Freyr - 01.09.2003, Blaðsíða 57

öðrum sem þurftu að dvelja fjarri
heimili sínu um lengri eða skemm-
ri tíma. í dag er mömum sleppt í
kæfugerð og notast við meðalfeitt
kjöt, eða blöndu af feitu og mögru
kjöti. Einnig em notaðar þindar,
bringukollar, slög og annað kjöt
sem nýtist illa í hefðbundna kjöt-
rétti. Oftast var kæfan höfð sem
viðbit með brauði eða jafnvel
borðuð ein og sér, en nú er hún að-
allega notuð sem álegg ofan á
brauð.
Ristlar
Kindaristlar voru notaðir hér
áður fyrr í lundabagga, og hjarta-
bagga. Ristlamir voru hreinsaðir
og vafðir utan um kjötið. Lunda-
baggar voru súrsaðir, en hjarta-
baggar innihéldu söxuð hjörtu og
vora reyktir eða borðaðir nýjir.
Júgur
Kindajúgur vom alls staðar hirt
til matar. Þau vora flegin og skor-
in í bita, og ýmist soðin og súrsuð
eða léttsöltuð og reykt.
Lappir
Lambalappir vora venjulega
sviðnar, súrsaðar eða soðnar í
fótasultu.
Leg
Leg var helst matreitt úr kind-
um, og vora þau rist, skafin, soðin
og súrsuð.
Sauðamjólk
Mjólk var nýtt hér áður fyrr og
voru ær mjaltaðar á Islandi fram
yflr 1950. Hún var drukkin eins
og hún kom úr ánni eða búinn til
úr henni mjólkurmatur eins og úr
kúamjólkinni.
Önnur nýting hliðarafurða
I skýrslunni er einnig ijallað um
aðra nýtingu hliðarafúrða í sauð-
ijárrækt, svo sem fóður og áburð-
arframleiðslu, einnig um nýtingu í
öðrum iðnaði, þ.e. matvælaiðnaði,
ullar- og skinnaiðnaði, framleiðslu
á eldsneyti (hjá Kjötmjöli ehf.),
snyrtivöra- og lyíjaiðnaði og en-
símaframleiðslu. Þá er kafli um
sauðfjárrækt og ferðaþjónustu.
SÓKNARFÆRI
í lok skýrslunnar er bent á
nokkur tækifæri til aukinnar nýt-
ingar á hliðarafurðum sauðijár
sem athuga mætti ffekar.
Beinast liggur við að nýta meira
af hliðarafúrðum í bræðslu á kjöt-
mjöli, sem myndi sfyrkja innlenda
fóðurframleiðslu enn frekar og
um leið skapa umhverfíslegan
ávinning. Þar sem bændur fá ekki
greitt fyrir úrgang til bræðslu væri
þetta ekki bein verðmætasköpun
fyrir þá.
Aukin nýting á innmat er nauð-
synleg og þarf bæði vöraþróun,
öfluga markaðssetningu og við-
horfsbreytingar almennings til að
það gangi, ásamt auðveldari að-
gang framleiðenda í stórvöru-
markaði en nú er það svo að barist
er um hillupláss í verslunum, og
vöram sem seljast ekki er hent út.
Með því að nýta betur hluta af
innmat þá má skapa verðmæti fyr-
ir tugi milljóna króna.
Hjá Matvælarannsóknum
Keldnaholti era í gangi tvö verk-
efni er lúta að vinnslu hliðaraf-
urða sauðfjárslátranar og vinnslu
á ærkjöti.
Fyrra verkefnið felst í rann-
sóknum á áhrifum súrsunar á gæði
súrmats. Markmið verkefnisins er
að afla fræðilegrar þekkingar á
þessari verkunaraðferð og áhrif-
um hennar á hollustugildi, bragð-
gæði og öryggi matvæla. Með
aukinni fræðilegri þekkingu á
súrsun er hugsanlegt að þróa og
bæta súrmeti á þann hátt að fram-
boð þess verði mögulegt allt árið
um kring. Verkefnið gæti stuðlað
að aukinni nýtingu sláturafúrða,
nýjum leiðum í framleiðslu og
markaðssetningu súrsaðra mat-
væla. Þetta verkefni er sfyrkt af
Rannsóknarráði Islands og Fram-
leiðnisjóði landbúnaðarins.
Síðara verkefnið gengur út á
það að nýta ærkjöt til þurrverkun-
ar í vöra sem er sambærileg við
hráskinku. Hráskinka er mjög dýr
munaðarvara sem er einna helst
framleidd á Spáni og Ítalíu. Ef
hægt er að nota ífekar ódýrt ís-
lenskt hráefni í sams konar fram-
leiðslu, þá getur það leitt til auk-
innar verðmætasköpunar úr ódýra
hráefni. Talið er að eiginleikar ær-
kjöts séu heppilegir fyrir slíka
verkun. Fyrstu niðurstöður lofa
góðu hvað bragðgæði kjötsins
varðar. Verkefnið er styrkt af
Framleiðnisjóði landbúnaðarins.
Nýta má betur íslenskar matar-
hefðir í ferðaþjónustu og gera
bændum kleift að selja afurðir sín-
ar beint til ferðamanna og geta
boðið þeim upp á þjóðlegan mat.
Ein leið, sem er þekkt frá Evrópu,
t.d. Danmörku og Þýskalandi, era
svokallaðar hlaðbúðir þar sem
bændur sjálfir setja upp markað
við eigin býli og viðskiptavinir
gera sér leið í sveitina til að nálg-
ast matvöruna.
Sauðamjólk mætti nýta hér á
landi, ekki síst þar sem víða er far-
ið að slátra lömbum í júlí og ág-
úst, þannig að ær ganga lamblaus-
ar fram á haust. Mætti nýta sauða-
mjólkina til vinnslu á ostum og
auka þannig tekjur bænda og val
neytenda.
Hægt er að nota tólg í verðmæt
efnasambönd og til áffamhaldandi
vinnslu í sápugerð og snyrtivörar.
Hér á landi er hafín framleiðsla
meðal annars á bílaþvottasápu úr
tólg sem virkar mjög vel og er auk
þess umhverfísvæn.
Ymsir möguleikar eru fyrir
vinnslu hliðarafurða í snyrtivöra-
og lyfjaiðnaði og öðrum iðnaði,
Frh. á bls. 28
Freyr 7/2003 - 57 |