Dagfari - 01.11.2006, Blaðsíða 26

Gúlag okhar tíma“
/
„Knýjandi yfirheyrslur“. Á ensku kallað „coercive
interrogation". Hvað ætli það sé? Það er yfirheyrslu-
aðferðin sem Bandaríkjaher notar gagnvart föngum
sínum í stríðinu gegn hiyðjuverkum, skrauthvörf yfir
það sem venjulegt fólk myndi kalla pyntingar.
Já, þeir stunda pyntingar. I gríð og erg. Að segja það
hér ætti ekki að vera þeim sem þetta lesa nein opin-
berun. Við höfum jú flest séó myndirnar frá Abu
Ghraib, og heyrt fréttaflutninginn. Bandarísk stjórn-
völd hafa gefið grænt ljós á yfirheyrsluaðferðir sem
brjóta í bága við sáttmála Sameinuðu þjóðanna gegn
pyntingum. Þetta eru gamlar fréttir. Til andskotans
með Abu Ghraib. Það tiltekna fangelsi og allt hneyks-
lið í kringum það er eins og ein blóðrauð doppa á mjög
doppóttu veggfóðri. Þetta veggfóður er nýi stíllinn á
heimsbyggðinni. Þetta er staóreynd. Við vitum það
vegna þess að samtök á borð við Amnesty
International hafa skjalfest það vel og vandlega.
Amnesty International fæst ekki við gróusögur.
Huldufangelsi
Ársskýrsla AI 2005 getur um 25 fangelsi á vegum
Bandaríkjahers í írak og 17 í Afganistan, aó ógleymd-
um auðvitað búðunum í Guantanamo-flóa, geymslu-
stöðum í Bandaríkjunum sjálfum, og á Diego Garcia á
Indlandshafi. Og að frátöldum hinum dularfullu
„svörtu stöðum" sem eitthvaó hafa verið nefndir í
fjölmiðlum eins og hulduhallir, hverfandi draugar í
alþjóðavitundinni. Þeir eru á víð og dreif í Austur-
Evrópu, í Marokkó, Sýrlandi, Egyptalandi og á fleiri
stöðum, svokölluðum þriðju löndum sem Bandaríkin
framselja fanga sína til, innan sérstaks framsalskerf-
is, svo þar sé hægt að stunda „knýjandi yfirheyrslur"
í betra tómi. Þetta er slatti af
doppum á veggnum. Enda er
af nógu að taka og margir
sem þarf að yfirheyra:
Samkvæmt opinberum
bandarískum gögnum
hafa um 50.000 manns
verið teknir höndum í
tengslum við hernað-
ar- og öryggis-
aðgerðir Banda-
ríkjahers í Afgan-
istan og Irak. Og
þá eru ekki taldir
með allir aðrir
sem hafa verið teknir
höndum annars staðar í heim-
inum og af öðrum ríkjum (t.d.
26 Dagfari • nóvember2006
Evrópuríkjunum Þýskalandi, Italíu, Bretlandi og
Svíþjóð) að ósk Bandaríkjanna, og hafa í framhaldi
verið fluttir í ýmsar fangabúðir þar sem þeim er jafn-
vel haldið árum saman án þess að vera ákærðir fyrir
nokkurn skapaðan hlut. Þeir eru ekki saklausir uns
sekt er sönnuð. Þvert á móti, þeir virðast oft hvorki
vera álitnir sérstaklega sekir né saklausir, heldur bara
mögulega sekir og því teknir, bara til öryggis.
Það sem tekur svo við hjá þessum óheppnu hræðum
þegar í fangabúðir Bandaríkjanna er komið er ekki
fallegt. Talsvert magn upplýsinga hefur komist í hend-
ur mannréttindasamtaka eins og AI, sem gefur okkur
nokkuð glögga hugmynd um það hvað á sér stað í
þessum fangabúðum, t.d. í Guantanamo. Þar eru í
haldi um 500 einstaklingar af 35 þjóðernum, skv.
skýrslu varnarmálaráðuneytis BNA síðan í nóvember
2005. Þó er enginn opinber listi til yfir þá sem þar
dúsa, svo þar gætu verið margir sem virðast einfald-
lega hafa gufað upp og enginn veit hvar eru nú
nákvæmlega niðurkomnir. Þeir sem lenda þarna eru
gjarnan titlaðir sem „óvinveittir bardagamenn“, en það
hugtak fyrirfinnst hvergi í alþjóðalögum. Litið er á
vistmenn Guantanamo-búðanna sem „þá verstu af
þeim verstu", þrátt fyrir að þeir hafi alls ekki verið
fundnir sekir um neitt samkvæmt venjulegu réttar-
ferli. Þeim er einfaldlega stungið þarna inn án dóms
og laga.
Örvæntingarfullar undankomuleiðir
Hungurverkföll í búðunum eru tíð, og þegar mest lét
var 131 fangi í viljugu svelti. Þó AI sé formlega hvorki
með né á móti því að fangar í hungurverkfalli séu
þvingaðir til að nærast, þá virðist það gert með þeim
hætti í Guantanamo að um sé að ræða meðvitaðan
níðingsskap. Þannig hefur því verið lýst m.a. af Fawsi
al-Odah, sem greindi frá því hvernig slöngu var troðið
uppí nef hans svo hratt að hann tók að kafna, honum
fór að blæða úr nefinu og hann hrækti upp blóði.
Hann fékk enga deyfingu eöa sleipiefni. Yousuf al-
Shehri segir svipaða sögu. Eftir nokkurra daga verk-
fall voru hann og aðrir teknir og hlekkjaðir á höndum,
fótum, hnjám, höfði, um mittið og um bringuna, og
voru barðir í brjóstkassann ef þeir hreyfðu sig. Svo var
slöngunni troðiö upp í nef þeirra. Fáeinum dögum
síðar tóku þeir aó æla upp talsverðu magni af blóði
þökk sé þessari harkalegu meðferð, og á meðan
hæddust bandarísku hermennirnir að þeim. Eftir
tvær vikur af þessari þvinguðu inntöku voru fangarnir
látnir í fimm daga einangrun og síöan voru þeir aftur
teknir og sverari slöngum troðið uppí nef þeirra, enn
án allrar deyfingar eða sleipiefna. Þegar þessar slöng-