Bændablaðið - 24.01.2013, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 24. janúar 2013
Fréttir
Stefnt er að því að ný mjólkurstöð,
Arna ehf., verði sett á fót í
Bolungarvík á næstu mánuðum. Þar
er ætlunin að framleiða mjólkur-
vörur fyrir fólk með mjólkuróþol.
Hyggjast eigendur fyrirtækisins
kaupa nýjan tækjabúnað fyrir stöðina,
en tæki Mjólkursamlags Ísfirðinga
voru öll flutt á brott þegar vinnslan
þar var lögð niður.
Greint var frá þessu í fréttablaðinu
BB á Ísafirði í síðustu viku. Þar kom
fram að heildarkostnaður verkefnisins
væri áætlaður 80 milljónir króna og
enn væri verið að safna hlutafé.
Búið er að fá húsnæði undir starf-
semina í fyrrverandi rækjuverksmiðju
Bakkavíkur, þar sem frystihús Einars
Guðfinnssonar var eitt sinn til húsa.
Þróunin gengur vel
Hálfdán Óskarsson, mjólkur-
tæknifræðingur og eigandi Örnu ehf.,
sagði í samtali við Bændablaðið að
þróunin gengi vel og verið væri að
senda prufur erlendis. Þess má geta
að hann var áður framkvæmdastjóri
Mjólkursamlags Ísfirðinga.
„Við erum komnir á það stig
að við erum að ljúka vöru þróun á
laktósafríum, eða mjólkursykur-
lausum, vörum fyrir íslenska
neytendur. Við erum búnir að fá
húsnæði hjá Jóni Guðbjartssyni í
Kampa og stefnum að því að koma
vinnslunni upp þar.“
Þórarinn Egill Sveinsson
mjólkurverkfræðingur hefur unnið
með Hálfdáni að þróuninni og er
áætlað er að henni ljúki síðar í þessu
mánuði eða í febrúar. Hann var lengi
framkvæmdastjóri Mjólkursamlagi
KEA á Akureyri. Þá hjálpar til að
Arna ehf. fékk 1,5 milljóna króna
nýsköpunarstyrk frá samfélagssjóði
Landsbankans á dögunum til
þróunarvinnunnar.
– Hvaðan munuð þið fá mjólk til
framleiðslunnar?
„Ég reikna með að við semjum
við MS um að kaupa af því mjólk
sem framleidd er hér á svæðinu. Við
meðhöndlum mjólkina síðan þannig
að allur mjólkursykur (laktósi)
er fjarlægður þannig að fólk með
mjólkuróþol geti neytt hennar. Síðan
er hægt að framleiða úr þeirri mjólk
margvíslegar mjólkurafurðir. Þetta
er svolítið flókið vinnsluferli þar
sem notast er við ensím til að brjóta
niður mjólkursykurinn líkt og gerist
í þörmum fólks sem þjáist ekki af
mjókuróþoli. Hjá fólki sem er með
mjólkuróþol safnast mjólkursykurinn
upp í líkamanum með misjafnlega
slæmum afleiðingum, m.a. niður-
gangi. Þegar fólk eldist hægir oft á
framleiðslu lakósaensíma þannig að
fólk þolir illa mjólkurvörur.
Mjólkuróþol er mjög mismunandi
eftir heimsálfum. Á Vesturlöndum
er almennt talið að um 5-10% fólks
þjáist af mjólkuróþoli en víða í Afríku
eru það allt upp í 100%.“
MS rær á sömu mið
Hálfdán segir lítið sem ekkert
af mjólkurvörum á markaðnum
sem hægt sé að kalla algjörlega
mjólkursykurlausar. MS hefur þó
verið að fikra sig inn á þessa braut
og hefur verið með vörur þar sem hluti
af mjólkursykrinum er fjarlægður. Í
innanhúsfréttum MS í síðustu viku
var þó greint frá því að breyting væri
þar að verða á. Þar segir að MS hafi
um árabil boðið upp á laktósaskertar
mjólkurvörur fyrir þá sem hafi
mjólkursykursóþol. Undanfarið
eitt og hálft ár hafi svo verið unnið
að þróun á mjólkurvörum sem séu
algjörlega laktósafríar. Nú sjái fyrir
endann á þeirri vinnu og megi búast
við fyrstu laktósafríu mjólkurvörunni
frá MS á vormánuðum.
Margvíslegar mjólkurafurðir
Hálfdán segir að ætlunin hjá þeim
hjá Örnu ehf. sé að framleiða
margvíslegar mjólkursykurlausar
afurðir, auk drykkjarmjólkur.
