Bændablaðið - 24.01.2013, Blaðsíða 31

31Bændablaðið | Fimmtudagur 24. janúar 2013
Líkur á mun meiri olíu í jörðu en áður var talið
- gríðarlegt magn olíu talið vera í jarðlögum vestur undir Klettafjöllunum í Bandaríkjunum
Því hefur um langt árabil verið
haldið fram að hámarki olíu-
vinnslu úr jörðu í heiminum yrði
náð á næstu árum. Því töldu flestir
vísindamenn að um eða upp úr
2015 færi vinnsla þverrandi í takt
við það sem olíulindir tæmdust.
Svo virðist sem fullyrðingar í þessa
veru séu langt frá því að standast
og enn verði langt í að olíulindir
á jörðinni verði fullnýttar. Jafnvel
þótt allt um þryti væri hægt að
framleiða olíu úr lífmassa í stórum
stíl eins og ýmsar þjóðir hafa verið
að gera tilraunir með.
Íslendingar í olíubransann

Það liggur fyrir að farið er að ganga
verulega á olíu í jörðu á þekktum
vinnslusvæðum víða um lönd.
Olíuleitarfyrirtækin hafa því keppst
við að finna ný svæði til að leita á
og hafa þjóðir heims þar litið hýru
auga til norðurheimskautsins, þar
sem hafísinn hefur farið minnkandi
ár frá ári. Það skýrir m.a. að hluta
áhuga stórþjóða á að tengjast Íslandi
nánari böndum.
Norðmenn og Rússar hafa þegar
fundið miklar gas- og olíulindir í
Barentshafi og miklar væntingar eru
nú um að olía finnist líka í miklum
mæli á Drekasvæðinu norðaustur
af Íslandi. Hafa norskir olíusér-
fræðingar leitt líkur að því að þar
geti mögulega verið stærri olíulindir
en í Norðursjónum. Áhugi norskra
ríkisolíuleitarfyrirtækja hefur ýtt
enn frekar undir þessar væntingar.
Þá hafar orðið miklar tæknifram-
farir í vinnslu olíu á miklu hafdýpi
sem gerir vinnslu á Drekasvæðinu
líklegri en ella, en þar er hafdýpið
allt að 15 kílómetrar. Margsinnis
hefur þó verið bent á sterkar vís-
bendingar um að olíu sé að finna
mun nær Íslandi, á Gammsvæðinu
í landgrunninu fast við norðurströnd
Íslands. Enn sem komið hafa yfir-
völd hér á landi þó engar ákvarðanir
viljað taka um olíuleit á því svæði.
Tvö leyfi gefin út til leitar á
Drekasvæðinu
Orkustofnun gaf hinn 4. janúar 2013
út tvö sérleyfi fyrir rannsóknir og
vinnslu kolvetnis (olíu og gass)
á Drekasvæðinu. Þar voru við-
staddir olíumálaráðherra Noregs,
Ola Borten Moe, og Steingrímur J.
Sigfússon atvinnuvega- og nýsköp-
unarráðherra. Petoro Iceland AS,
útibú á Íslandi, er leyfishafi í báðum
leyfunum fyrir hönd norska ríkisins,
samkvæmt ákvörðun norska stór-
þingsins frá 18. desember sl., til sam-
ræmis við samning milli Íslands og
Noregs frá 1981 um landgrunnið á
svæðinu milli Íslands og Jan Mayen
og bókun við áðurnefndan samning
frá nóvember 2008.
Annað leyfið er til Faroe
Petroleum Norge AS sem rekstrar-
aðila með 67,5% hlut, Íslensks
kolvetnis ehf. með 7,5% hlut og
Petoro Iceland AS með 25% hlut.
Hitt leyfið er til Valiant Petroleum
ehf. sem rekstraraðila með 56,25%
hlut, Kolvetnis ehf. með 18,75% hlut
og Petoro Iceland AS með 25% hlut.
Slagurinn um svarta gullið
Olíuvinnsluréttindum hafa fylgt
mikil átök og nokkrar styrjaldir á
liðnum áratugum hafa snúist beint
og óbeint um aðgengi að „svarta
gullinu“ svokallaða. Sem helsta
olíuframleiðsluríkið fyrr á tíð og
lengst af stærsta olíuneysluríkið hafa
Bandaríkjamenn átt aðild að styrj-
öldum sem augljóslega voru háðar
til að tryggja aðgengi að olíu. Óttinn
við að búið væri að finna megnið
af þeim olíulindum á jörðinni sem
skynsamlegt væri að vinna hefur ýtt
undir átök.
