fénu og selja
ákveðnum aðilum hluta framleiðslu
sinnar. Bréfið hljómar mjög spenn-
andi og það verður gaman að sjá
hvort þetta er eitthvað sem á framtíð
fyrir sér. Málið er alveg nýtt og hef-
ur ekkert verið kynnt, hvorki fyrir
sauðfjárbændum né sláturleyfishöf-
um og kemur dálítið óvænt en ég á
ekki von á öðru en bændur skoði
þetta með jákvæðum huga. Reyndar
teldi ég heppilegra, a.m.k. í fyrstu,
að kjötið yrði keypt í gegnum slátur-
leyfishafa svo að samtöðu bænda
verði ekki tvístrað. Akveðnar hættur
eru því samfara ef bændur kljúfa sig
út úr með sölu sem ekki er tryggt að
eigi framtíð fyrir sér.
Er samstaða bænda næg?
Ég held að það vanti ekkert upp á
samstöðu bænda ef afurðastöðvar
standa við að greiða fullt verð. I
flestum tilfellum eru afurðastöðv-
amar undir stjóm framleiðenda þó
að ítökin séu kannski ekki nógu
mikil. Bændur eiga að hafa tögl og
hagldir í afurðastöðvunum og gæta
þar hagsmuna bæði félagsmanna og
stöðvanna.
Eina leiðin sem ég sé til að halda
j verðmismun milli dilkakjöts og ann-
ars kjöts er að fá vistræna vottun.
Lyfjalaus framleiðsla í sátt við land-
ið er það sem skiptir mestu máli við
sölu dilkakjöts í framtíðinni. Við
verðum að sannfæra neytendur um
að við séum ekki að misnota landið
og að kjötið sé ekki framleitt með
hormónum eða lyfjum. Kostnaður við
slíka vottun og kynningu verður ein-
hver en við einfaldlega megum til.
Ég tel að megninhluti dilkakjöts
uppfylli nú þegar þessi skilyrði.
Mjög slæmt er fyrir sauðfjárbændur
að láta taka sig í bólinu að þeir séu
raunverulega að ofnota land. Sam-
kvæmt reglugerðum um vistvæna
| framleiðslu er hlutverk búnaðarsam-
bandanna að gefa út slíka vottun. I
sumum tilfellum er slæmt að sami
aðili ráðleggi og gefi síðan út vottun
en það er ódýrasta leiðin og ég tel
hana færa.
Hinn 1. sept. nk. verður verðlagn-
ing á kindakjöti gefin frjáls, hvaða
áhrif telurðu að það hafi?
Mjög erfitt er að segja til um það en
verði birgðastaðan lík og síðasta
haust, á verð til framleiðenda ekki
að lækka. Aftur á móti ef birgðirnar
aukast verður tilhneiging til að verð
lækki. Lögmál markaðarins um
framboð og eftirspum fara að virka,
sem er jákvætt. Við verðum líka að
framleiða eitthvað í útflutning til að
J halda uppi öflugu markaðsstarfi. I
J búvörusamningi er bundið að ákveð-
inn hluta framleiðslunnar skuli flytja
út og í ágúst ár hvert skal ákveða
hvert það hlutfall er. Síðustu tvö ár
hefur boginn verið spenntur hátt og
miðað við það magn sem fer ekki á
innanlandsmarkað. Það er spurning
hvort það hafi verið rétt ákvörðun.
Nú erum við að reka okkur á að ef
birgðir eru of litlar er ekki nægur
hvati hjá afurðastöðvunum til að
selja kjötið. Þama verður að finna
hinn gullna meðalveg.
Telur þú að sláturleyfishafar muni
leita lengra eftir viðskiptum en
áður?
Það hlýtur að vera einhver tilhneig-
ing til þess en ég á fastlega von á að
kaupfélagssláturhúsin leiti saman og
myndi eina heild. En hve margir
spila frjálsir inni á milli og hversu
Sláturfélag Suðurlands nær yfir stór-
an hluta landsins, er ómögulegt að
segja. Allir flutningar milli svæða
hafa gjörbreyst og með tilkomu bíla,
sem geta flutt yfir 300 lömb í hverri
ferð, hafa átthagafjötrar bænda í
raun verið leystir. Bændur geta skipt
við þann sláturleyfishafa sem best
býður hverju sinni. Það eykur þrýst-
ing á afurðastöðvar að standa sig
gagnvart framleiðendum.
Áttu von á að afurðastöðvum muni
fækka?
Þeim mun líklega fækka eitthvað.
Hérna á Austurlandi hefur sláturhús-
um fækkað mjög mikið á undanföm-
um árum. Nú em tvö sláturhús á
svæði þar sem áður vom átta hús.
Fénu á svæðinu hefur líka fækkað
mjög mikið. Árið 1978 var slátrað
urn 80 þúsund dilkum en þegar skor-
ið var niður vegna riðunnar minnk-
aði slátrunin niður í 20-30 þúsund
dilka en er núna nálægt 50 þúsund.
Hvaða áhrif telur þú að nýtt kjöt-
mat hafi?
Ég bind vonir við að þeir sem hafa
stundað ræktunarstarf af alúð fái
6 - Freyr 2/98