Freyr - 15.04.2001, Blaðsíða 11

Tafla 3. Heimsviðskipti með mjólkurafurðir íþús. tonna
Smjör Undanrennu- duft Nýmjólkur- duft Ostar
ESB 140 200 540 410
USA 10 100 20 40
Ástralía 110 200 120 130
Nýja-Sjáland 300 160 340 230
Alls: 720 1000 1140 1100
„20:80 fjósamann" þar og ræður
sig svo sem verktaka í mjaltir á
þriðju jörðinni.
Þetta kerfi flýtir samt óneitanlega
fyrir endumýjun og gjaman byija
bændur sem „fjósamenn", afla fjár
og kaupa sér svo jörð sjálfir. Greini-
legt er að menn bindast litlum sem
engum tengslum við jarðnæðið,
engir átthagafjötrar, búa kannski í 5-
6 ár en fara þá í eitthvað annað.
Markaðssetning
Nýsjálendingar framleiða aðeins
um 2,3% allra landbúnaðarvara í
heiminum en hafa samt sem áður
30% hlutdeild í heimsviðskiptum
með landbúnaðarvörur.
Nýsjálenskur mjólkuriðnaður er
allur á formi samvinnufélaga í eigu
bænda (innleggjenda) svipað og
þekkist hérlendis. I dag eru fjögur
fyrirtæki í mjólkuriðnaði og em tvö
þau stærri, New Zealand Dairy
Group og Kiwi Co-op Dairies, með
95% markaðarins. Um 90% allra
mjólkurafurða fara á markað er-
lendis á vegum eins fyrirtækis,
New Zealand Dairy Board, sem
snúa mætti sem „Framleiðsluráð
mjólkurframleiðenda" upp á ís-
lensku.
Heildarverðmæti mjólkurfram-
leiðslunnar er um 250 milljarðar
íkr. og verðmæti útfluttra mjólkur-
afurða er um 160 milljarðar íkr.
Mjólkurframleiðslan telur því um
2/3 heildarútflutnings landbúnaðar-
vara og um 1/3 af heildarverðmæti
vöruútflutnings.
Nýsjálendingar hafa um 26%
hlutdeild í heimsviðskiptum með
mjólkurvörur. (Tafla 3).
Að lokum
Ljóst er að aðstæður kúabænda á
Nýja-Sjálandi eru allar aðrar en við
þekkjum hér á landi. Bæði á það
við um veðráttuna og skipulag
landnotkunar og ekki síður verð-
lagningu mjólkurinnar sem er háð
heimsmarkaðsverði á hverjum
tíma.
Þessar aðstæður leiða til þess
meðal annars að bústjórnin á
hverju búi er mikil og miðast við
að lágmarka kostnað við fram-
leiðsluna og því velta menn mjög
gaumgæfilega fyrir sér öllum út-
gjaldaliðum. Jafnframt er skipulag
og nýting beitar lykilatriði í bú-
rekstrinum.
Báða þessa þætti, skipulagning
og stjóm beitar og kostnaðarvit-
und, er ástæða til að horfa mjög til
hér á landi.
Altalað á kaffistofunni
Hann er plága í Hjaltadal
Arin 1977 til 1982 kom
Sigurður Blöndal, þá
skógræktarstjóri, að
Hólum í Hjaltadal í lok
nóvember eða fyrst í desember ár
hvert til að velja þar jólatré í
skógræktargirðingunni með nem-
endum Bændaskólans. A þessum
árum var Rósberg G. Snædal,
skáld og rithöfundur, kennari við
Bamaskólann á staðnum en þeir
Sigurður vom góðkunningjar frá
Akureyri frá því Sigurður var í
skóla þar.
Á Hólum þessi ár tók Rósberg
upp þann sið að gauka vísu eða
vísum að Sigurði í hverri heim-
sókn. Fylgja þær hér á eftir:
1977
Hólastóls inn í heilög vé
með höggum og slögum Blöndal sté.
Fagur meiður að foldu hné;
furu-, greni- og eikartré.
1978
Grenitrjdnna toppa sker hann
títt í erg og gríð.
Eins og skógareldur fer hann
yfir Raftahlíð.
1979
Siggi Blöndal sést d róli,
senn er úti ndðartíð,
skógarhögg á Hólastóli
hefur stundað langa hríð.
Feigðarkall við hól og hall
heyrist gjalla um dalinn.
Skógurinn allur upp ífjall
á aðfalla í valinn.
1980
Raftahlíð í svöðusárum
sundurflakir viðarstrjál.
Hólabyrða höfgum tárum
hellir oní Gvendarskál.
1981
Hann er plága í Hjaltadal,
héma brá hann Ijánum.
Heggur sá er hlífa skal
Hóla smáu trjánum.
1982
Austanvéri í erg og gríð
eggjar ferleg tólin,
rœtur sker í Raftahlíð,
rúínerer stólinn.
(Heimild: Sigurður Blöndal)
pR€VR 4-5/2001 - 11