Prentarinn - 01.01.1968, Blaðsíða 10

Ágúst Guömundsson:
Gísli Jónsson,
aldurs/orseti
íslenzkrar
prentarastéttar.
Á slóöum
Vestur-íslendinga
Það mun flestum prent-
urum kunnugt, að Agúst
Guðmundsson, prentsm.-
stjóri Alþýðuprentsmiðj-
unnar hf. í Reykjavík,
kom heim s.l. haust, eftir
ársdvöl í Winnipeg, ]>ar
sem hann starfaði m. a.
við setningu vestur-ísl.
blaðsins Lögberg-Heims-
kringla. Heimkoma hans
gerði okkur forvitna um
að leita á fund hans um
fréttir af íslenzkum starfs-
bræðrum vestanhafs, og þeirra bókarmennt. — Af
eftirfarandi grein, sem hann hefur skrifað eftir heiðni
okkar, má sjá, að við höfum ekki farið í geitarhús að
leita ullar — og vonum að margur verði fróðari eftir
lesturinn um frændur vora vestanhafs.
Við þökkum Agústi Guðmundssyni greinina.
„Og svo ert þú, ísland, í eðli mitt fest,
að einungis gröfin oss skilur."
(St. G. St.: Astavísur til Islands).
Saga Vestur-íslendinga er lærdómsríkt við-
fangsefni; hún er saga ótrúlegustu afreka, í
senn glæsileg, örlagaþrungin og ævintýrarík;
ósjaldan rituð letri tára og hjartasorga. „Menn
rífa sig ekki upp með rótum úr aldagömlu um-
hverfi sínu,“ segir einn merkasti landi okkar
vestra, dr. Richard Beck. Hljótt er nú orðið
um þá sögu. Og mættu blöð og tímarit austan
hafs taka rögg á sig og halda orðstí Vestmanna
hærra á loft, og með því skara glóð að eldum
íslenzkrar ættrækni, sem óðum fer dvínandi
með þjóð okkar. En það er önnur saga, er líka
mætti vekja til lífs í brjóstum yngri kynslóðar-
innar.
Hér verður í mjög ófullkominni mynd rak-
inn sá þátturinn, sem okkur prenturum stend-
ur næst, og sem „hefur ætíð varðað veginn
fyrst / í vizkuleit og framsókn mannsins anda,“
— eins og einn stéttarbræðra okkar kemst
svo snilldarlega að orði (Þorsteinn Halldórs-
son). — Prentlistin eða prentarar hafa dyggi-
lega |)jónað þeim mönnum, sem fremst hafa
staðið í orðsins list og mest og bezt hafa unnið
íslenzkum málstað í Vesturheimi. — Þessi
sundurlausu brot segja alltof lítið; geta aðeins
örfárra þeirra manna, sem staðið hafa í far-
arbroddi, og varpað ljóma á íslenzka blaða-
mennsku vestan hafs. Tilvitnanir í ýmis rit
gefa þó Ijósa heildarmynd af viðhorfi Vestur-
Islendinga til feðraslóða, virðingu þeirra fyrir
móðurmálinu og íslenzkum menningararfi.
Fyrsta áratuginn — og jafnvel lengur —
urðu Islendingar að þola all-almenna lítils-
virðingu vegna þjóðernis síns, er stafaði af
vanþekkingu og vanmati hinna nýju þjóð-
bræðra þeirra á kostum og göllum íslenzka
kynstofnsins. Saga Islands er óþekkt meðal
alls almúga í hinum nýja heimi. Hið eina
áberandi tákn er vankunnáttan í verklegum
efnum, óskiljanlegt tungumál, kotungslegur
klæðaburður og fleira af svipuðum toga. Eng-
inn vissi um fjársjóðina, sem þess’r fátæku
landnemar fluttu með sér vestur um haf, bæk-
8
PRENTARINN