Bændablaðið - 24.01.2013, Blaðsíða 30

30 Bændablaðið | Fimmtudagur 24. janúar 2013
Undanfarin ár hefur áhugi á líf-
eldsneyti vaxið jafnt og þétt hér á
landi og er nú svo komið að fram-
leiðsla er þegar hafin á nokkrum
stöðum, þótt í tiltölulega smáum
stíl sé enn sem komið er. Algengt
er erlendis að framleiða slíkt
eldsneyti, s.s. lífdísil og lífetanól,
með því að vinna eldsneytið úr
plöntum og hingað til hefur fram-
leiðsla á slíkum plöntum verið
styrkt af Evrópusambandinu,
en nú lítur út fyrir að stuðningi
við framleiðsluna verði hætt árið
2015. Skýringin felst í því að þar
á bæ vilja ráðamenn beina fram-
leiðslunni inn á aðrar brautir, sem
ekki keppa með beinum hætti um
landbúnaðarland og þar með við
matvælaframleiðslu.
Krefjandi ár fram undan
Með tilskipun árið 2009 setti
Evrópusambandið sér stefnu um að
auka notkun á orku frá endurnýjan-
legum orkugjöfum og eru þar sett
skýr markmið um að hlutfallið muni
nema 10% af öllu eldsneyti sem notað
er til samgangna árið 2020. Þessi til-
skipun gildir einnig hér á landi og er
ljóst að mikið verk er fram undan á
næstu sjö árum eigi þetta markmið
að nást, enda er hlutfall endurnýtan-
legrar orku í samgöngum hér á landi
innan við 1% núna.
Þó svo að mikið sé til af endur-
nýtanlegri orku hér á landi í formi
rafmagns hentar það ekki sérlega
vel á þau flutningatæki sem notuð
eru hérlendis. Því er trúlegra að ná
þessu markmiði með því að nota líf-
eldsneyti s.s. lífetanól eða lífdísil.
Vissulega er hægt að kaupa þetta
eldsneyti erlendis en töluverðir
möguleikar eru á því að framleiða
þetta hér á landi.
Mikil tækifæri
Einn helsti kostur þess að framleiða
lífeldsneyti hérlendis felst í því að
með framleiðslunni nýtast enn betur
þau hráefni sem falla til í dag og um
leið sparar slík framleiðsla þjóðinni
gjaldeyri, enda myndi innflutningur
á eldsneyti til landsins minnka. Nú
þegar hefur verið unnið töluvert að
þessum málum hérlendis en enn
sem komið er nemur framleiðsla á
lífeldsneyti aðeins litlu hlutfalli af því
heildarmagni sem notað er.
Ríkisstyrkt framleiðsla
Þegar Evrópusambandið sam þykkti
áætlun sína árið 2009 var um leið
settur mikill kraftur í rannsókna- og
þróunarstarf á sviði lífeldsneytis-
framleiðslu. Þá var opinber stuðn-
ingur settur á í sumum löndum sam-
bandsins, svo ná mætti þessu háleita
markmiði árið 2020. Stuðningurinn
leiddi til örrar uppbyggingar á orku-
verum og framleiðslustöðvum elds-
neytis en um leið hafði ákvörðnin
áhrif á samkeppni um ræktarland og
framleiðslu jarðargróða. Til dæmis
gerðist það síðasta haust að hag-
kvæmara var fyrir bændur að selja
fóðurmaís af ökrum sínum beint í
hauggasverksmiðjur í Þýskalandi
en að selja maísinn sem fóður fyrir
skepnur. Þetta gerðist vegna gríðar-
lega mikilla styrkja sem framleið-
endur á lífeldsneyti fá og geta þeir
því einfaldlega greitt hærra verð fyrir
fóðurmaísinn en bændur geta. Til
lengdar sjá allir að þetta kerfi getur
ekki gengið og gerir ekki annað en
að hækka matvælaverð.
