Freyr - 01.09.2003, Blaðsíða 2

Landbúnaður og loftslagsbreytingar
Á alþjóðlegri ráðstefnu um lofts-
lag á jörðinni á 21. öldinni, sem
haldin var nýlega, kom fram að
ætla má að meðalhiti muni hækka
á öldinni um 1,4-4,8°C eftir því
hvar á jörðinni er. í Finnlandi er
talið að hitinn hækki um 2,4°C
fram til ársins 2050 og 4,4°C fram
til 2100. Að áliti Matvæla- og
landbúnaðarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna, FAO, hefur hækkandi
hiti m.a. í för með sér:
* Veðurspár verða óáreiðanlegri
sem gerir bændum erfiðara
fyrir við búreksturinn.
* Meiri breytileiki í veðurfari
veldur erfiðleikum á viðkvæm-
um svæðum til búskapar.
* Afbrigðilegt veðurfar verður al-
gengara.
* Líffræðilegur fjölbreytileiki
minnkar á viðkæmum svæð-
um.
* Veðurfars- og ræktunarbelti
flytjast til og það mun neyða
bændur til að breyta búskapar-
háttum sínum.
* Aflabrögð og lífbelti í hafinu
munu taka miklum breytingum.
* Sjúkdómar og skordýr munu
dreifast á auðveldari hátt en
áður og leggja undir sig svæði
þar sem þau hafa ekki áður
þekkst.
FAO bendir á að loftslagsbreyt-
ingar geti einnig haft jákvæð áhrif.
Aukinn koltvísýringur í andrúms-
lofti eykur vöxt jurta og auðveldar
þeim upptöku vatns. Það getur
aukið uppskeru í tempraða belt-
inu. Þó sýna útreikningar að með
einnar gráðu hækkun á hitastigi í
Bandaríkjunum muni uppskera
þar minnka um 17%. í 40 löndum
f hitabeltinu, þar á meðal Bangla-
desh, Brasiliu, Indlandi og í mörg-
um löndum Afríku, mun uppskera
dragast verulega saman. Jafnvel
Ástralía, Belgía, Holland og
Stóra-Bretland sjá fram á minni
uppskeru.
FAO hvetur þjóðir heims til að
búa sig undir afleiðingar af lofts-
lagsbreytingum. Það má t.d. gera
með því að taka til ræktunar teg-
undir og afbrigði nytjajurta sem
þola betur þurrka og saltmengað
vatn eða yfirleitt nýta vatn betur
en þær tegundir sem hafa verið
ræktaðar hingað til.
í öðru lagi á að nýta eftir því
sem unnt er upplýsingar um
veðurfarsbreytingar sem eru
framundan og afla má með
hjálp gervitungla og varðað
geta dreifingu sjúkdóma og
skordýra sem og uppskeruhorf-
ur. Þá ber að vinna að því að
draga úr magni koltvísýrings í
andrúmslofti.
Því miður á landbúnaður nú á
dögum sjálfur þátt hækkun á
hitastigi jarðar. A.m.k. fjórðungur
af aukningu koltvísýrings í and-
rúmsloftinu stafar af eyðingu
skóga á jörðinni, einkum í hita-
beltinu. Því ber að leggja áher-
slu á plöntun trjáa sem og hver-
ja þá leið sem finna má til að
binda koltvísýring í jurtum.
Draga verður úr notkun brenn-
anlegra jarðefna, þ.e. olíu, kola
og gass, en auka notkun endur-
nýjanlegra orkugjafa, þar á með-
al lífrænna orkugjafa.
Sýringar af köfnunarefni, sem
fara út í andrúmsloftið, auka gróð-
urhúsaáhrif en þá er að finna í til-
búnum áburði. Draga þarf úr slíkri
áburðarnotkun og nota frekar jurt-
ir sem vinna sjálfar köfnunarefni
úr andrúmsloftinu.
Metan, sem jórturdýr gefa frá
sér, veldur gróðurhúsaáhrifum
og bregðast þarf við því með
breyttri fóðrun og kynbótum bú-
fjárins.
Áætla má að barrskógabeltið
flytjist 400-500 km norðar á
hnettinum og að lauftré leggi
undir sig víðfeðm ný svæði.
Jafnframt mun ásókn skordýra á
skóga aukast. Þá mun skógar-
brunum fjölga sem og storm-
sköðum á skógi. Vöxtur skóga
mun aukast, einkum á norðlæg-
um slóðum.
Það verður ekki auðvelt að
gera varúðarráðstafanir vegna
loftlagsbreytinga. Ýmislegt má þó
gera með skynsamlegri stefnu-
mörkun í rannsóknum í landbún-
aði og orkumálum. Að því ber að
stefna.
(Útdráttur úr grein
eftir U.B. Lindström
í Landsbygdens Folk nr. 23/2003).
Altalað á kaffistofunni
Fjárgæsla
Jóhannes Grímsson var fjár-
maður á Jökuldal, var hann einn
af þeini sem fór á fætur fyrir
birtingu og stóð yfir fé allan
daginn.
Þegar klukkur fóru að koma á
markaðinn vildu vinnumenn
hafa þær til hliðsjónar við gegn-
ingar og jafnvel láta þær vekja
sig á morgnana.
Þetta fannst Jóhannesi óráð
mikið og sagði er talað var um
þetta: „Eg hef passað öll sort fjár
en aldrei látið út eftir klukku-
fjölda“.
Heimild: Hákon Aöal-
steinsson frá Vaðbrekku.
12 - Freyr 7/2003