Fréttatíminn - 02.12.2011, Blaðsíða 54

Það er engum vafa undirorpið hvernig
þetta valdaferli á að vera að mati stjórn­
lagaráðs. Alþingi, sem starfar í umboði
þjóðarinnar, er þungamiðjan. Ríkisstjórn
er verkfæri Alþingis til að framkvæma
það sem gera skal.
Ný stjórnarskrá
Hvernig er valdapíramídinn?
T illögur stjórnlagaráðs hafa sætt gagnrýni eins og við mátti búast. Sumt af því
er ómaklegt, annað eru eðlilegar
athugasemdir. Stjórnarráðsfull­
trúarnir Katrín Oddsdóttir og
Vilhjálmur Þorsteinsson fóru
skilmerkilega yfir ýmsar þessar
athugasemdir í Silfri Egils 27.
nóvember síðastliðinn. Hér verður
hnykkt á einu mikilvægi atriði:
Hvernig valdið hríslast frá þjóðinni
til Alþingis og þaðan til ríkis­
stjórnar; hvernig umboðsferlið er
og hvernig það byrjar og endar
hjá þjóðinni. Ferlið er hér kortlagt
með einföldum hætti í upptalning­
arstíl. Innan sviga eru getið þeirra
frumvarpsgreina sem vitnað er til,
en lesendur geta fundið þær, til
dæmis á vefnum stjornlagarad.is.
Þjóðin kýs alþingismenn
Atkvæðavægi allra er jafnt
(39. gr., 2. mgr.).
 Þetta er grundvallarbreyt-
ing, en atkvæðavægi
kjósenda hefur ætíð
verið misjafnt hérlendis. Í
núgildandi stjórnarskrá er
beinlínis kveðið á um við-
varandi ójöfnuð.
Ríkt persónuval (5. mgr.).
 Algert nýmæli hérlendis.
Jafnvel hægt að velja þvert
á lista. Stjórnmálaflokkar
gegna þó áfram lykilhlut-
verki við val á frambjóð-
endum.
Alþingi kýs forsætis-
ráðherra
Forseti Íslands gerir fyrstur
tillögu (90. gr., 2. mgr.).
 Skýrt og eðlilegt ákvæði.
Kemur í stað óljósrar hefðar
um að forseti „feli einhverj-
um stjórnarmyndun“.
Þingið getur sjálft stungið upp
á manni (sama mgr.).
 Þótt forsetinn eigi frum-
kvæðið getur Alþingi
kosið hvern þann sem því
hugnast.
Að lokum kýs þingið forsætis-
ráðherra (sama mgr.).
 Algerlega skýrt að for-
sætisráðherra situr í umboði
Alþingis. Í núgildandi
stjórnarskrá er allt á huldu
um þetta, sagt felast í því að
„stjórn sé þingbundin“.
Forsætisráðherra stýrir
ríkisstjórninni
Forsætisráðherra skipar aðra
ráðherra (90. gr., 5. mgr.).
 Staðfestir ábyrgð for-
sætisráðherra á allri
ríkisstjórninni og starfi
hennar gagnvart Alþingi.
Núg. stjórnarskrá segir
forseta „skipa ráðherra“, en
það er markleysa eins og
margt annað um embætti
forsetans.
Ríkisstjórn er samábyrg um
helstu athafnir ráðherra
(87. gr., 3. mgr.).
 Ráðherrar geta ekki leikið
lausum hala. Ábyrgðar-
skiptingin er afar grautarleg
í gildandi stjórnarskrá og
túlkun á henni.
Alþingi ekki undir hæl
ríkisstjórnar
Ráðherrar sitja ekki á Alþingi
(89. gr., 3. mgr.).
 Nýmæli til að skerpa skil
löggjafar- og framkvæmdar-
valds. Styrkir stöðu Alþingis.
Ýtir undir fótinn með val á
ráðherrum á faglegum for-
sendum.
Valdatími ráðherra takmark-
aður við tvö kjörtímabil
(86. gr., 3. mgr.).
 Ráðherrar geta ekki vera
með þaulsetur í ráðherra-
stólum. Góð ráðherraefni
geta þó á lengri tíma fikrað
sig upp stigann og endað
sem forsætisráðherrar.
Alþingi getur hvenær sem
er sagt ríkisstjórninni upp
Þingið getur fyrirvaralaust skipt
um forsætisráðherra
(91. gr. 1. mgr.).