„Við ætlum að taka allan pakkann,
bæði drykkjarmjólk og sýrðar
vörur eins og skyr, jógúrt og ferska
osta eins og fetaosta. Í framtíðinni
sjáum við fyrir okkur að framleiða
ennþá fleiri tegundir og þá kannski í
öðrum matvælum. Mjólkursykur er í
ótrúlegum fjölda af matvörum.
Til þess að gera þetta þurfum við
að koma okkur upp mjólkurstöð. Við
vonumst til að geta verið byrjaðir eftir
svona þrjá mánuði. Nú erum við í því
að safna fjármagni og ná okkur í vélar
og tæki sem við þurfum örugglega að
flytja inn. Þetta lofar allt góðu.“
/HKr.
Arna ehf. með nýja mjólkurstöð í burðarliðnum í Bolungarvík:
Hyggst framleiða mjólkurvörur
fyrir fólk með mjólkuróþol
Staðan ekki eins slæm og
við óttuðumst á tímabili
– segir ráðunautur hjá Búgarði um heyforða bænda
Bolungarvík. Mynd / HKr.
„Við glöddumst yfir því að staðan
er ekki eins slæm og við óttuðumst
á tímabili,“ segir Ólafur G.
Vagnsson, ráðunautur hjá Búgarði,
en forðagæsluskýrslur liggja nú
fyrir og upplýsingar um heyöflun
liðins sumars. Þegar á heildina er
litið virðist ástandið sem betur
fer nokkru skárra hér á svæðinu
en almennt hefur verið rætt um.
Staðan er þó mjög misjöfn milli
sveita og einstakra bæja þegar
raunverulegar fóður þarfir eru
skoðaðar, þ.e. fóðurþarfir að teknu
tilliti til gjafatíma þessa landshluta.
Gripu strax til ráðstafana
Ólafur segir að staðan sé ef til vill
betri en menn héldu vegna þess
að bændur hafi þegar gripið til
ráðstafana. Bæði hafi þeir tryggt sér
hey í tíma og einhverjir hafi brugðið
á það ráð að fækka skepnum, m.a.
hrossum sem séu þurftafrek. Þá hafi
menn miðað ásetning í haust við
heyforða sinn. „Þá var fljótlega í
haust rætt um að erfitt gæti verið að
útvega sér hey þegar liði á veturinn
og margir gengu því strax í verkið
og tryggðu sér hey. Útkoman er því
ekki svo slæm og það kom okkur
ánægjulega á óvart að staðan í heild
er þokkaleg,“ segir Ólafur.
Staðan breytileg milli sveita og
einstakra bæja
Hann segir að staðan sé breytileg
milli sveita og jafnvel einstakra bæja
innan sveita. Á Eyjafjarðarsvæðinu
er staðan einna lökust í Dalvíkur-
byggð en þar var uppskera á
mörgum bæjum mun minni en
undan farin ár og óvíða nokkurt
verulegt magn af heyi umfram
fóður þarfir búfjár. Með nýtingu
fyrninga og heykaupum er staðan
þó víða orðin þokkaleg. Verulega
minni uppskera var á nokkrum
bæjum í Hörgársveit og einnig
einstaka bæjum í Eyjafjarðarsveit
og Grýtubakkahreppi. Í þessum
sveitum eru hins vegar allmörg
bú með verulegt heymagn
umfram fóðurþarfir búfjár og því
heildarstaðan allgóð.
Í Suður-Þingeyjarsýslu er staðan
sú að svæðið sem slíkt getur talist
eiga nægjanlegt hey en á allnokkrum
bæjum er þörf á aðfengnu heyi og
hafa flestir tryggt sér það. Mjög fáir
eiga verulegt heymagn umfram þarfir
og fæstir eru viljugir til að selja hey.
Í Norður-Þingeyjarsýslu er staðan
í heildina litið sú að nægt hey er
talið vera í sýslunni en á nokkrum
bæjum vantar hey. Flestir eru með
viðunandi heyforða en fáir eiga
mikið umframmagn. Með miðlun á
heyi milli bæja ætti ekki að vera þörf
á heykaupum inn á svæðið.
/MÞÞ
Þrátt fyrir þurrka síðastliðið sumar
er staða bænda víðast hvar betri
hvað heyforða varðar en menn
óttuðust.
Sauðfjárbændur athugið !
Minnt er á skiladag skýrsluhalds, sem er 1. febrúar nk.
Þeir sem eru í netskilum ættu að ganga úr skugga um að ýtt hafi
verið á „Skil að hausti“ ef þeir telja sig vera búnir að skila
og árið 2013 hefur ekki enn opnast.
