Fréttatíminn - 20.12.2013, Blaðsíða 52

Hlökkum til að sjá þig.
SKARTAÐU
ÞÍNU
FEGURSTA
Bankastræti 4 I sími: 551 2770
www.aurum.is
FRÍ HEIM-
SENDING
www.aur
um.is
Bakari með hveitiofnæmi
É g held að ég hafi kannski verið í afneitun til að byrja með. Ég var með mikil ofnæmiseinkenni og nef-
rennsli sumarið eftir að ég útskrifað-
ist,“ segir Elías Kjartan Bjarnason
sem útskrifaðist með sveinspróf í
bakaraiðn vorið 2012 en var greindur
með ofnæmi fyrir hveiti, rúgmjögli og
haframjöli í byrjun þessa árs.
Elías ætlaði upphaflega að læra til
kokks og hóf nám á almennri matvæla-
braut við Menntaskólann í Kópavogi.
„Þá fengum við að prófa kokkinn,
þjóninn og bakarann, og komst þá að
því að mér fannst lang skemmtilegast
að baka.“ Hann segir að kennarinn
sinn, Ásthildur Guðmundsdóttir sem
hefur umsjón með grunndeildinni,
hafi haft jákvæð og hvetjandi áhrif
á sig sem hafi átt sinn þátt í að hann
valdi bakarann. Elías fór á samning
hjá Kökuhorninu í Bæjarlind þar sem
hann var afar ánægður. „Yfirmaðurinn
minn, Guðni Hólm sem rekur bakaríið,
er mjög góð fyrirmynd. Ég hefði viljað
verða jafn flinkur og hann,“ segir
Elías. Hann var fjögur ár á samningi
hjá Kökuhorninu, tók tvær annir í skól-
anum á þessum tíma og útskrifaðist
fyrir hálfu öðru ári. Brátt fóru ýmis of-
næmisviðbrögð að gera vart við sig en
Elías gerði sér ekki strax grein fyrir
að um ofnæmi væri að ræða.
Reyndi ofnæmislyf
„Ofnæmislæknirinn minn sagði
að hveitofnæmið gæti komið út frá
grasofnæmi. Ég hafði aldrei farið til
ofnæmislæknis fyrr en í byrjun þessa
árs. Þá kom í ljós að ég var með mikið
grasofnæmi. Þegar gerðar voru prufur
á húð kom ekki annað í ljós en ég var
einnig sendur í blóðprufu. Þá varð ljóst
að ég var líka með ofnæmi fyrir hveiti,
rúgmjöli og haframjöli.“ Skiljanlega
voru þetta ekki góðar fréttir fyrir
nýútskrifaðan bakara. „Þetta var af-
skaplega svekkjandi og ég var í raun
frekar niðurbrotinn. Ég fékk ofnæmis-
lyf og lagaðist heilan helling en síðan
fór ég aftur að finna meir og meir fyrir
ofnæminu. Ofnæmislæknirinn hafði
vonast til þess að ég gæti haldið áfram
að vinna á lyfjunum en það gekk ekki
eftir. Ég vann í bakaríinu fram undir
miðjan apríl en þá gafst ég endanlega
upp.“ Læknirinn hans skrifaði þá upp á
vottorð og Elías fór í veikindaleyfi.
„Í veikindaleyfinu fékk ég betur
tíma til að átta mig á stöðunni og
reyna að finna út úr því hvað ég ætti að
gera í framtíðinni. Ég vissi að ég gat
ekki gert neitt þessu tengt því ég get
ekki unnið nálægt hveiti. Ég er ekki
með snertiofnæmi heldur er ég með
ofnæmi fyrir rykinu og það er hveit-
iryk í öllum bakaríum. Ég vissi ekki
alveg hvað mig langaði að gera en vissi
að ég vildi gera eitthvað í höndunum.“
Þegar líða tók á sumarið hafði Elías
sótt um vinnu á nokkrum stöðum en
datt loks niður á auglýsingu frá
stoðtækjaframleiðandanum Öss-
uri og starfar þar í koltrefjadeild-
inni en fyrirtækið selur meðal
annars gerviökkla úr koltrefjum á
gervifætur. „Ég vinn við að pakka
inn og rífa utan af mótum sem
koltrefjarnar eru lagðar á. Síðan
þarf ég að baka þetta, sem er
frekar skondið,“ segir Elías sem
hefur tekist að sjá það spaugilega
við stöðu sína.
„Þegar ég segi að ég sé bakari
með hveitiofnæmi þarf ég oft
að endurtaka mig því fólk trúir
mér ekki eða heldur að ég sé að
grínast. Mér finnst það núna bara
fyndið. Ég er kominn yfir þetta.
