Fréttablaðið - 28.09.2012, Blaðsíða 12

28. september 2012 FÖSTUDAGUR12
Föstudagsviðtaliðföstuda
gur Ari Kristinn Jónsson, rektor Háskólans í Reykjavík
T
alsvert meira hefur
verið skorið niður
h lutfa l lslega af
framlögum hins
opinbera til Háskól-
ans í Reykjavík (HR)
en hjá ríkisháskólunum síðustu ár.
Tölur sem HR hefur tekið saman
sýna að framlög ríkisins frá árinu
2009, færð til núvirðis, til frum-
varps til fjárlaga 2013, hafa lækk-
að um 0,7 prósent fyrir Háskóla
Íslands (HÍ) og 8,2 prósent til
Háskólans á Akureyri, en 17,4 pró-
sent til HR.
Ari Kristinn Jónsson, rektor
HR, segir í samtali við Frétta-
blaðið að samantekt um niður-
skurð síðustu fjögurra ára hafi
komið forsvarsmönnum skólans
verulega á óvart og sé hann í raun
óskiljanlegur í ljósi þess starfs
sem fari fram hjá skólanum.
„Fjárlögin í ár, þar sem niður-
skurðurinn er um eitt prósent, er
ekki stóra málið. Það bætist bara
ofan á það sem á undan hefur
gengið. Þetta er illskiljanlegt,
sérstaklega þar sem við erum að
skila afar góðu starfi. Við erum
mjög skilvirk og skilum mikil-
vægri þjónustu fyrir samfélagið
fyrir tiltölulega lítinn pening.
Svo erum við að sinna þeim hluta
menntunarsviðsins sem mest er
kallað eftir í atvinnulífinu, því að
lunginn af tæknimenntun hér á
landi, í verkfræði, tæknifræði og
tölvunarfræði og skyldum fögum,
fer fram hjá okkur.“
Framlög ekki í samræmi við
markmið
Ari segir engin rök hníga að því
að framlög lækki meira til HR en
hinna skólanna tveggja.
„Þarna virðast tengsl milli
markmiða og fjárframlaga hafa
brostið gjörsamlega og mér
finnst að menntamálaráðuneytið
skuldi svör um það hvers vegna
gengið er með þessum hætti gegn
þörfum atvinnulífsins og samfé-
lagins.“
Ari bendir á að HR hafi síðustu
ár útskrifað langflesta tölvun-
arfræðinga og frá því að skólinn
hóf kennslu í verkfræði hafi fjöldi
útskrifaðra verkfræðinga aukist
stöðugt, án þess að fækkunar hafi
orðið vart hjá HÍ.
„Þannig höfum við stuðlað að
hreinni viðbót á vinnumarkaðinn
og brugðist á skilvirkan hátt við
þörfum atvinnulífsins. Það er ein-
mitt tvennt sem gerir okkur það
kleift, annars vegar vinnum við
mjög náið með atvinnulífinu og
skynjum þörfina hverju sinni. Nú
er til dæmis þörf á tæknimenntun
sem við erum að svara. Hins vegar
liggur fyrir okkur sem sjálfstæð-
um skóla að laða til okkar nem-
endur og við gerum það með því að
bjóða upp á áhugavert og skemmti-
legt gæðanám sem skilar fólki
góðri samkeppnis stöðu á vinnu-
markaði. Þetta er meðal þess sem
samkeppni hefur í för með sér.
Við þurfum að standa okkur betur
gagnvart okkar nemendum, því að
það er alltaf þeirra val á endanum
hvar þeir stunda sitt nám.“
Ari segir það því stinga í stúf
að árið 2010 hafi HR útskrifað
átján prósent af háskólanemum á
Íslandi, en aðeins fengið fjórtán
prósent af framlögum ríkisins til
kennslu. Þá hafi fræðimenn við
HR birt fjórtán prósent af fræði-
greinum hér á landi en fengið níu
prósent af framlögum til rann-
sókna.
En liggur ekki einfaldasta skýr-
ingin í því að HR er einkaskóli, en
hinir tveir eru ríkisskólar?
„Það gæti vel verið að rekstr-
arformið sé úrslitaatriðið í þessu
máli í stað þess að horft sé til
gæða, afraksturs, skilvirkni og
mikilvægi fyrir atvinnulífið.“
Má ekki halda því fram að ríkið
hafi einfaldlega ríkari skyldur við
ríkisháskólana?
„Það fer eftir því hvert mark-
mið ríkisins er. Ef eina mark-
miðið væri að fjármagna ríkis-
stofnanir, þá mætti kannski verja
þetta. Markmið menntakerfisins
á hins vegar ekki að vera stofn-
anirnar sjálfar heldur að mennta
fólk, koma því út á vinnumarkað-
inn og búa til vinnuafl sem getur
skapað verðmæti og hagvöxt.“
Of lítið fjármagn
í háskólakerfinu
Ari tekur skýrt fram að honum
vaxi alls ekki í augum þeir fjár-
munir sem renna til hinna skól-
anna.
„Það er einfaldlega allt of
lítið fjármagn í háskólakerfinu
á Íslandi í dag í samanburði við
nágrannalöndin og OECD-ríki og
það er áhyggjuefni. Það sem við
erum að vekja athygli á er skipt-
ing hinna takmörkuðu fjármuna í
kerfinu. Ef markmiðið er að skipta
fjármunum eftir þörfum atvinnu-
lífsins, gæðum eða skilvirkni, þá
eru stjórnvöld ekki á réttri leið.“
Aðspurður hvort ekki megi
kalla það pilsfaldakapítalisma
þegar einkaskóli biðlar eftir ríkis-
framlögum, brosir Ari. Hann
segir svo að ríkið, sem hafi tekið
á sig það hlutverk að mennta
íslenska þjóð, frá leikskólum upp
í háskóla, hafi ýmsar leiðir til að
standa að þeirri þjónustu.
