Dagfari - 01.11.2006, Blaðsíða 45

náinna bandamanna, eins og íslensk
stjórnvöld eru gott dæmi um, mótmæltu á
alþj óðavettvangi.
Mikilvægasta röksemdin gegn hreinþvætti
íslenskra stjórnvalda er þó af allt öðrum
toga. í skýrslu Evrópuráðsins er tekið
fram að ætlunin er ekki að skera úr um að
stjórnvöld þessara ríkja séu „sek“ fyrir að
hafa leyft leynifangelsum að viðgangast,
heldur að draga þau til „ábyrgðar“ fyrir að
bregðast þeirri jákvæðu skyldu sinni „að
rannsaka alvarlegar ásakanir."11
Samkvæmt þessu viðmiði er ekki aðeins
rangt að vísvitandi eiga þátt í mannrétt-
indabrotum annarra ríkja, heldur er líka
óverjandi að rannsaka það ekki sérstak-
lega ef einhver gögn benda til þess að
mannréttindabrot viðgangist í viðkomandi
ríki eða séu framin af ríkisborgurum þess.
í þessum skilningi er skyldan jákvæð
fremur en neikvæð, því hún felur í sér að
stjórnvöld hafa sjálf frumkvæði að slíkum
rannsóknum í stað þess að þurfa að vera
beitt þrýstingi frá öðrum ríkjum eða
samtökum.
réttindabrot" og að „miðað við þær upplýsingar sem
fram hefðu komið væri engin ástæða til [að rannsaka
málið].“13 Þetta er einmitt það viðhorf sem íjallað er
um í skýrslu Evrópuráðsins og byggist á þeirri
hugmynd að sýna þurfi fram á einhverskonar sekt
áður en innlend rannsókn hefur farið fram.
Utanríkisráóherra sér aðeins neikvæðu skylduna til
rannsóknar á mannréttindabrotum, en ekki hina
jákvæðu sem felst frumkvæði íslenskra stjórnvalda
eftir alvarlegar ásakanir frá Amnesty International.
Sé afstaða íslenskra ráðamanna borin saman við
gagnrýni Evrópuráðsins á ríkisstjórnir Póllands og
Rúmeníu - sem eru þau tvö lönd sem koma verst út
úr skýrslunni - þá er ljóst að enginn eðlismunur er á
afstöðu ríkjanna þriggja. Enginn heldur því fram að
ríkisstjórnir Póllands og Rúmeníu hafi beinlínis vitað
af mannréttindabrotum bandarísku leyniþjónustunn-
ar eða tekið þátt í þeim. Ásakanir Evrópuráðsins felast
hins vegar í því að þótt ekki sé um að ræða „afdráttar-
laus sönnunargögn fyrir tilvist leynifangelsa, þá rétt-
læti gögnin ein og sér jákvæða skyldu til að hefja
umfangsmikla rannsókn".14 Gögnin sem Amnesty
International aflaði um hugsanlegt fangaflug í
íslenskri lögsögu réttlæta - af nákvæmlega sömu
ástæðum - að ríkisstjórn íslands sýni í verki hvers
þau meta mannréttindi.
Dagfari • nóvember 2006 45
Þann 5. apríl birtu mannréttindasamtökin
Amnesty International skýrslu12 um
fangaflug CIA og þátt annarra ríkja í
mannréttindabrotunum sem þau fela í
sér. Samkvæmt heimildum samtakanna
millilenti ein flugvélanna sem voru í leigu
bandarísku leyniþjónustunnar á Keflavíkurflugvelli.
Amnesty telja að flugvélin hafi verið notuð til að flytja
egypskan klerk frá Þýskalandi til Egyptalands eftir að
hann var numinn á brott af CIA. Um er að ræða leigu-
flugvél og eigendur hennar hafa játað að hafa leigt
hana bandarísku leyniþjónustunni á umræddu tíma-
bili.
Ekki þarf frekari vitna vió. Traustar heimildir benda
til þess að íslenskur flugvöllur geti hafa verið notaður
við að fremja alvarleg mannréttindabrot. íslensk
stjórnvöld geta ekki hunsað skýrslu Amnesty
International, sem líklega eru virtustu mannréttinda-
samtök í heimi.
Ekki þarf heldur lengur að velta fyrir sér hvort íslens-
ka ríkisstjórnin hafi sinnt „skyldu sinni til að rann-
saka alvarlegar ásakanir". Sé viðmiðinu úr skýrslu
Evrópuráðsins beitt á ásakanir Amnesty International
á hendur íslenskum stjórnvöldum er aðeins hægt að
komast að þeirri niðurstöðu að skylda íslands hafi
verið að hefja rannsókn þegar í stað.
Samkvæmt frétt Vísis um málið taldi þáverandi utan-
ríkisráðherra engu að síður „ástæöulaust að ætla að
landhelgi Íslands hafi verið notuð til að fremja mann-