Læknablaðið - 01.07.1978, Blaðsíða 73

LÆKNABLAÐIÐ
147
Mynd 3. — Hér er sýnt hve stór hundraðs-
hluti Staphylococcus aureus er næmur
fyrir penicillini með tilliti til hvaðan stofn-
arnir koma. Lkot. er Landakotsspítali. Lsp,
eru aðrar deildir Landsspítalans en lyf-
læknis-, barna- eða handlæknisdeildir. Utan
eru stofnar frá sjúklingum utan sjúkra-
húsa. Lsp2 eru lyflæknis-, barna- og hand-
læknisdeildir Landsspítalans. Bsp. er Borg-
arspítalinn.
Næmispróf. Niðurstöður úr næmispróf-
um (skífuprófum) sjást á mynd 2. Genta-
micin er það lyf, sem S. aureus er oftast
næmur fyrir samkvæmt næmisprófum
(99%), en penicillin sjaldnast (13%). Sex-
tíu og fimm af hundraði stofnanna von
ónæmir fyrir penicillini, en næmir fyrir
öðrum lyfjum, sem prófuð voru. Stofnar,
sem næmir voru fyrir penicillini voru oft-
ast næmir fyrir öðrum lyfjum, nema hvað
einstaka var ónæmur fyrir tetracyclini.
Fimm af hundraði stofnanna voru ónæmir
fyrir methicillini. Flestir þeirra methicillin-
ónæmu stofna, sem hér fundust voru næm-
ir fyrir clindamycini og allir voru annað
hvort næmir fyrir clindamycini eða chlor-
amphenicoli. Einnig voru flestir næmir
fyrir cephalothin samkvæmt næmisprófi.
Rannsakað var hvort næmi væri mis-
munandi eftir því hvaðan stofnarnir komu.
Verulegur munur var á fjölda sýna frá
sjúkrahúsunum. Frá Landspítala komu
267 sýni, frá Borgarspítala 203, en frá
Landakotsspítala 68. Sýni, frá sjúkling-
um utan sjúkrahúsa, voru 233. Ekki
virtist um marktækan mun á lyfjanæmi
stofnanna að ræða, nema að því er varð-
ar penicillin. Eins og sjá má á mynd 3 var
verulegur munur á penicillin-næmi S.
aureus á Landakotsspítala og Borgarspít-
ala (p < 0.0005; chi-square).
SKIL
Þol. Sabath og félagar skilgreindu þol
sem ákveðið hlutfall milli MLC og MIC.
Sé notuð þeirra skilgreining sést að tíðni
er svipuð hér á landi og hjá þeim. Þegar
1 g af methicillini er gefið í vöðva verður
styrkleiki í blóði að jafnaði hæstur 18 mcrg
/ml,5 en 44% stofnanna höfðu einstaklinga
með MLC 25 mcrg/ml eða hærra. En hvers
vegna hefur mönnum ekki verið kunn til-
vist svo algengs fyrirbæris fyrr en nú? Sú
skýring er talin líkleg, að fáa einstaklinga
innan sýklahópsins skortir virka sjálfleys-
andi (autolytic) hvata (7%).10 Venja hefur
verið að sá litlu magni af gróðri í MLC
próf t.d. 1/1000 eða 1/100 úr ml. Ef finna
á þessa fáu einstaklinga með vissu verður
að sá 1/10 ml eins og hér var gert. En
hversu mikilvægt er fyrirbærið kliniskt?
Sennilegt er, að ónæmiskerfi flestra sjúk-
linga ráði niðurlögum þolinna baktería með
hjálp heftandi lyfja. Sé ónæmiskerfið ó-
virkt eða lamað, má búast við, að einhverj-
ar bakteríur lifi og nái að fjölga sér, þegar
meðferð er hætt. Þeir þolnu stofnar af S.
aureus, sem lýst var í títtnefndri grein
Sabaths voru frá sjúklingum, sem fengið
höfðu sýklalyfjameðferð án tilætlaðs ár-
angurs. Því er nauðsynlegt að óska eftir,
að gerð séu MIC- og MLC-próf á staphylo-
coccum, sem ræktast úr sjúklingum með
alvarlegar sýkingar, svo sem lungnabólgu,
osteomyelitis eða endocarditis, eða frá sjúk-
lingum með skertar varnir, annað hvort
vegna sjúkdóma eða lyfja (immunosup-
pression). Ef stofninn reynist vera þolinn
má prófa önnur skyld lyf, því ekki er ætíð
um víxl-þol að ræða gagnvart öðrum peni-
cillin lyfjum. Oftast þarf þó að grípa til
óskyldra lyfja.
Næmispróf. Gentamicin er það lyf, sem
S. aureus virðist oftast næmur fyrir sam-
kvæmt næmisprófum. Ekki er komin nægi-
leg reynsla á notkun gentamicins við
Staphylococca-sýkingar, til þess að því sé
fyllilega treystandi í alvarlegum sýkingum.
Eftirtalin þrjú lyf, chloramphenicol, clinda-
mycin og tetracyclin, hafa verið notuð gegn