 Það er varnagli gegn
stjórnleysi að vantrausti á
forsætisráðherra verður
að fylgja val á eftirmanni.
Nýmæli sem hefur reynst
vel erlendis.
 Með brotthvarfi forsætis-
ráðherra fer öll ríkisstjórnin.
Núg. stjórnarskrá er þögul
um þetta eins og margt
annað.
Þingið getur lýst vantrausti á
einstaka ráðherra og verða þeir
þá að hverfa úr starfi
(91. gr., 2. mgr.).
 Ekkert er um þetta í gildandi
stjórnarskrá en talin hefð.
Orðið „vantraust“ er ekki
nefnt í þeirri grundvallar-
skrá þjóðfélagsins sem nú
gildir.
Aftur til þjóðarinnar
Kjósendur geta haft beina
aðkomu að lagasetningu
(65.-67. gr.).
 Þjóðin
getur gripið
inn í störf
Alþingis þyki
henni eitt-
hvað fara úr
skorðum.
Þorkell Helgason
sat í stjórnlagaráði
islandus.is
Ódýrari bílar frá öllum helstu framleiðendum. Sími 552 2000
BRC metan búnaður í nýja eða eldri bíla frá Kr. 15.728 á mánuði. *Jólagjöf: Allt að kr. 100.000 fæst endurgreitt frá Tollstjóra sé bifreiðin yngri en 6 ára og búin amk 78 lítra metantank.
Breyttu þínum bíl í metan:
Engin útborgun
að fullu greitt með sparnaði
Þú þarft ekkert að greiða
fyrr en í mars á næsta ári.
Þú færð kr. 100.000*
í jólagjöf ef þú pantar núna!
BRC er fullkomnari metan búnaður
sem fer betur með bílinn.
Sjá nánar á www.islandus.is
Bifreiðagjöld lækka um allt að 80%
Eldsneytiskostnaður lækkar 50% - 55%
Kr. 100,000 í jólagjöf ef pantað núna!
Reiknaðu sparnað
við metanbreytingu
á www.islandus.is
Styrkir til náms
og rannsókna
Orkurannsóknasjóður Landsvirkjunar
auglýsir styrki til náms og rannsókna
á sviði umhverfis- og orkumála.
Til úthlutunar eru 58 milljónir króna.
Styrkir til nemenda í meistara- eða doktorsnámi
Styrkir til efnilegra nemenda sem áforma eða
stunda meistara- eða doktorsnám á sviði
umhverfis- eða orkumála.
Styrkir til rannsókna á sviði umhverfis- og orkumála
Almenn rannsóknarverkefni á sviði umhverfis-
og orkumála. Styrkir eru veittir fyrir hluta þess
kostnaðar sem hlýst af vinnu sérfræðinga, þátttöku
meistara- og doktorsnema og öðrum útgjöldum.
Sérstaklega er hvatt til
umsókna sem stuðla að
því að minnka umhverfis-
áhrif jarðvarmavirkjana
með nýtingu eða förgun á
gastegundum og afrennsli.

Umsóknareyðublöð og
nánari upplýsingar er að
finna á www.landsvirkjun.is.
Fyrirspurnir má senda á
orkurannsoknasjodur@lv.is.
Umsókn ásamt fylgigögnum
skal skila rafrænt á
orkurannsoknasjodur@lv.is.
Umsóknarfrestur er til
9. janúar 2012. Öllum
umsóknum verður svarað
og farið með þær sem
trúnaðarmál.
www.landsvirkjun.is
Leitið upplýsinga á auglýsingadeild
Fréttatímans í síma 531 3310 eða á
valdimar@frettatiminn.is
Fréttatímanum er dreift á heimili á
höfuðborgar-svæðinu og Akureyri og í lausa-
dreifingu um allt land. Dreifing á bæklingum
og fylgiblöðum með Fréttatímanum er
hagkvæmur kostur.
Leitið upplýsinga á auglýsingadeild
Fréttatímans í síma 531 3310 eða á
valdimar@frettatiminn.is
Fréttatím num er dreift á heimili á
höfuðborgar-svæðinu og Akureyri og í lausa-
dreifingu um allt land. Dreifing á bæklingum
og fylgiblöðum með Fréttatímanum er
hagkvæmur kostur.
Helgin 2.-4. desember 201154 viðhorf