Nánari upplýsingar veitir
Eyjólfur Ingvi Bjarnason, eyjolfur@bondi.is
Svell hefur legið yfir túnum í tæpa þrjá mánuði norðan heiða:
Líkur á kalskemmdum aukast dag frá degi
Taki svell norðan heiða ekki upp
á næstu tveimur til þremur vikum
blasir ekki annað við en að tún
geti skemmst af völdum kals. Svell
hafa legið á túnum í Eyjafirði vel á
þriðja mánuð en þumalputtareglan
er sú að sögn Ólafs G. Vagnssonar,
ráðunautar hjá Búnaðarsambandi
Eyjafjarðar, að veruleg hætta
skapist á kalskemmdum liggi svell
á túnum í þrjá mánuði.
Ólafur segir að enn bíði menn og
voni heitt og innilega að bregði til
betri tíðar, veruleg hlýindi í nokkra
daga þurfi til svo svell taki upp „og
menn halda í vonina um að svo
verði,“ segir hann.
Snjór hefur verið yfir á
norðanverðu landinu frá því í byrjun
nóvember á liðnu ári, en Ólafur
segir að ástand sé verra í Eyjafirði
en til dæmis í Þingeyjarsýslum.
Þar er enn snjór yfir, fáir og stuttir
hlákukaflar hafa komið stöku
sinnum á tímabilinu í Eyjafirði og
valda því að svell er yfir en austan
Vaðlaheiðar eru aðstæður með
öðrum hætti. Bændur sem mokað
hafa sig gegn um snjóskafla hafa
komið niður á grasrót þannig að
verið getur að staðan þar sé ögn
skárri en í Eyjafirði.
Ólafur segir að staðan sé breytileg
eftir svæðum, oft sé ástandið betra
í Eyjafjarðarsveit en í utanverðum
firði, en þar eru mörg þekkt kalsvæði
eins og í hluta Hörgársveitar,
Árskógssandi og Höfðahverfi í
Grýtubakkahreppi.
Yrði ekki góð staða
Ólafur segir að menn séu vongóðir
um að fá góðan hlýindakafla á næstu
tveimur til þremur vikum en verði
þeim ekki að þeirri ósk sé voðinn
vís. „Það yrði ekki góð staða eftir allt
sem á undan er gengið,“ segir hann
og vísar til undanfarinna missera sem
einkennst hafa að óhagstæðri tíð.
Miklir þurrkar voru á liðnu sumri og
þar af leiðandi minni heyfengur og
þá settist vetur snemma síðastliðið
haust. Bændur eru að sögn Ólafs
víða tæpir með heyforða og því má
ekkert út af bregða. Fyrningar eru
með minnsta móti og bændur treysta
því á góðan heyfeng næsta sumar.
/MÞÞ
Svell hefur legið y r túnum á norðan-
verðu landinu í tæpa þrjá mánuði.
Ábúendur á Eiði í Kolgrafafirði:
Vonast eftir aðstoð
Umhverfisstofnunar
– telja að fuglalífi sé hætta búin
Sem kunnugt er úr fréttum liðinna
vikna rak dauða síld í miklu magni á
fjörur í Kolgrafafirði á Snæfellsnesi
í desember síðastliðnum. Nú er
talið að síldin hafi drepist vegna
súrefnisskorts. Mikinn óþef leggur
af síldinni, sem úldnar í fjörunni
og er til mikillar óþægindar fyrir
ábúendur við fjörðinn.
Hingað til hefur þeim ekki
tekist að fá Umhverfisstofnun til að
leggja sér lið við hreinsun fjörunnar.
Rök stofnunarinnar hafa verið að
stofnununni sé ekki skylt að bregðast
við þar sem ekki sé um bráðamengun
af mannavöldum að ræða; síldin synti
sjálf inn í fjörðin.
Hræðumst að fuglalífi sé ógnað
Á bænum Eiði í Kolgrafafirði búa
þau Bjarni Sigurbjörnsson og Guðrún
Lilja Arnórsdóttir. Guðrún segir að
sér finnist eins og fnykurinn hafi
aðeins dofnað, en þó geti verið að
þau séu eitthvað að verða samdauna
honum. „Það er samt ljóst að meira
af síld mun skola á land. Nú liggur
fyrir að við landeigendur fáum
fund með Umhverfisstofnun og
fulltrúum frá Grundarfjarðarbæ í lok
janúarmánaðar þar sem farið verður
yfir málið. Við vonumst auðvitað
til að í kjölfarið fáum við aðstoð
til að hreinsa til þannig að fuglum
stafi ekki hætta af menguninni í vor.
Fuglalíf hér er mjög fjölskrúðugt og
við hræðumst að því verði ógnað,
verði ekkert gert í málinu.“
Auk Eiðis er í Kolgrafafirði
einnig ábúð á Kolgröfum.
/smh