Freyr - 01.09.2001, Side 47

2. tafla. Útlagður kostnaður við ræktun nokkurra grænfóðurtegunda (sjá nánar um forsendur
í texta)
75% 50%
Grænf. - teg. Fræ, kr./ha Áburður, Vélakostn. Útl. kostn. Uppskera, kr./ha kr/ha alls, kr./ha kg þe/ha FEm/kg þe FEm/ha nýting, kr/ FEm nýting, kr/FEm
V.rýgresi 4.000 14.400 6.000 24.400 6.000 0,87 5.220 6,23 9,35
Bygg 9.500 14.400 6.000 29.900 5.000 0,78 3.900 10,22 15,33
Hafrar 11.600 18.000 6.000 35.600 7.000 0,82 5.740 8,27 12,40
Mergkál 6.875 15.600 6.000 28.475 5.250 0,99 5.198 7,30 10,96
V. repja 1.140 15.600 6.000 22.740 6.250 0,99 6.188 4,90 7,35
Næpa 1.620 15.600 6.000 23.220 7.000 0,99 6.930 4,47 6,70
nýtingu. Vetrarrepja og næpa eru
líklega ódýrustu tegundimar, vegna
lágs frækostnaðar, en vetrarrýgresi
og fóðurmergkál fylgja fast á eftir
(2. tafla).
Framleiðslugeta á hektara
Hver er þá framleiðslugetan á
hektara? Við skulum segja að við
viljum ná 250 g aukningu lifandi
þunga á dag, sem gæti þýtt um 0,7
kg kjötþungaaukningu á viku. Er
það ekki fjarri lagi miðað við ýms-
ar af þeim tilraunaniðurstöðum sem
getið er um hér að framan. Lamb
af meðalstærð þarf allt að 1,5 FEm
á dag til að ná slíkum vexti (Jó-
hannes Sveinbjömsson & Bragi L.
Ólafsson, 1999). Tökum sem
dæmi vetrarrepju sem skv. 2. töflu
gefur 6.188 FEm/ha. Miðað við
fulla nýtingu, sem reyndar er ekki
raunhæfur möguleiki, væru beitar-
dagar á hektara af repjunni:
6188/1,5 = 4.125. Ef við komum
okkur niður á jörðina og segjum að
nýtingin sé aðeins 50% þá em beit-
ardagamir 2.062, en 3.094 ef nýt-
ingin er 75%. Hvað þýðir þá þessi
beitardagafjöldi? Við skulum segja
að við setjum það markmið að beita
lömbunum á repjuna í 5 vikur, eða
35 daga, sem út frá tilraunaniður-
stöðum hefur oft verið nefnt sem
lágmarkstímalengd bötunar. Ef við
deilum með þessum 35 dögum á
lamb í heildarfjölda beitardaga þá
fáum við 2062/35 = 59 lömb á ha
miðað við 50% nýtingu, en
3094/35= 88 lömb á ha miðað við
75% nýtingu. Ef við rúnnum töl-
umar aðeins af þá getum við sagt
að hver hektari af repjunni í þessu
tiltekna dæmi framfleyti um 60-90
lömbum (háð nýtingu) í fimm vik-
ur, og á þeim tíma gemm við ráð
fyrir að þau vaxi um 0,7 x 5 = 3,5
kg kjöts. Þetta samsvarar vel þeirri
reynslu úr tilraunum að hektarinn
af grænfóðrinu dugi 70-100 lömb-
um í mánuð. Miðast þetta við að
ræktun heppnist tiltölulega vel.
Góð plæging, hæfileg vinnsla og
vönduð sáning og áburðardreifing
eru þar lykilatriði, án þess að hér
verði farið frekar út í þá sálma.
Kostnaður á kg kjöts
Kjötmagnið sem hver ha repj-
unnar í dæminu að ofan býr til er
210 kg (60 lömb x 3,5 kg) eða 315
kg (100 lömb x 3,5 kg) eftir því
hvort reiknað er með 50% eða 75%
nýtingu. Utlagður kostnaður var
alls 22.740 kr./ha sbr. 2. töflu . Á
hvert framleitt kg gerir þetta :
Miðað við 75% nýtingu:
22.740/315 = 72 kr./kg kjöts
Miðað við 50% nýtingu:
22.740/210 = 108 kr./kg kjöts.
Arðurinn...og yndið
Arðurinn af grænfóðurræktinni
er háður nokkrum þáttum
1) Kostnaði á framleitt kg kjöts á
grænfóðrinu, sbr. að framan
2) Áhrifum sláturtímans á kjöt-
verðið
3) Áhrifum vaxtarins á gæðaflokk-
un kjöts (fita og gerð).
Alla þessa þætti þurfa menn að
leggja sig fram um að meta til þess
að gera sér sem besta grein fyrir
hugsanlegum ávinningi af bötun-
inni. Við höfum þegar tekið dæmi
um hvemig meta má fyrsta þáttinn.
Annan þáttinn tökum við fyrir í
tengslum við innifóðrun slátur-
lamba hér á eftir, en þriðja þættin-
um ætlum við að gera nokkur skil
héma. Eins og rakið var að framan
gefur vöxtur á grænfóðurbeit fylli-
lega sambærileg vefjahlutföll og
önnur beit við sama fallþunga og
ekkert hefur komið fram sem bend-
ir til aukinnar fitusöfnunar á græn-
fóðurbeit miðað við beit á annan
næringarríkan gróður. Það sem
hins vegar er ljóst er að það er sam-
hengi milli fallþunga og gæða-
flokkunar, bæði hvað varðar fitu og
gerð. Með auknum þunga aukast
líkumar á að lömb fari í efri flokk-
ana fyrir gerð, þ.e. R, U og E, m.a.
vegna þess að bakvöðvinn er til-
tölulega aftarlega í þroskaröðinni
miðað við aðra vöðva lambsins, en
þroski hans skiptir vemlegu máli
varðandi flokkun fyrir gerð.
Fituþykkt á síðu er meginbreytan
við ákvörðun um fituflokkun, þó
svo einnig sé tekið tillit til fitudreif-
ingarinnar á skrokknum. Mörkin
milli fituflokks 1 og 2 liggja við 5
mm, milli 2 og 3 við 8 mm, milli 3
og 3+ við 11 mm, o.s.frv. Áhrif
fallþungans á fituþykkt á síðu hafa
verið metin tölulega eins og vikið
var að við umfjöllun um grænfóð-
urtilraunir hér að framan. Ljóst er
að áhrif fjárstofna em töluverð, en
að meðaltali má kannski segja eftir-
pR6VR 10/2001 - 47