Læknablaðið - 01.09.1953, Blaðsíða 22

18
L Æ K N A B L A ö I Ð
arröð af prófglösum þekktum
stofni af berklasýklum, sem eru
vel næmir fyrir próflyfjunum.
Svarið er hlutfallið á milli
minnstu skammta lyfjanna,
sem hindra vöxt hvors
stofns fyrir sig, og eftir
því er hægt að reikna nota-
gildi lyfjanna gegn hinum nýja
stofni. Ef t.d. nýi stofninn þolir
8 sinnum meira af lyfinu (t.d.
streptomycin) heldur en sam-
anburðarstofninn, þá er lítils
árangurs að vænta og þoli nýi
stofninn 16 sinnum meira en
samanburðarstofninn, þá er til-
gangslaust að gefa lyfið, sjúkl-
ingurinn fær ekkert nema eit-
urverkanir þess. Þegar þannig
er prófað næmi sýklanna við
frumræktun þeirra, nefnisl það
primert próf, og tekur það álíka
langan tíma og venjuleg ræktun,
3—6 vikur.
Þegar lítið er um berklasýkla,
50 sýklahrúgur eða færri á
Löwensteins æti, verður fyrst að
hreinrækta og gera síðan næm-
isprófið. Nefnist það sekundert
próf, og tekur því nær tvöfalt
lengri tíma en venjuleg ræktun.
Teknar eru eins margar sýkla-
hrúgur og unnt er, því próf, sem
gert er á einni koloníu, er talið
gagnslaust. Oft eru með næmum
berklasýklum aðrir, sem mót-
stöðu hafa gegn lyfjunum, en
það eru þeir, sem mestu varðar
að finna. Sé aðeins tekin ein
kolonía úr slíkum gróðri, og
reynist þeir sýklar næmir, þá
myndu allir aðrir sýklar í upp-
runalega gróðrinum ranglega
verða dæmdir næmir. Primer
próf á berklasýklum gefa þvi
langöruggastar upplýsingar og
af þeim ástæðum er Löwen-
steins æti eingöngu notað við
prófin.
Áhrif lyf ja á sýkla.
Til frekari skýringa og skiln-
ingsauka á því, hvemig hagnýta
skal árangur næmisprófs, þykir
hlýða að minnast lauslega á
verkanir þeirra lyfja, er hér um
ræðir, á nokkrar algengustu
tegundir sýkla.
Áhrifum antihiotika og che-
motherapeutika (fúka- og efn-
anlyfja) á sýkla má skipta í 5
flokka:
1. Lyfin geta drepið sýklana
(bakteriocid verkanir).
2. Þau geta hindrað vöxt þeirra
(hakteriostatiskar verkan-
ir).
3. Aukið þol fyrir lyfjunum
getur myndazt lijá sýklun-
um, svo að þau verði gagns-
laus.
4. Þessar breytingar geta
gengið svo langt, að efnin
örvi vöxt sýklanna og séu
því beinlínis skaðleg fyrir
sjúklinga.
5. Sýklarnir geta vanizt enn
meira á efni þessi, þannig,
að þeir vaxi ekki nema þau
séu fyrir hendi. Þá er við-
komandi efni ekki aðeins
skaðlegt, heldur alveg nauð-