Forsendur mögulega að breytast
Allar forsendur kunna nú að vera
að breytast og sterkar líkur eru
á að Bandaríkin geti aftur öðlast
sess sem langumsvifamesti olíu-
framleiðandi í heimi. Ekki vegna
landvinninga eða að Kaninn komi
aftur með hersveitir til Íslands til að
yfirtaka Drekasvæðið, heldur vegna
nýrra risaolíulinda í Bandaríkjunum
sjálfum.
Meiri olía en áður hefur fundist í
heiminum
Undanfarin 7-8 ár hafa verið að
berast óljósar fregnir af mögu-
legum miklum olíufundi í og
við Klettafjöllin í vesturhluta
Bandaríkjanna. Hinn 8. ágúst
2005 gaf Bush Bandaríkjaforseti
út tilskipun um að þrjú fyrirtæki
fengju leyfi til að leiða leit að olíu
í Klettafjöllunum í Colorado og
Utah. Tilraunaboranir voru þá þegar
hafnar. Um áramótin 2005-2006 gaf
orkumálaráðuneyti Bandaríkjanna
út tilkynningu um að innan landa-
mæra Bandaríkjanna væri að finna
meiri olíu en á öllum olíuvinnslu-
svæðum í heiminum. Áætluðu yfir-
völd að olían þar í landi samsvaraði
8 sinnum olíulindum Sádi-Arabíu,
18 sinnum olíulindum Írans, 21
sinni olíulindum Írak og 22 sinnum
olíulindum Kúvæt. Þá samsvöruðu
þessar olíulindir Bandaríkjamanna
500 sinnum olíulindum Írana.
Öldungardeildarþingmaðurinn Orrin
Hatch sagði í The Denver Post að
þessar olíulindir væru yfirþyrmandi.
„Hver hefði þorað að geta sér til
um að aðeins í Colorado og Utah
væri meiri vinnanleg olía en í Mið-
Austurlöndum samanlagt.“
Billjónir tunna
Í apríl 2006 var t.d. frétt á Report
Online undir fyrirsögninni
„Bandarískur olíufundur – stærstu
lindir í heimi“ (US oil discovery –
Largest Reserve in the World). Þar
segir m.a. að falið á um 1000 feta dýpi
undir yfirborði í Klettafjöllunum
liggi stærsta óaftappaða „olíulind“
í heimi, með meira en 2-3 billjónum
(1012) tunna. Þarna er aðallega um að
ræða olíurík leirsteinslög og sérstaka
hitatækni þarf til að ná olíunni úr
leirsteininum sem oftast er mokað
upp úr yfirborðsnámum líkt og tjö-
rusandinum. Talið er að slík vinnsla
borgi sig ef olíuverðið helst fyrir
ofan 65 dollara á tunnu. Samsvarandi
vinnsla hefur m.a. verið stunduð í
Evrópu síðastliðin þrjátíu ár sam-
kvæmt eistneska fyrirtækinu Enefit
sem líka er með starfsemi á þessu
nýja olíusvæði í Bandaríkjunum.
Fyrirtækið segist vonast til að geta
hafið vinnslu í Nevada um 2020.
Gæti fullnægt olíuþörf
Bandaríkjanna
Í skýrslu GAO (U.S. Government
Accountability Office) frá því í októ-
ber 2010 kemur fram að líkur séu á
að olía sem bundin sé í olíuríkum
leirsteinsjarðlögum (e. oil shale),
eða olíusteini, innan landamæra
Bandaríkjanna ætti að fara langt
með að fullnægja olíuþörf landsins
til langs tíma. Áætlað sé að á Green
River-svæðinu, sem nær yfir hluta
af Wyoming, Utah og Colorado,
megi finna um 3 billjónir tunna af
olíu (3.000.000.000.000 tunnur í
evrópskum mælikvarða). Þetta geti
haft umtalsverð áhrif á efnahagsmálin
í landinu en neikvæðu þættirnir geti
þó líka verið umfangsmiklir, sér í lagi
varðandi umhverfismál.
Mælieiningin olíutunna sem
oftast er miðað við, er 159 lítrar.