Fyrst fannst mér leiðinlegt ef ein-
hver fór að hlæja þegar ég sagði
þetta en þó ég hafi verið sár þá skil
ég þetta núna.“
Betra að hafa gráðuna
Hjá ofnæmislækninum fékk Elías
þær upplýsingar að það væri í raun
alls ekki svo sjaldgæft að bakarar
fengju hveitiofnæmi en sumir
næðu að halda einkennunum niðri
með lyfjum og enn aðrir losni síðar
við ofnæmið. „Hann sagði mér að
það væri sérstaklega algengt að
fólk sem starfar við hárgreiðslu
fái ofnæmi fyrir efnunum sem það
vinnur með.“
Þrátt fyrir að geta ekki starfað
sem bakari finnst Elíasi þó betra
að hafa lokið sveinsprófinu heldur
en að hafa enga gráðu. „Mér finnst
betra að hafa gráðuna á feril-
skránni. Ég held að það líti betur
út, og ég get þá útskýrt að ég sé
með ofnæmi og starfi því ekki við
þetta. Ég er allavega með sveins-
próf.“
Til að líta á björtu hliðarnar þá
vinnur Elías núna bara á daginn,
annað en þegar hann var í bak-
aríinu. „Í mínu bakaríi var nætur-
vaktin frá miðnætti til klukkan
átta á morgnana, og dagvaktin frá
sex á morgnana til tvö eða þrjú á
daginn. Næturvaktirnar gátu verið
þreytandi,“ viðurkennir hann. Og
þrátt fyrir ofnæmið getur Elías
fengið sér brauð og aðra fæðu með
hveiti við sérstök tækifæri. „Ég
get borðað það ef ég fæ mér mjög
lítið. Ef mig virkilega langar þá fæ
ég mér alveg smá pizzu. Ég reyni
samt að sneiða framhjá því.“
Erla Hlynsdóttir
erla@frettatiminn.is
NauðsyNlegt
að hlusta
á líkamaNN
„Hveitiofnæmi er ekki
algengt en það er vel
þekkt meðal bakara,“
segir María Ingibjörg
Gunnbjörnsdóttir, yfir-
læknir ofnæmisdeildar
Landspítalans. „Helsti
áhættuþátturinn fyrir
því að þróa með sér
hveitiofnæmi er undir-
liggjandi ofnæmis-
sjúkdómar eins og
exem, ofnæmiskvef,
fæðuofnæmi og astmi.
Þessir sjúkdómar
fela í sér aukna til-
hneigingu til að þróa
með sér fleiri ofnæmi.
Í raun vitum við ekki
af hverju sumir fá
ofnæmi en aðrir
ekki, en þetta tengist
mótefnamyndun í
líkamanum og liggur
oft í ættum.“
Ofnæmissjúkdómar
eiga það sammerkt að
fólk fær lítil einkenni
í byrjun og getur
mögulega haldið þeim
niðri með ofnæmis-
töflum en þær
duga ekki til ef fólk
endurtekið útsetur
sig fyrir ofnæmisvak-
anum. „Ef fólk hlustar
ekki á líkamann, til
dæmis í tengslum
við hveitiofnæmi, þá
getur ofnæmiskvefið
þróast yfir í slæman
astma.“
María segir að
ofnæmislæknar
bendi ungu fólki með
undirliggjandi ofnæmi
og astma á þessa
áhættuþætti. „Fólk
með ofnæmi ætti ekki
að stefna á bakaraiðn
eða dýralækningar
til að mynda.“ Hún
bendir á að ofnæmi
hárgreiðslufólks fyrir
kemískum efnum sé
af öðrum toga, en
mikilvægt sé að fólk
með ofnæmi hafi
það í huga þegar það
velur sér starfsgrein
og ræði það við sinn
lækni.
-eh
Elías Kjartan Bjarnason tók það mjög nærri sér þegar hann greindist
með hveitiofnæmi stuttu eftir að hann útskrifaðist með sveins-
próf í bakaraiðn. Honum fannst það í fyrstu leiðinlegt en hefur nú
húmor fyrir því þegar fólk hlær þegar hann segist vera bakari með
hveitiofnæmi. Elías hóf nýverið störf hjá stoðtækjaframleiðandanum
Össuri þar sem hann unir sér vel við að baka koltrefjar.
Elíasi Kjartani
Bjarnasyni
fannst fyrst
sárt þegar
fólk hló að því
að hann væri
bakari með
hveitiofnæmi
en hann hefur
nú jafnað sig
og getur séð
spaugilegu
hliðina.
Ljósmynd/Hari
52 viðtal Helgin 20.-22. desember 2013