Fyrstu kynslóðar eldsneyti á útleið
Lífeldsneyti er gjarnan skipt upp í
þrjár tegundir af eldsneyti, en þær eru
fyrsta, önnur og þriðja kynslóð líf-
eldsneytis. Fyrstu kynslóðar lífelds-
neyti er framleitt með beinni vinnslu
á fræjum og plöntum, svo sem með
gerjun, og hefur ásókn í plöntur og
korn til slíkrar framleiðslu mögulega
leitt til mikilla verðhækkana á korni,
landi til ræktunar og áburði undan-
farin ár með tilheyrandi áhrifum á
hækkun matarverðs um allan heim.
Annarrar kynslóðar lífeldsneyti
Eldsneyti í þessum flokki er fram-
leitt úr margs konar líf rænum efnum,
eins og úr sorpi, sláturúrgangi, trénis-
miklum jurtum og jafnvel trjám. Þessi
framleiðsla keppir ekki með beinum
hætti við matvælaframleiðslu, þar
sem í framleiðsluna fer hráefni sem
hvorki hentar sem fóður fyrir skepnur
né fæða fyrir fólk.
Framleiðsluaðferðirnar fyrir
þessa gerð af eldsneyti eru margar en
byggja í raun á því að líf massanum er
breytt í eldsneyti í margra þrepa ferli
með því að brjóta lignosellulósa með
sýrum, ensímum eða jafnvel með
gufumeðhöndlun svo dæmi sé tekið.
Í dag eru til þekktar framleiðsluað-
ferðir í þessum flokki eldsneytis en
einnig eru enn í þróun margar fram-
leiðsluaðferðir enda aðgengilegt
hráefni afar fjölbreytt og út úr fram-
leiðslunni geta að sama skapi komið
fjölbreyttar gerðir af eldsneyti eins
og lífdísill, lífetanól, lífvetni og líf-
metanól.
Þriðju kynslóðar lífeldsneyti
Þegar rætt er um þriðju kynslóðar
eldsneyti er verið að horfa til hrá-
efnis sem kæmi úr þörungum og
væri slíkt eldsneyti þó framleitt
með fyrstu eða annarrar kynslóðar
tækni. Þörungarnir væru þá fram-
leiddir sérstaklega fyrir þessa fram-
leiðslu, en þessi aðferð er af mörgum
talin afar álitleg í framtíðinni þar sem
talið er að þörungar henti gríðarlega
vel til eldsneytisframleiðslu. Þá er
þessi aðferð afar umhverfisvæn,
þar sem hægt er að fá mun hærra
hlutfall af eldsneyti pr. þurrefnis-
kíló af hráefni en við hefðbundna
lífeldsneytis framleiðslu. Þessi fram-
leiðsla á þó enn nokkuð í land með
að verða markaðsvara. Þá má geta
þess að þegar eru uppi hugmyndir
um svokallaða fjórðu kynslóð af
eldsneyti, sem þá myndi byggja á
bakteríuframleiðslu á eldsneyti.
Endurskoða reglurnar
Eins og að framan greinir verður
landbúnaðar stuðningurinn í Evrópu-
sambandinu nú endur skoðaður og
verður væntanlega þannig að hekt-
arastyrkir falla niður fari uppskeran
til beinnar framleiðslu á eldsneyti,
þ.e. fyrstu kynslóðar framleiðslu. Þá
verður opinber stuðningur við fram-
leiðslu á lífeldsneyti með fyrstu kyn-
slóðar aðferðum, sem er sem sagt
styrkt framleiðsla í dag, væntanlega
felldur niður árið 2020. Vonast
ráðamenn að með þessu megi draga
verulega úr áhrifum lífeldsneytis-
framleiðslunnar á matvælaverð.
Snorri Sigurðsson
sns@vfl.dk
Þekkingarsetri landbúnaðarins í
Danmörku
Utan úr heimi
Lífeldsneytisframleiðsla á krossgötum