„Það getur annars vegar búið til
stofnanir til að sinna þessari þjón-
ustu og hins vegar keypt hana af
einkaaðilum. Nú þegar eru mörg
dæmi um slíkt víða í skólakerfinu,
ekki bara í háskólunum. Ég held
að réttast sé að horfa á hvað skili
bestum niðurstöðum fyrir íslenskt
samfélag.“
Skilað miklu til samfélagsins
Ari segir að HR hafi á stutt-
um tíma tekist að byggja upp
háskóla sem skari fram úr á
mörgum sviðum hér á landi,
meðal annars tæknigreinum,
viðskiptafræði og lögfræði, og
staðið fyrir mikilli fjölgun á
tæknimenntuðu fólki á íslensk-
um vinnumarkaði.
„Það var og er gríðarleg þörf á
því, og hefur HR þannig á mjög
stuttum tíma skilað miklu til
íslensks atvinnulífs og samfé-
lags. Að mínu mati er ástæðan
ekki síst að með okkar sveigj-
anlega rekstrarformi höfum við
getað lagað okkur mjög hratt að
aðstæðum og þess vegna náð að
skila þessu góða starfi. Þetta
höfum við gert fyrir minni fjár-
muni, á hvern nemanda, en það
hefur kostað að útskrifa úr rík-
isháskólunum. Þannig að það
er að mínu mati vel verjandi að
ríkið fari þá leið að kaupa þjón-
ustu af sjálfstæðum aðilum.“
Aðspurður hvort standi til að
leggja í framkvæmdir við hús-
næði HR segir Ari að svo sé ekki.
„Það verður ekki farið í fram-
kvæmdir á næstunni. Það er
enginn grundvöllur til að fara í
framkvæmdir fyrr en rekstrar-
og tekjustaðan er þannig að það
sé verjandi. Þangað til nýtum
við þetta hús til hins ýtrasta.
Þessar kröfur um fjármuni snú-
ast þannig alfarið um það sem
við þurfum til að geta sinnt því
starfi sem við vinnum í dag í
því húsrými sem við erum með
í dag. Og staðið vel að menntun
þeirra sem við berum ábyrgð á.“
Hvað þarf HR til að geta sinnt
sínu hlutverki með viðeigandi
hætti?
„Til að við getum sinnt okkar
starfi þarf árlegt framlag að
hækka um 120 milljónir á ári
næstu þrjú árin. Það er lágmark
sem við þurfum til að sinna
okkar hlutverki. Við höfum sýnt
og sannað að við getum nýtt þá
fjármuni sem við fáum mjög vel,
þannig að með auknu svigrúmi
er hægt að gera enn betur.“
Staðan alvarleg
Ari segir stöðuna enn alvarlegri
þegar horft er fram á veginn
þar sem fyrirséð er að nemend-
um við skólann muni enn fjölga
á næsta ári.
Aðspurður hvort ekki megi
bregðast við vandanum með því
að taka færri nemendur inn segir
Ari að HR hafni þegar mörg-
um umsækjendum, ólíkt öðrum
háskólum.
„Við tökum bara við nemend-
um sem við trúum að geti klár-
að námið, það bætir starfið fyrir
alla. Við samþykktum til dæmis
aðeins tvo af hverjum þremur
umsækjendum í haust, þannig að
ef við værum bara að fiska eftir
því að vera með fullt af nemend-
um myndum við hleypa miklu
fleirum inn.“
Hvernig fyrirkomulag telur þú
að myndi reynast best í háskóla-
málum hér á landi?
„Mín persónulega skoðun er
að best væri að allir háskólar á
Íslandi væru sjálfseignarstofn-
anir. Þær geta brugðist hrað-
ar við og aðlagast breytingum
skjótar en hefðbundnar stofn-
anir.
Allir háskólarnir myndu njóta
góðs af því að vera settir á sama
grunn með skýrar reglur um
hvernig skipta ætti framlögum
ríkisins. Þá er ég viss um að eitt
það fyrsta sem myndi gerast í
kjölfarið er að skólarnir myndu
efla samstarf og sumir svo sam-
einast þannig að þeir næðu sem
bestum árangri.
Ef peningum er skipt eftir
gæðum og afrakstri starfsins
verða menn fljótir að komast
að því að best væri að sameina
krafta og auka sérhæfingu.“
Framlög úr takti við markmið
Ari Kristinn Jónsson, rektor Háskólans í Reykjavík, furðar sig á því hvers vegna skólinn þurfi að sætta sig við meiri niðurskurð
hlutfallslega en aðrir háskólar. Í samtali við Þorgils Jónsson segir Ari að HR hafi síðustu árin skilað mikilvægu starfi með því að
mennta fólk í tæknigeiranum. Ekkert sé athugavert við það að einkareknir skólar fái framlög frá ríkinu, sé horft til afrakstursins.
MIKILVÆGT STARF Ari Kristinn Jónsson, rektor Háskólans í Reykjavík, segir niðurskurð á framlögum ríkisins til skólans óskiljanleg í ljósi þess starfs sem unnið er þar.
FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Þarna virðast tengsl milli markmiða og fjárframlaga hafa
brostið gjörsamlega og mér finnst að menntamálaráðu-
neytið skuldi svör um það hvers vegna gengið er með
þessum hætti gegn þörfum atvinnulífsins og samfélagins.