Læknablaðið - 01.04.1978, Blaðsíða 82

94
LÆKNABLAÐIÐ
greiningur um hlutfallsleg áhrif umhverfis
og erfða, þar sem fleiri en eitt HBsAg sjúk
dómstilfelli kemur fyrir í fjölskyldu8.
Sá undirflokkur af HBsAg, það er ad,
sem fannst eingöngu, er hið algenga af-
brigði á Norðurlöndum og í Norður-Evr-
ópu.12 18 Undirflokkurinn ay er hins vegar
frá fjaríægari stöðum, eins og Austur-Asíu,
en hefur komið fram á svæði ad stofnsins
í seinni tíð.s 12 18
Næmari aðferðir til greiningar á lifrar-
bólguveiru B, en CIEP, hafa verið í notk-
un víða um árabil10 11 le. Væri þeim aðferð-
um beitt myndi tíðni HBsAg í hérlendu
fólki finnast hærri, eins og niðurstöður
Dr. Skinhöj benda til13. En ljóst er einnig
af niðurstöðum hans, að mikið vantar á
að aðferð sú, sem hér hefur verið notuð,
og mjög víða erlendis (CIEP), greini mót-
efni lifrarbólguveiru B (HBsAb) nema í
litlum minnihluta tilfella. Að vísu er það
ekki talið skipta máli þótt sjúkling'i sé gef-
ið þetta mótefni, en það getur veitt upplýs-
ingar um lifrarbólgu og gulu sem sjúkling-
ur hefur fengið, en þó sérstaklega hefur það
veitt faraldsfræðilegar upplýsingar12 16.
Þrátt fyrir að næmustu rannsóknarað-
ferðum sé beitt til að finna HBsAg, er ekki
hægt að koma í veg fyrir meiri hluta lifr-
arbólgusmitunar eftir blóðgjöf. Höfuð-
ástæðan til þess eru aðrir sjúkdómsvaldar
lifrarbólgu eins og lifrarbólguveira A
eða cytomegalo-vírus og EB vírus (Ebstein-
Barr veira). Aðferðir til að finna orsakir
þessara tegunda lifrarbólgu eru ófundn-
ar16.
Þrívegis er vitað til, að blóð var gefið
sjúklingum, sem reyndist HBsAg jákvætt
eftir að það var gefið. í þessum tilfellum
var útvegað plasmaskammtur með mikið
mótefnamagn gegn HBsAg og sjúklingnum
gefinn hann til að reyna að koma í veg
fyrir eða draga úr lifrarbólgu vegna veiru-
sýkingarinnar frá blóðgjöfinni. í tveim hin-
um fyrstu tilfellum var há titerplasma
fengið frá Oslo (Helge Heistö), en í þriðja
sinn frá íslenskum blóðgjafa með háan
titer af HBsAb. Fyrsti sjúklingurinn, sem
gefið var blóðeining með lifrarbólgu B
veiru, lést áður en hægt var að búast við
sjúkdómseinkennum af völdum veirusmit-
unar. Annar sjúklingurinn hefur ekki
veikst á 2ja ára athugunartíma. Og nýlega
(des. 1977) fékk hinn þriðji sjúklingur
væga gulu 120 dögum eftir að hafa fengið
blóð með Ástralíu-antigeni. Erfitt er að
dæma um gagnsemi meðferðar með hátiter-
plasma af þessum þremur tilvikum en talið
er að þessi meðferð komi að gagni í hluta
þeirra sjúkdómstilfella, sem sannanlega
hafa orðið fyrir smit16.
Þessir tveir sjúklingar leiða hugann að
því sem gert hefur verið til að koma í veg
fyrir smit af völdum HBsAg. Það er, eins
og þegar er frá sagt 1) að gefa ríflegan
skammt af mótefni (HBsAb) frá einstak-
lingi, sem hefur myndað það (passiv im-
munisation) og 2) tilraunir sem gerðar
hafa verið til að bólusetja gegn HBsAg eða
Hepatitis B veiru. Af mörgum er talið gagn
að hinni fyrri (passiv immunisation) sem
þó er á tilraunastigi eins og hin síðari16.
Með tilliti til aukinna ferðalaga til út-
landa og þá sérstaklega til ,,sólarlanda“,
þar sem líkur til smitunar eru mjög aukn-
ar, ber að vera á verði gagnvart Ástralíu-
antigen smitun. Þá ber einnig að muna, að
meira er um það í seinni tíð, að útlending-
ar sem koma frá suðlægum löndum, þar
sem hlutfall smitbera er margfalt hærra
en í norðlægum, dvelji hér um lengri eða
skemmri tíma, og þeir geta valdið sýking-
um, t.d. séu þeir lagðir inn á sjúkrahús,
eða fari til tannlæknis.
Til að auka árangur smitvarna gegn
HBsAg er afar mikilvægt að gera sér grein
fyrir aukinni smithættu frá ákveðnum hóp-
um fólks og einstaklingum. Af slíkum er
rétt að hafa í huga: 1) íslendinga sem
dvalist hafa í hitabeltislöndum eða suðlæg-
um löndum, „sólarlöndum“, 2) útlendinga,
sérstaklega þá, sem koma frá löndum, sem
talin eru í 1) lið. 3) Eiturlyfjaneytendur.
innlenda sem erlenda. Gæta þarf sérstakr-
ar varúðar gagnvart þessu fólki, þegar það
leitar hjálpar á sjúkrahúsum og slysavarð-
stofum eða tannlæknastofum. Senda á sýni
frá því í rannsókn fyrir Ástralíu-antigeni
(HBsAg) og jafnframt að viðhafa ströng-
ustu varúðarráðstafanir vegna smithættu
í sambandi við sprautunotkun og aðrar
lækningar.
SUMMARY
From November 1973 to May 1976
11.149 blood donors were tested for the
Australian antigen, HB^Ag and its antibody.