Freyr - 15.04.2001, Blaðsíða 25

Afkvæmarannsóknir nauta
Nautaárgangurinn frá árinu 1994
á Nautastöð BÍ
Iþessari grein er ætlunin að
gera grein fyrir framkvæmd á
afkvæmarannsókn nautanna
sem fædd voru 1994 og notuð
frá Nautastöð BÍ. Meginefnið er
samt að gera grein fyrir og skýra
þær niðurstöður sem þar fengust
um nautin.
Það má strax gera grein fyrir
þeirri niðurstöðu að þessi nauta-
hópur er um flesta eiginleika miklu
öflugri en nokkur sem áður hefur
komið til dóms.
í árgangnum voru 22 naut, sem
komu til dóms, en auk þess voru
tvö naut, Skúmur 94004 og Skjóni
94008, sem áttu örfáar dætur. Þessi
naut fóru í sæðisútsendingu en for-
fölluðust bæði nánast strax í upp-
hafi. Þess vegna komu aðeins örfá-
ar dætur þeirra fram þannig að um
þau er ekki hægt að fella neinn dóm
og koma þau ekki til frekari um-
fjöllunar né áhrifa í ræktuninni.
Eins og ætíð þá er hópurinn
myndaður af nokkrum stórum hálf-
bræðrahópum. Þannig eru 10 af
nautunum í árgangnum synir Bassa
86021, Þráður 86013 á þar sex
syni, bæði Listi 86002 og Þegjandi
86031 tvo syni hvor og að síðustu
er sitt hvort nautið undan
Hólmi 81018 og Andvara
87014. Einnig er ástæða til
að benda á að 10 af naut-
unum eru dóttursynir
Tvists 81026. Skyldleiki
nautanna í hópnum er því
verulegur sem eðlilega
skapar viss líkindi milli
hópanna.
Upplýsingagrunnnur af-
kvæmarannsóknanna er
þrískiptur. Fram fer reglu-
leg skoðun á kvígum undan
þeim nautum sem hverju
sinni bíða dóms. Ur þeirri
Jón Viðar
Jónmundsson,
Bænda-
samtökum
íslands
skoðun koma upplýsingar um
útlitseinkenni dætranna, auk
umsagnar um mjaltir og skap
kúnna. Mikilvægustu upplýs-
ingamar fást úr skýrsluhaldi naut-
griparæktarfélaganna, þaðan koma
allar upplýsingar um afurðaeig-
inleika kúnna, niðurstöður úr
frumutölumælingum, upplýsingar
um frjósemi kúnna, auk þess sem
þar fást upplýsingar um förgun kúa
í einstökum dætrahópum. Síðasti
upplýsingabrunnurinn er síðan
mjaltaathugunin.
Kvíguskoðun
Þegar regluleg lögbundin kúa-
skoðun féll niður, þegar búfjárrækt-
arlög féllu úr gildi, var tekin upp
regluleg skoðun á dætrum naut-
anna. Á síðasta ári var stefnt að því
að koma slíkri skoðun á um allt
land á hverju ári. Með þeirri breyt-
Mynd 1. Sokki 94003. Dætur hans eru fádæma mjólkur-
lagnar en ekki með nægjanlega sterka júgurgerð. Fitupró-
senta í mjólk er lág.
ingu var um leið fjölgað þeim sem
koma að dómum á kúnum. Auk
mín vinna því dóma nú þeir Guð-
mundur Steindórsson í Eyjafirði og
Guðmundur Jóhannesson og
Sveinn Sigurmundsson á Suður-
landi. Nú eru í fyrsta sinni við
skoðunina upplýsingar um dætur
þessara nauta í öllum héruðum
landsins. Skoðun á þessum kúm
hefur verið unnin á árunum 1999
og 2000. Samtals voru í skoðuninni
1032 kýr undan þessum nautum. I
einstökum hópum voru frá 33 upp í
66 kýr, en í flestum þeirra um 50
dætur viðkomandi nauts.
Ástæða er að vekja athygli á því
að stærð dætrahópa undan sumum
nautanna er að verða það lítil að
dómur um ýmsa eiginleika verður
nokkuð ónákvæmur. Þetta á öðru
fremur við um þá eiginleika, sem
hafa lágt arfgengi eins og frjósemi,
skap, frumutala og jafnvel einstaka
þættir í útlitsmati kúnna.
Heildareinkenni á þessum kúm
eru að þær voru mjög jafnar og
gallaminni en áður hefur verið við
kvíguskoðun. Að þessu sinni var
enginn verulega gallaður dætrahóp-
ur eins og ætíð áður hefur verið.
Talsvert breytilegt er hve
bolmiklum og sterkbyggð-
um kúm nautin eru að
skila, en þar eru margir
Bassasonanna að skila
glæsikúm. Yfirleitt er
júgur- og spenagerð stór-
gallalaus og jafnbetri en
áður hefur sést. Mjaltir eru
ef til vill, þegar á heildina
er litið, aðeins um meðaltal
en skap hjá þessum kúm
mörgum mjög gott.
Nokkur nautanna urðu
við skoðun dætra uppvís
að því að búa yfir duldum
Fl3€YR 4-5/2001 - 25