Freyr - 01.09.2003, Blaðsíða 16

Frjósemi ánna 2002
□ Fædd ■ Nytja
Mynd 2. Fjöldi fæddra lamba og til nytja að hausti 20021 einstökum héruðum.
legt var að færa skalann frá núll-
punkti, breyting sem ástæða er til
að benda á við samanburð á hlið-
stæðum yfirlitum frá fyrri árum.
Einnig er talsverð aukning bæði í
Austur-Húnavatnssýslu og Suður-
Múlasýslu, þó að svigrúm til land-
vinninga þar sé enn umtalsvert.
Skýring þess að smá hop má
greina í ijármörgum héruðum,
eins og Mýrasýslu, Dalasýslu og
Vestur-Húnavatnssýslu, skýrist af
lakari skilum núna en á síðasta ári
þegar uppgjör fór fram að þessu
sinni.
Engin breyting verður frá árinu
áður á umfangi þess að fullorðnu
æmar séu vigtaðar. Það hlutfall
hefur hríðlækkað á síðustu árum í
félögunum og er nú aðeins rúm
10% ánna sem hafa þungaupplýs-
ingar bæði að hausti og vori. Vafa-
lítið er slíkt úrtak nægjanlegt til að
fylgjast með breytingum á stofn-
inum í landinu. Þessi þáttur
skýrsluhaldsins má segja að snúi
því meira að innra eftirliti á búinu.
Því verður tæpast á móti mælt að
með því að vigta æmar reglulega
þrisvar að vetri fæst mjög gott eft-
irlit með fóðrun á öllum einstak-
lingum í hjörðinni. Þar sem að-
staða til að sinna slíkri vinnu er
víða orðin ákaflega góð er full
ástæða til að hvetja bændur sem
þannig aðstöðu hafa að huga að
þessum eftirlitsþætti í búrekstrin-
um.
Æmar, sem hafa upplýsingar
um þunga bæði haust og vor,
reyndust haustið 2001 að meðal-
tali 65,2 (66,3) kg og er fóðrun
þeirra með ágætum því að þær
þyngjast að meðaltali um 11,0
(10,3) kg yfir veturinn. Meðal-
þungi áa, sem vigtaðar eru í janú-
ar, er 67,5 kg yfir landið. Þetta er
stærri hópur en sá sem áður er
fjallað um. Ef um er að ræða hlið-
stætt úrtak úr stofninum sem
þungaupplýsingar em um bæði ár-
in þá hafa ærnar verið ívið léttari
haustið 2001 en haustið 2000.
Frjósemi ánna
A seinustu árum hafa litlar
breytingar orðið á frjósemi ánna í
fjárræktarfélögunum þegar litið er
á landsmeðaltal. í því sambandi er
að vísu rétt að benda á hina miklu
aukningu í þátttöku í skýrsluhaldi
á síðustu árum og að þau bú, sem
eru að bætast í hópinn, standa
þrepi neðar að meðaltali um frjó-
semi og afurðir ánna en þau sem
þar vom fyrir. Þess vegna má full-
yrða að raunverulegar breytingar í
sauðíjárstofni landsmanna eru
meiri en breytingar á landsmeðal-
tali í fjárræktarfélögunum frá ári
til árs sýnd. Vorið 2002 fæddust
að jafnaði 1,81 (1,82) lömb eftir
hverja fullorðna á og til nytja að
hausti fengust að jafnaði 1,66
(1,67) lömb. Eins og svigatölum-
ar sýna er þetta lambinu færra
bæði að vori og hausti eftir hverj-
ar 100 ær en var árið áður. Það er
að vísu í góðu samræmi við það
að æmar hafi á haustnóttum 2001
verið heldur léttari en árið áður.
Þegar frjósemi ánna er greind
nánar kemur í ljós að 6.316 eða
3,13% þeirra voru algeldar,
36.982 ær áttu eitt lamb eða
18,35%, 147.685 eða 73,26%
þeirra áttu tvö lömb, þrílembdar
vom 10.244 ær eða 5,08% og
fleiri en þrjú lömb áttu 359 ær eða
0,18% þeirra. Minni frjósemi en
árið áður kemur öðru fremur fram
í heldur hærra hlutfalli geldra áa
og einnig vom marglembar ær
hlutfallslega örlítið færri en árið
áður.
Á mynd 2 er meðalfrjósemi
ánna sýnd í einstökum sýslum.
Þetta er að vonum mjög lík mynd
og undanfarin ár þó að ætíð séu
einhverjar breytingar á milli land-
svæða frá ári til árs. Árið 2002 er
mesta ffjósemi ánna í fjárræktar-
félögunum, hvort sem hún er
mæld að vori eða hausti, í Suður-
Þingeyjarsýslu. Þar fæðast að
meðaltali 1,87 lömb eftir ána og
til nytja fást að jafhaði 1,73 lömb.
í Austur-Skaftafellssýslu fæddust
að meðaltali 1,86 lömb eftir
hverja fullorðna á vorið 2002 og
1,71 kom til nytja að hausti að
jafnaði. Meðaltalstölurnar úr
Eyjafírði eru 1,85 lömb fædd og
1.71 til nytja að hausti. í Stranda-
sýslu voru þessar meðaltalstölur
vorið 2002 1,84 lömb fædd og
1.72 til nytja að hausti. Þá em tal-
in þau hémð þar sem fást fleiri en
116 - Freyr 7/2003