Hún á rætur að rekja til notkunar á
42 (US) gallona trétunnum sem not-
aðar voru undir olíu á vinnslusvæði
í Pennsylvaníu árið 1860.
Stærsti olíufundir í sögu
Bandaríkjanna
Í MailOnline hinn 5. nóvember sl. var
greint frá því að hið írska dótturfélag
fyrirtækisins U.S. Oil and Gas í
Dublin hefði trúlega fundið stærstu
olíulind í sögu Bandaríkjanna.
Fyrirtæki sem hafði verið að bora
í Hot Creek Valley í Nevada með
nýrri tækni hafði hugsanlega komið
niður á lind sem gæti gefið af sér
um 187 milljón olíutunnur. Töluðu
fjölmiðlar á svæðinu um að þarna
væri gríðarlegt „olíustöðuvatn“. Er
þó sagt að enn eigi eftir að fullkanna
stærð þessa olíusvæðis. Fyrirtækið
hefur leitarleyfi á 25 þúsund ekrum
í Hot Creek Valley. Leiddu þessar
fregnir til mikillar eftirspurnar eftir
hlutabréfum í félaginu, sem hækkað
hafa um 1.000%.
Ekki eintóm hamingja
Vinnsla olíu úr jarðlögunum sem um
ræðir er ekki einföld og er bent á að
við vinnslu þessarar olíu þurfi mikið
af vatni, sem geti gengið snarlega
á grunnvatnið. Þá er líka bent á að
vinnslan geti haft veruleg áhrif á loft-
gæði á svæðinu og leiði af sér mikil
umhverfisspjöll, eins og þekkt er við
vinnslu á olíusandi í Kanada. Um
72% af umræddum jarðlögum eru á
Green River-svæðinu, á svæði sem
er í eigu opinberra aðila. Möguleg
vinnsla þarf því að vera samþykkt
af fjölmörgum stofnunum og ráðu-
neytum.
Víðar finnast nýjar olíulindir
Fyrir utan þetta hafa stöðugt verið
að berast nýjar fréttir af nýjum
olíulindum á Mexíkóflóa. Þar fann
t.d. Exxon Mobil Corp. sína stærstu
olíulind sumarið 2011, sem talin er
geta gefið af sér um eina milljón tunna
af olíu. Deilur hafa þó staðið yfir milli
fyrirtækisins og bandarískra yfir-
valda fyrir dómstólum um vinnslu-
rétt fyrirtækisins á svæðinu, þar sem
það hafi ekki sinnt kröfum yfirvalda.
Mikill uppgangur hefur einnig verið
í nágrannaríkinu Kanada í vinnslu á
olíusandi og olíusteinn finnst einnig
á stórum svæðum víða um heim.
Möguleikarnir til olíuvinnslu liggja
því víða á svæðum sem áður þótti
ekki borga sig að vinna. Þá hafa olíu-
fyrirtækin verið að stíga sín fyrstu
skref í olíuleit við Grænland, þar sem
væntingar eru miklar. Þess má geta
að jarðlög á Drekasvæðinu munu
vera af svipuðum toga og finnast við
Grænland. Hvað sem gerist munu
Íslendingar njóta nálægðar landsins
við möguleg vinnslusvæði í fram-
tíðinni þótt enn sé ekkert sem hönd
er á festandi.
/HKr
tlit er fyrir að Nevada verði ö ugasta olíuvinnslusvæði Bandaríkjanna á
næstu áratugum.
Sterkar líkur eru taldar á að olía nnist í miklum mæli á Drekasvæðinu en
langt er í land að óyggjandi niðurstöður olíuleitar liggi fyrir. Þegar Norðmenn
fundu sína fyrstu olíu í Norðursjó voru þeir um það bil að gefast upp eftir
nærri 100 árangurslausar boranir.
Gríðarleg olía er talin bundin í olíusteini í Nevada og meira en sú olía sem unnin hefur verið í heiminum hingað til.
Hér sést uppgröftur úr olíuríkum sandsteinslögum sem nna má víða um heim.
Úttekt
Olíuríkur sandsteinn.
Mælieiningin olíutunna sem oftast er
miðað við, er 159 lítrar. Hún á rætur
að rekja til notkunar á 42 (US) gallona
trétunnum sem notaðar voru undir
olíu á vinnslusvæði í Pennsylvaníu
árið 18 0.