Freyr - 15.04.2001, Qupperneq 38

1. tafla. Svipfarsupplýsingar um þá eiginleika sem voru rannsakaðir.
Eiginleiki Meðaltal S.D. c.v. % Lágm. Hám.
Dagar í framl. 1.484 1.028 69,27 28 8.735
Æviafurðir, kg mjólkur 15.927 11.449 71,89 0,0 105.190
Lifun við 36 mán. aldur, hlutfall 0,941 0,236 25,05
Lifun við 48 mán. aldur, hlutfall 0,808 0,394 48,68
Lifun við 60 mán. aldur, hlutfall 0,659 0,474 72,00
Lifun við 72 mán. aldur, hlutfall 0,511 0,500 97,78
Lifun við 84 mán. aldur, hlutfall 0,368 0,482 131,06
um 94 af hundraði kúnna lifandi
við 3 ára aldur og tæp 37% ná að
verða a.m.k. 7 ára.
Um niðurstöður fervikagreininga
er það að segja, að líkönin skýrðu í
öllum tilfellum fremur lítið af
breytileikanum í endingu gripanna,
mest 7,6% og minnst 2%. í lang
flestum tilfellum var þó um mark-
tæk áhrif að ræða.
Burðarár fyrsta burðar hafði
mjög greinileg áhrif á fjölda daga í
framleiðslu, þessum áhrifum má
lýsa með líkingunni:
y= -44,4x + 88.144
R2 = 0,98
P <0,001
þar sem y er heildarfjöldi daga
í framleiðslu og x er burðarár
fyrsta burðar.
Úr þessu má lesa að endingartím-
inn styttist að jafnaði um 44 daga á
ári, á tímabilinu sem hér um ræðir.
Til að setja þetta í frekara sam-
hengi, má segja að kýr sem báru 1.
kálfi árið 1974 entust að jafnaði 5,2
ár, kýr sem báru 1. kálfi 1993 ent-
ust ekki nema 3,1 ár. Sá tími, sem
gripirnir voru í framleiðslu, styttist
því um 40% á» tímabilinu
1974-1993. Vafalaust
hefur þessi tími styst enn
frekar síðan 1993.
í 2. töflu má sjá niður-
stöður útreikninga á erfða-
stuðlum, ásamt staðal-
skekkju (S.E.) á þeim,
einnig er þar að finna gildi
á erfðabreytileika, o2A.
Arfgengi á fjölda daga í
framleiðslu reyndist vera
með hæsta gildið af þeim
eiginleikum sem erfðastuðlar voru
metnir á. Lækkaði það lítillega er
leiðrétt var fyrir hæstu dagsnyt á 1.
mjaltaskeiði.
Líkt og búast mátti við var arf-
gengi á lifun lægst við 36 mánaða
aldur. Það hækkaði lítillega með
aldri, í samræmi við aukinn erfða-
breytileika og náði hámarki við 72
mánaða aldur, eftir það lækkaði
það lítið eitt.
Um einkunnir einstakra nauta fyr-
ir fjölda daga í framleiðslu er það að
segja að efstir voru þeir Þistill
84013, Þráður 86013 og Gellir
77011. Neðstir á lista voru nautin
Óliver 79001 og Hlíðar 79003.
Samkvæmt skýrsluhaldsgögnum
BÍ frá árunum 1992-1997 var alls
37.506 kúm fargað á tímabilinu.
Rúmlega 35% af þessum fjölda er
fargað vegna júgurbólgu, 11%
vegna ófrjósemi, 9% vegna lélegra
afurða, rúmum 6% var fargað
vegna júgurgalla og tæplega 6%
sökum elli, um þriðjungi gripanna
var fargað af öðrum ástæðum.
Umræður og átyktanir
Það er niðurstaða verkefninsins
að erfðir hafa merkjan-
leg áhrif á það hversu
lengi mjólkurkýr end-
ast í framleiðslu hér á
landi, þó að nokkur
munur sé á þeim áhrif-
um eftir því hvemig
endingin er skilgreind.
Hin ským áhrif burð-
arára, sem fram koma,
segja að breytingar í
framleiðsluumhverfi
hafa einnig nokkuð að segja. Til-
koma fullvirðisréttarins árið 1986
og hin mikla förgun gripa sem
fylgdi í kjölfarið, kemur t.a.m.
mjög skýrt fram. Svipuð áhrif
mátti t.d. greina í Hollandi er
kvótakerfi var komið á þar árið
1984. Þá má leiða líkur að því að
hin jafna og stöðuga stytting end-
ingartímans á síðari hluta tímabils-
ins sé vegna hertra krafna um
mjólkurgæði sem þá er farið að
gæta. í ljósi þessa vakna spuming-
ar um, hvort ending sé sami eigin-
leikinn í upphafi og lok tímabilsins
sem hér er til umræðu.
Rannsóknir hafa sýnt að ending
hefur allt að 40% af efnahagslegu
vægi afkastagetu og ljóst er því að
eiginleikinn á vafalítið erindi í kyn-
bótastarfið. Þá er aðeins spurning-
in, hvemig á að stunda úrval? Sem
mestur fjöldi daga í framleiðslu eða
miklar æviafurðir eru í sjálfu sér
æskileg ræktunarmarkmið, með til
þess að gera hátt arfgengi. Þeir em
þó algerlega ónothæfir í kynbóta-
starfi, sökum þess hversu lengi þarf
að bíða eftir því að upplýsingar um
þá liggi fyrir. Lifun við 36 mánaða
2.tafla. Niðurstöður útreikninga á erfðastuðlum
Líkan Arfgengi (h2)±S.E. CT2A
Dagar í framleiðslu 0,25±0,017 237.840,5
D. í frl. leiðr. f. hæstu dagsnyt á 1. rnjsk. 0,24±0,016 231.842,4
Æviafurðir 0,18±0,014 21.983.908,4
Lifun við 36 mán. aldur 0,09±0,010 0,0051
Lifun við 48 mán. aldur 0,09±0,010 0,0134
Lifun við 60 mán. aldur 0,11±0,011 0,0233
Lifun við 72 mán. aldur 0,13±0,012 0,0311
Lifun við 84 mán. aldur 0,11±0,011 0,0241
38 - pR€VR 4-5/2001