Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.2007, Qupperneq 13

DV Helgarblað föstudagur 23. febrúar 2007 13
Heimur
Heyrnarlausra
Framhald á
næstu opnu
Sumir taka svo djúpt í árinni
að kalla það glæp að sett voru lög
árið 1962 um skólaskyldu heyrn-
arlausra barna frá fjögurra ára
aldri. Það þýddi að mörg börn
utan af landi og úr nágrannasveit-
arfélögum Reykjavíkur voru vist-
uð á heimavist Heyrnleysingja-
skólans, fyrst í Stakkholti og síðar
í Vesturhlíð. Reyndar var það svo
að þar bjuggu líka börn úr Reykja-
vík, enda þótti æskilegt að heyrn-
arlausir dveldu á heimavistinni.
„Það var reynt að gera heima-
vistina eins heimilislega og hægt
var. Húsin voru þrjú og í hverju
þeirra voru „foreldrar“; oftast hjón
sem ráku hvert heimili þar sem
bjuggu fimm upp í sjö börn,“ segir
einn viðmælenda blaðsins.
Minningar bernskunnar
„Einhverju sinni þegar ég var
úti að leika mér með vinum mín-
um þegar ég var kornung tók ég
eftir því að mamma fór að pakka
fötunum mínum í tösku,“ segir
viðmælandi blaðsins, kona sem
biður um nafnleynd þar sem fjöl-
skyldu hennar hafi reynst erfitt að
horfast í augu við hvernig lífið var,
þótt hún hafi aðeins gert það sem
þurfti á þeim tíma. „Mamma gat
ekki útskýrt fyrir mér hvað hún var
að gera því þótt ég væri ekki alveg
heyrnarlaus var ég mjög heyrnar-
skert. Þegar ferðatöskurnar voru
tilbúnar náði mamma í bílinn og
benti mér á að koma núna því við
værum að fara. Ég var undrandi
á þessu umstangi, en kvaddi og
kyssti systkini mín og ömmu mína.
Mamma og pabbi sátu fram í og ég
aftur í á hörðu og óþægilegu sæti
og horfði fram á milli sætanna. Ég
vinkaði út um bílgluggann til syst-
kina minna og ömmu.“
Mamma og pabbi fóru án
þess að kveðja
Frásögn stúlkunnar ber okkur
um hlykkjótta vegi að norðan suð-
ur til Reykjavíkur. Fyrstu nóttina í
Reykjavík svaf hún milli foreldra
sinna í húsi gamallar konu, en
daginn eftir beið hennar nýtt líf.
„Við komum að mjög stóru,
hvítu húsi. Þetta var Heyrnleys-
ingjaskólinn í Stakkholti. Fyr-
ir utan voru mörg börn að leika
sér. Ég horfði undrandi í kringum
mig þegar ég gekk fram hjá og inn
í húsið. Við gengum upp á aðra
hæð. Þar var Brandur, sem þá var
skólastjóri. Ég horfði undrandi á
hann og hélt mér fast í mömmu.
Við gengum inn í stóra stofu þar
sem krakkar voru úti um allt, bað-
andi höndum út í loftið. Ég hélt
í mömmu og starði steinhissa á
krakkana baða út höndunum.
Þeir toguðu í mig og bentu mér
að koma að borða. Ég lét undan
en togaði mömmu með mér. Ég
settist við matarborðið og borðaði
en mamma stóð fyrir aftan mig
á meðan. Krakkarnir við borðið
töluðu eitthvað með höndunum.
Meðan ég var að borða og fylgjast
með krökkunum stakk mamma af
og pabbi líka. Þau voru bæði horf-
in. Þegar ég áttaði mig á því að þau
voru horfin missti ég stjórn á mér
og grét og grét. Ég leitaði að þeim
úti um allt en þau voru horfin. Ég
hágrét og lét öllum illum látum.“
Í faðmi huggara
„Heyrnarlaus kona tók mig í
fangið og reyndi að hugga mig en
ég hágrét og spriklaði í fanginu á
henni. Að lokum fór ég með henni
upp í svefnherbergi þar sem ég
settist á rúmið og hélt áfram að
hágráta. Hún reyndi eins og hún
gat að hugga mig og háttaði mig
síðan. Ég snökti enn og fékk að
sofa við hliðina á henni. Ég grét
mikið næstu daga en jafnaði mig
svo smám saman. Hægt og bítandi
fór ég að læra táknmálið, tákn eins
og mamma og pabbi og aðlagað-
ist hópnum betur. Þessi kona tók
mig reglulega með heim til sín
um helgar. Ég svaf í hjónarúminu
hjá henni. Ég kallaði hana alltaf
mömmu og eiginmann hennar
sem var heyrandi kallaði ég pabba.
