Læknablaðið - 01.04.1978, Blaðsíða 48

70
LÆKNABLAÐIÐ
RATt
PER LOOO
Mynd 3:
FIRST MAJOR CORONARY EVENT
NEVER PAST CURRENT i.l/2 PK I PK > I PK
SMOKED ONLY PIPE OR CURRENT CIGARETTES
CIGARONLY
NUMBER
OF EVENTS
NUMBER
OFMEN
53 51 54
1,168 904 876 !
c '• 4
(NATIONAL COOPERAT|VE POOLINQ PROJECT )
205 154
2,330 1,146
lol
lítillega hækkaðan blóðþrýsting, þ.e. 90—
105 mm í diastólu.
Reykingar
Flestum eru víst vel kunn tengslin milli
reykinga og lungnasjúkdóma, en ihitt virð-
ist frekar gleymast. að meir en helmingur
af umframdauðsföllum („excess morta-
lity“) meðal karlmanna, sem reykja, er
sökum kransæðasjúkdóma.81
Ferilrannsóknir hafa flestar hverjar
sýnt, að vindlingareykingar auka verulega
áhættuna á æðkölkunl101 40 78 48 10 20 (sjá
mynd 3), og sú áhætta virðist standa í
beinu hlutfalli við hvenær byrjað var að
reykja, fjölda reyktra vindlinga og „degree
of inhalation". Framinghamrannsóknin
sýndi fram á verulega hækkaða tíðni
kransæðasjúkdóma, þegar reykt var meir
en 10 vindlingar á dag. Reykingar í minna
mæli svo og vindla- og pípureykingar juku
áhættuna ekki verulega. Þessi áhætta af
völdum reykinga fer þó minkandi með
aldri og eftir 65 ára aldur virðast reyk-
ingar ekki vera sterkur áhættuþáttur.
Reykingar virðast hinsvegar ekki vera
sjálfstæður áhættuþáttur fyrir kransæða-
sjúkdómi meðal kvenna (sjá töflu 1). Þess
má geta, að samkvæmt hóprannsókn
Hjartaverndar 1968—69 þá reyktu 16%
miðaldra karla 15—25 vindlinga á dag og
6% reyktu meir en 25 vindlinga á dag.42
Hóprannsókn í Bandaríkjunum38 sýndi,
að dánartalan af völdum hjartasjúkdóma
lækkaði aftur í þeim hópi, sem hætti að
reykja og 10 árum síðar var hún orðin
sambærileg og í þeim hópi, sem aldrei
hafði reykt. Þess ber þó að geta, að þessi
hópur reykingafólks hætti að reykja af
sjálfsdáðum, og því má vera, að hann end-
urspegli ekki réttilega allan þorra fólks,
því vera kann að hluti hópsins hafi hætt
að reykja vegna t.d. hjartasjúkdóms. í
Bretlandi er önnur ferilrannsókn í fram-
kvæmd, þar sem ferill fólks, sem talið hef-
ur verið á að 'hætta reykingum er kannað-
ur.81 Framinghamrannsóknin hefur einnig
sýnt svipað eða öllu hraðai-a fall í dánar-
tölu af völdum hjartasjúkdóma eftir að
hætt er reykingum.34
Þessar niðurstöður benda því sterjdega
til þess að beint orsakasamband sé milli
vindlingareykinga og æðakölkunar. Keys
o.fl. sýndu fram á, að kransæðasjúkdómar
eru sjaldgæfir í vissum löndum þrátt fyrir
að vindlingareykingar séu algengar, en
það var sameiginlegt í þessum löndum, að
aðrir áhættuþættir svo sem hækkað
kólesteról, voru sjaldgæfir.'*7 Hóprann-
sóknir í vestrænum löndum hafa einnig
glögglega sýnt, að áhættan af völdum
vindlingareykinga magnast, þegar aðrir á-
hættuþættir eru til staðar.80
Þessi aukna áhætta hefur verið tengd
bæði nikótíni og kolmonoxíði (CO) í vind-
lingareyknum. Hið eiginlega níkótinmagn,
sem andað er að sér er frá 10 og upp í
nær 100% af því magni, sem í vindlingn-
um er, eftir því hversu djúpt er teygað.
Stórreykingamaður getur því andað að sér
50—100 mg af níkótíni á dag. Aðalverkun
níkótinsins er að auka flæði og fram-
leiðslu á katekólamínum, sem leiðir til
aukins slaghraða hjartans, hækkaðs blóð-
þrýstings og aukins blóðstreymis frá
hjarta, sem jafnframt eykur súrefnisþarf-
ir hjartans og einnig er níkótínið talið