Freyr - 01.09.2003, Blaðsíða 32

4. tafla. Mevrni/seigjumælinqar
HÓPUR Shearforce gildi (Kg) ’)
A. viðmiðun 3.31 a
B. kál 2.26 b
C. hey-3 vikur 2.49 b
D.hey+kjarnf.-3 v. 2.04 b
E.hey- 6 vikur 2.17 b
F. hey+kjarnf.-6 v. 2.30 b
1) Gildi i hverjum dálki fyrir sig, sem hafa ekki sama bókstaf, eru marktaekt frábrugðin
tölfræðilega (p<0.05).
þar sem sauðimir, þrátt fyrir að
vera ívið þyngri en gimbrarnar,
eru með um 5-7 mm minni síðu-
fítu. Ekki var gert tölfræðilegt
uppgjör á því hvort þessi munur á
milli kynjanna væri marktækur
vegna þess hversu fáir sauðimir
voru. Þetta verður þó að teljast
nokkuð augljós vísbending um að
mikill munur sé á fitusöfnunar-
eiginleikum haustgeltra sauða og
gimbra, þeim fyrmefndu í hag,
við innieldi fyrir jólaslátrun.
Lífeðlisíræðileg skýring á þessu,
auk hugsanlegra áhrifa af árstíðum
(fengitími), er sú að við sama
þunga eru gimbrar líffræðilega
komnar lengra í þroskaferlinum en
hrútar. Hægt er að nota það sem
mælikvarða á þroska hversu miklu
hlutfalli af fullorðinsþunga skepna
er búin að ná. Ef við segjum sem
svo að eðlilegur fullorðinsþungi sé
65 kg hjá ám en 90 kg hjá hrútum,
þá er 40 kg gimbur búin að ná um
62% af fullorðinsþunga en 40 kg
hrútur er aðeins búinn að ná um
44% af fúllorðinsþunga. Til þess
að ná sama þroska og 40 kg gimb-
ur þyrfti hrúturinn skv. þessu að ná
(90 x 62% =) 56 kg þunga. Með
auknum þroska vex hluti fitu í
þungaaukningu jaíhan á kostnað
vöðvavaxtar. Með töluverðri ein-
földun má þá segja að búast megi
við að 56 kg hrútur sé álíka “feitur”
og 40 kg gimbur.
Meyrni/seigjumœlingar
Eins og 4. tafla sýnir (Guðjón
Þorkelsson o.fl., óbirt gögn) er
meyrni kjöts af hryggvöðva
minnst hjá lömbunum, sem slátr-
að var beint af úthaganum, og er
munurinn milli þess hóps og hvers
af hinum marktækur. Hins vegar
er ekki marktækur munur í þessu
tilliti milli neinna af hinuin hóp-
unum. Þetta er a.m.k. við fyrstu
sýn merkileg niðurstaða, þar sem
meymi hefur almennt frekar verið
talin minnka með aukinni þyngd.
Ljóst er þó að fleiri þættir hafa
áhrif, svo sem ef til vill hvort
lambið er í bötun eða afturför við
slátrun. í Evrópuverkefni um
lambakjöt (Guðjón Þorkelsson
o.fl., 2000) voru mæld sambæri-
leg gildi allt frá 1,72 (meðalstór
íslensk gimbrarlömb) til 4,17
(þung ítölsk lömb), svo að gildin
sem mældust í þessari tilraun eru í
lægri kantinum, nema helst á við-
miðunarhópnum (A).
Ályktanir
í þessari tilraun skiluðu tiltölu-
lega stórir skammtar af kjamfóðri
litlum vaxtarauka fram yfir ein-
hliða fóðmn á góðu gróffóðri og
þarf ekki að fjölyrða um að kjam-
fóðumotkunin reyndist ekki hag-
kvæm í þessum mæli. Bæði var
þar um að ræða að kjamfóðurgjöf-
in dró tiltölulega mikið úr heyáti
og að það umframfóður, sem
kjamfóðurlömbin þó fengu, skilaði
sér ekki nægjanlega vel í auknum
vöðvavexti, heldur ffemur í til-
hneigingu til aukinnar fitusöfhun-
ar. Vöxtur lambanna á kálbeit var
ágætur og sömuleiðis var þunga-
aukning á 6 vikna innieldi vel
ásættanleg, en 3ja vikna innieldi
virðist vera of stuttur tími til að ná
ffam verulegri þungaaukningu.
Fitusöfnun gimbra á innieldinu var
óhófleg, en þeir fáu haustgeltu
sauðir sem voru í tilrauninni sýndu
allt aðra eiginleika hvað þetta
varðar. Til innieldis og slátrunar í
nóvember og desember virðist
mun vænlegra að nota haustgelta
sauði en gimbrar, með tilliti til
vaxtargetu og fitusöfnunareigin-
leika, jafnvel þó að nokkm þurfi að
kosta til með geldingu á hrútunum.
Til að skoða þetta ffekar verður
gerð tilraun á Hestbúinu nú í haust
(2003) með mismunandi eldi þar
sem eingöngu verða notaðir sauðir.
Svo virðist sem hausteldi lamb-
anna hafi almennt haft heldur já-
kvæð áhrif á meymi kjötsins.
Hcimildir
Emma Eyþórsdóttir og Jóhannes
Sveinbjömsson, 2001. Haustbötun
sláturlamba á ræktuðu landi - gamalt
vín á nýjum belgjum? Freyr 10/2001:
43-50.
Guðjón Þorkelsson, Þyr-
í Valdimarsdóttir og Magnús Guð-
mundsson, 2000. Evrópuverkeíhi um
lambakjöt. IV-Eðlis- og eíhaffæðileg-
ir þættir. Ráðunautafundur 2000:
247-254.
Jóhannes Sveinbjömsson og Fann-
ey Ólöf Lárusdóttir, 2002. Athugun á
vetrareldi lamba á þremur bæjum í
Skaftártungu. Freyr 8/2002: 29-32.
Stefán Sch. Thorsteinsson, Ingi
Garðar Sigurðsson RALA og Sig-
valdi Jónsson, 1993. Prótein í fóðri
tvílembna eftir burð. Ráðunautafúnd-
ur BÍ og Rala, 14 bls.
Stefán Sch. Thorsteinsson og Sig-
urgeir Þorgeirsson, 1989. Vetrarfóðr-
un og hirðing fjár. I: Frjósemi, vöxt-
ur og fóðmn sauðfjár- rit til minning-
ar um dr. Halldór Pálsson: bls- 113-
146. Rannsóknastofnun landbúnaðar-
ins og Búnaðarfélag íslands, Reykja-
vík.
| 32 - Freyr 7/2003