Læknablaðið - 01.12.1965, Síða 60

82
LÆKNABLAÐIÐ
arliella við allar hreyfingar og
áður var, heldur hefur nú skipt
um hlutverk, svo að það bein-
línis hindrar eðlilega hrevfingu
og skemmir nú fleti þá, sem
það hlífði áður. Mun ég víkja
að þessum aðgerðum síðar. En
fyrst nokkur orð um framvindu
sjúkdómsins.
Liðagikt getur byrjað á öll-
um aldri, en oftast þó á
þriðja og fjórða áratug. Er
hún um það bil fjórum sinnum
algengari lijá konum en körl-
um. Á hún það til að stöðvast,
á hvaða stigi sem er, og oflast
eru umskipti líð, batnar og
versnar á vixl. Sjálf sjúkdóms-
myndin er auk þess allbreytileg,
þar eð mismikið vökvasafn (ex-
sudation) verður í lið og sina-
slíðri, stundum lítið sem ekkert.
Eyðist þá brjósk og bein liægt
og bítandi, án verulegra ein-
lcenna frá mjúkum vefjum. Á
höndum má oft sjá byrjandi
bólgu í einum lið, jafnframt því
sem einn eða l'leiri liðir sömu
handar eru löngu orðnir af-
myndaðir af liðagikt. En í stór-
um dráttum verða báðar hend-
ur sjúklingsins þó mjög svip-
aðar að lokum.
Þegar þannig háttar, að liða-
giktin hefur sýnt sitt rétta eðli,
er vandalaust að gera áætlanir
um meðferð. En oft er crfitt
að sjá fyrir duttlunga þessa
sjúkdóms, og þarf ofl langan
tíma til þess að átta sig á, hvaða
stefnu hann tekur, og eins því,
hversu alvarlegur hann er hjá
sjúklingnum. Þess vegna er
nauðsynlegt að fylgjast með
framvindu sjúkdómsins til þess
að geta ráðlagt aðgerð á rétt-
um tíma, eða áður en veruleg-
ar skemmdir hafa átt sér stað.
En það er einmitt þá, sem veru-
legl gagn má verða af kírúrg-
ískri meðferð á liðagikt, með
því að koma í veg fyrir
skemmdir, sem sjá má fyrir að
biða á næsta leiti. Samstarf lyf-
læknis og skurðlæknis er þvi
forsenda þess, að góður árang-
ur náist.
Aðgerðir á byrjunarstigi
liðagiktar.
Þegar liðagiktar verður fyrst
vart, má auk verkja i liðnum
merkja litla, afbrigðilega stöðu
í liðnum vegna bólgu í þelinu,
sem leiðir til misvægis milli
rétlivöðva og beygivöðva, með
því að átak sinanna verður
skakkt. Koma brátt í ljós af-
laganir (deformitet), sem
eru einkennandi fyrir liðagikt
í fingrum. Tvö hin algeng-
ustu eru svanaháls-aflögun
(swan-neck deformity) og
„Boutonniére“-aflögun (sjá
mynd).
Við svanaháls-aflögun er
beygja í metacarpo-phalangeal
lið, yfirrétting í efri fingurlið
(inter-phalangeal lið), en beygja