Freyr - 01.03.1998, Síða 11

örlítið þó að búunum fjölgi. Ein
meginskýring er að vegna fjárskipta
féllu úr skýrsluhaldi örfá af allra
stærstu fjárbúum landsins.
Þegar metin er hlutfallsleg þátt-
taka í skýrsluhaldinu með því að
bera saman fjöldatölur fyrir full-
orðnar ær við fjölda ásettra áa í land-
inu samkvæmt forðagæsluskýrslum
haustið 1995 sýnir það að hlutfalls-
leg þátttaka á landinu öllu er 38,5%
(36,3%) eða meiri en hún hefur ver-
ið nokkru sinni. Slfkt er að sjálf-
sögðu hin æskilega þróun. Þegar
nánar er skoðað hvemig þátttaka er í
þessu starfi í einstökum héruðum
fæst sú mynd sem sýnd er á mynd 1.
Þama sést að gífurlega mikill munur
er þama. Eins og áður er þessi starf-
semi virkust í Þingeyjarsýslum, en
einnig mjög öflug á Snæfellsnesi, á
Ströndum, í Vestur-Húnavatnssýslu
og í Austur-Skaftafellsýslu. Hins
vegar er þátttaka í starfinu alltof lítil
í sumum af stærri fjárræktarhéruð-
um á landinu eins og í Borgarfirði,
Austur-Húnavatnssýslu og á Suður-
landi, sérstaklega í Rangárvalla-
sýslu. Flestar skýrslufærðar ær eru í
Suður-Þingeyjarsýslu 17.914, (þá
em taldir þar með hreppamir tveir á
svæði Bsb. Eyjafjarðar).
Félögin em ákaflega misjöfn að
fjárfjölda en eins og áður em flestar
ær skýrslufærðar í Sf. Öxfirðinga
5145 ær en í átta félögum til viðbót-
ar em yfir þrjú þúsund ær á skýrslu.
Af ám sem settar em á vetur em
2.555 af fullorðnu ánum sem em |
dauðar í byrjun sauðburðar og 313
af veturgömlu ánum. Þetta em nán-
ast sömu tölur um fjölda vanhalda-
kinda og árið áður. Þetta em hins
vegar nokkru hærri tölur þar um en
var fyrir nokkrum ámm. Þá breyt-
ingu má eflaust að öllu leyti rekja til
þess að verulegur fjöldi skýrsluhald-
ara færir orðið skýrsluhald sitt í
Fjárvís. Þar verða örlög allra ánna að
koma fram, þær eiga ekki aðra útleið
úr skýrsluhaldi, en áður féll hluti af
þessum ám út úr skýrsluhaldi á milli
ára. Það skal tekið fram að þegar
fjallað er um frjósemi ánna og af-
urðir þeirra hér á eftir þá em þessar
vanhaldakindur ekki með í þeim út-
Frjósemi ánna
________________________B Fædd ■ Til nytja
Mynd 2.
reikningum. Allar tölur um afurða-
semi ánna era byggðar á upplýsing-
um um fjölda áa sem lifandi er á
sauðburði eins og ætíð hefur verið.
Þungiánna
Þungi á fullorðnu fé er ekki þáttur j
sem tekið er mikið tillit til í ræktun-
arstarfmu hér á landi. Þegar fjár-
ræktarfélögin vora stofnuð höfðu
þau auk hlutverks síns í ræktunar-
starfinu mikilvægu hlutverki að
gegna við að kenna bændum rétta
fóðrun á fé. Frá þeim tíma hefur öll
aðstaða bænda til að vigta fé ger-
breyst. Enn er regluleg vigtun ánna
gagnlegur þáttur í að hafa eftirlit
með fóðmn þeirra, auk þess sem
skráning á þunga ánna eru gagnlegar
upplýsingar til að fylgjast með þró-
un í sauðfjárstofninum. Því miður
heldur enn áfram öfugþróun síðari
ára að sífellt minna hlutfall ánna
vegið. Nú em það orðin tæp 20%
skýrslufærðra áa sem hafa skráðar
þungaupplýsingar að hausti og vori.
Fyrir ær sem höfðu slíkar upplýs-
ingar var meðalþungi þeirra haustið
1995 að jafnaði 65,4 kg sem er rúmu
einu og hálfu kg minna en haustið
áður, en þá hafði vænleiki ánna í
landinu orðið meiri en dæmi voru
um áður. Æmar sem hafa skráðar
slíkar upplýsingar bæði að hausti og
vom höfðu að meðaltali bætt við
þunga sinn 10 kg um vorið.
Eins og áður er mesti skráður
meðalþungi ánna að hausti í Sf.
Blævur, 72,4 kg.
Frjósemi ánna
Vörið 1996 fæddust að meðaltali
1,82 (1,83) lömb eftir hverja á og til
nytja að hausti fengust að jafnaði
1,69 (1,68) lömb. Eins og svigatöl-
urnar sýna er þetta nánast óbreytt
fijósemi frá árinu áður. Lambahöld
eru samt betri en nokkru sinni og
vanhöld metin á grunni þessara talna
eru aðeins rúm 7% og eins og marg-
oft hefur verið bent á er þar um of-
mat að ræða.
Af ám sem vom lifandi á sauð-
burði voru 3.498 eða 2,48% algeld-
ar, 25.706 bám einu lambi eða
18,25%, 104.685 áttu tvö lömb eða
74,33%, 6.740 ær báru þrem lömb-
um eða 4,79% og fleiri en þrjú lömb
áttu 215 ær eða 0,15% þeirra. Þetta
er örlitlu lægra hlutfall af algeldum
ám en vorið 1995, en eins og fram
hefur komið er lambafjöldi hjá ánum
sem bera örlitlu minni en þá.
Aukin frjósemi síðari ár hefur
öðru fremur byggst á auknu hlutfalli
af marglembum frá því sem áður
var, þó að það hlutfall hækki að vísu
j ekki að þessu sinni á milli ára. Að
þessu sinni er marglembuhlutfall
hærra en 10% í sjö af félögunum,
hæst eins og árið áður í Sf. Norð-
fjarðar þar sem það er 19,6%. Eitt af
sérkennum íslenska fjárins er miklu
minni dreifing í fjölda fæddra lamba
Freyr 2/98 - 11