Á jólunum fór ég ekki heim til for-
eldra minna frekar en önnur börn í
skólanum. Brandur skólastjóri átti
dóttur sem kom sem jólasveinn og
gaf öllum krökkunum jólagjöf, við
dönsuðum í kringum jólatréð og
höfðum það skemmtilegt.“
Þegar leið að sumri kom frændi
stúlkunnar og sótti hana. Hún hélt
að dvöl sinni á heimavistinni væri
þar með lokið.
„En þá vildi ég ekki fara, harð-
neitaði og fór að hágráta. Ég hékk
utan í konunni sem ég kallaði
mömmu en hún reyndi að ýta
mér frá sér og hvetja mig til að fara
með frænda mínum. Ég hágrét og
harðneitaði að fara en að lokum
féllst ég á það. Frændi minn bauð
mér inn í bílinn og ég var mjög sár
og leið þegar ég settist inn í hann.
Hann ók þó nokkurn spotta þar
til við vorum komin á flugvöllinn.
Við flugum með risastórri flug-
vél til Danmerkur þar sem ég fór
í heyrnarmælingu. Þegar ég fór
um borð í flugvélina hafði ég ekki
hugmynd um hvert ég væri að
fara. Flugferðin var löng. Ég varð
flugveik og kastaði upp. Við lent-
um í stórri borg og ókum að stór-
um spítala. Þar mældu læknarn-
ir heyrnina og skoðuðu mig alla.
Nokkrum dögum síðar flugum
við aftur heim til Íslands. Ég fór
með frænda mínum og við ókum
langa leið eftir hlykkjóttum vegin-
um alla leiðina norður. Mamma
varð ofsalega glöð að sjá mig en
ég hékk utan í frænda mínum
og sagði mömmu að fara. Pabbi
hvatti mig til að fara til mömmu.
Sár og hrædd kvaddi ég frænda
minn og fór til mömmu. Smátt og
smátt rifjuðust minningarnar upp,
um mömmu og systkini mín. Með
tímanum aðlagaðist ég lífinu þar
og naut sumarsins.“
„Ég er búin að vera í Heyrn-
leysingjaskólanum!“
Það var ekki fyrr en leið að
hausti að barnið gerði sér grein fyr-
ir að dvölin heima var bara sum-
ardvöl.
„Ég brast í grát þegar ég áttaði
mig á að ég væri aftur að fara í
skólann. Ég grét og grét og Brand-
ur reyndi að hugga mig en ég grét
og vildi ekki vera nálægt honum
og hékk utan í frænda mínum.
Þegar við komum að stóra, hvíta
skólahúsinu grét ég og sagði: „Ég
er búin að vera í Heyrnleysingja-
skólanum. Ég er búin að vera þar.
Nei, nei, nei!“ Frændi minn bað
mig um að koma með sér. Ég fór
með honum inn í skólann sár og
niðurdregin. Þar sá ég þessa konu
sem ég hafði kallað mömmu, flýtti
mér til hennar og kúrði mig upp
að henni. Ég kvaddi frænda minn
og þurrkaði tárin þegar ég horfði á
eftir honum. Huggari minn leiddi
mig áfram. „Komdu, viltu mat?
Ertu ekki svöng? Komdu með
mér.“ Ég fór með henni og fékk
mér að borða. „Núna áttu að fara
að sofa. Komdu, við skulum hátta
saman,“ sagði hún. Ég snökti með-
an við gengum upp í svefnher-
bergi. „Nú átt þú að fara að sofa,“
sagði hún ákveðið en blíðlega. Í
svefnherberginu voru mörg rúm
sem lágu í röð báðum megin í her-
berginu. Rúmin voru með hvítum
rimlum eins og á spítala. „Háttaðu
nú,“ sagði konan. Ég háttaði mig
og barðist við tárin. „Ég er ekki
heyrnarlaus!“ sagði ég en þá lagði
hún til að hún svæfi hjá mér þessa
fyrstu nótt. Við lögðumst í rúmið
hlið við hlið. Það tók mig nokkra
daga að jafna mig. Þá varð allt í lagi
og ég gat leikið mér með krökkun-
um. Svona gekk þetta ár eftir ár, ég
flakkaði á milli skólans og heim-
ilis míns meðan ég var í Heyrn-
leysingjaskólanum. Ég fór heim á
jólunum og á sumrin. Fyrsta árið
mitt gat ég ekki farið heim um jól-
in en eftir það fór ég alltaf heim og
hafði gaman af því í hvert skipti.“
Fjögurra ára á heimavist heyrnarlausra:
Grét af söknuði eftir foreldrum sínum