Læknablaðið - 01.04.1978, Blaðsíða 46

68
LÆKNABLAÐIÐ
a) Hlutfallsleg áhaetta („relative risk“)
nýgengi sjúkdómsins i Iwpi fólks með áhœttuþáttinn
nýgengi sjúkdómsins i hópi fólks án áhœttnþáttarins
Hlutfallsleg áhætta hefur lítið gildi fyrir
einstaklinginn nema því aðeins, að algengi
(prevalence) sjúkdómsins sé verulegt. Það
hefur lítið að segja fyrir einstaklinginn, ef
hlutfallsleg á’hætta hans sé aukin um helm-
ing, ef algengi sjúkdómsins er l:milljón,
svo dæmi sé nefnt.
b) Tengd áhætta („attributable or abso-
lute excessive risk“)
= nýgengi (incidence) sjúkdómsins í
jhópi þeirra, sem hafa áihættuþáttinn -4-
nýgengið í hópi fólks án áhættuþáttar-
ins.
Sé nýgengi sjúkdómsins t.d. kransæða-
stíflu, 4,5% yfir 10 ára tímabil (svo dæmi
sé tekið um miðaldra Bandaríkjamenn með
kólesterólgildi í blóði innan við 180 mg/dl)
borið saman við nýgengið í hópi karla með
kólesterólgildi um 300 mg/dl, sem er um
16% yfir 10 ára tímabil,101 þá verður á-
'hættan, sem tengd er áhættuþættinum
(kólesteról) 16 -h 4.5 = 11.5%.
c) Einnig er vert að hafa í huga, þegar
rætt er um hvort og hvernig meðhöndla
eigi áhættuþætti, hver sé þjóðfélagsleg
byrði („community risk“) áhættuþátt-
arins
= algengi áhættuþáttarins x tengd á-
hætta.
Sumir áhættulþættir eru þess eðlis, að
við þeim verður víst lítið gert. Þannig er
aldur einn sterkasti áhættuþátturinn og
tíðni kransæðasjúkdóma og annarra ein-
kenna æðakölkunar vex meir eða minna
logarithmiskt með aldri (age-specific inci-
dence). Kransæðasjúkdómar eru mun al-
gengari í karlmönnum en konum, en sá
munur fer stöðugt minnkandi með aldri.
Þannig lækkar dauðshlutfallið milli kynj-
anna af völdum kransæðasjúkdóma úr 10:1
í fólki undir fimmtugu niður í 1.5 í fólki
eldra en 75 ára, skv. íslenzkum heilbrigðis-
skýrslum.40
f eftirfarandi yfirliti verður einkum rætt
um þá áhættuþætti, sem hugsanlega er
unnt að fyrirbyggja og líkurnar til þess
ræddar.
„Hækkaður“ blóðþrýstingur
Framinghamrannsóknin og flestar svip-
aðar ferilrannsóknir hafa glögglega sýnt
fram á, að „hækkaður“ blóðþrýstingur er
einn sterkasti áhættuþátturinn fyrir krans-
æðasjúkdómi í fólki í vestrænum löndum
og eykur áhættuna enn meir fyrir heila-
blóðfalli”'0 (sjá töflu 1). Þessi áhætta fer
TAFLA 1
STANDARDIZED REGRESSION COEFFICIENTS FOR INCIDENCE OF CARDIO-
VASCULAR DISEASE FOR SPECIFIED RISK FACTORS:
Men and Women Aged 35—64 Years (Framingham Study 18 Years FolIow-Up):i:l
Risk Factors Coronary Disease Brain Infarction Intermittent Claudication Hypertensive Heart Failure* Total Cardio- vascular- Disease
Men
Systolic blood pressure 0.245 0.587 0.205 0.542 0.326
Cigarette smoking 0.214 0.326 0.602 0.204 0.272
ECG-LVH 0.054 0.018 0.093 0.130 0.110
Glucose intolerance 0.051 0.158 0.221 0.287 0.133
Serum cholesterol** 0.441 0.412 0.424 0.099 0.403
Women
Systolic blood pressure 0.329 0.478 0.040 0.504 0.360
Cigarette smoking •4-0.087 4-0.005 0.209 0.392 0.019
ECG-LVH 0.068 0.074 0.158 0.093 0.083
Glucose intolerance 0.102 0.064 0.275 0.196 0.124
Serum cholesterol** 0.391 0.574 0.207 0.062 0.301
* Congestive heart failure in the absence of coronary or rheumatic heart disease.
** Regression coefficients for cholesterol at age 45.
ECG-LVH = electrocardiographic evidence of left ventricular hypertrophy.