Dagblaðið Vísir - DV - 30.03.2007, Blaðsíða 25

„Íbúðin var ekki stór, þannig að
þegar við systkinin fengum að gista,
var borðstofustólum raðað saman og á
þeim sváfum við. Ég gisti oft hjá þeim
og fannst þá skemmtilegast ef Davíð
gisti líka, því ég leit svo upp til hans.
Mér fannst enginn komast í hálfkvisti
við Davíð bróður. Hann var alltaf sjálf-
um sér nógur og gaf svo mikið af sjálf-
um sér.“
Með nesti í Hallargarðinn
„Íja frænka var heimskona, þótt
aldrei hefði hún farið til útlanda. Við
fórum oft í Hallargarðinn, við hús
Thors Jensen, og þá tók Íja frænka
með teppi og nesti. Hún sagði að
svona væri þetta í útlöndum; fólk sæti
í almenningsgörðum og léti fara vel
um sig. Þetta voru dýrðarstundir og
það ríkti sannkallaður ævintýrablær
yfir mörgu sem hún Íja gerði fyrir okk-
ur.“
Fjárráð voru ekki mikil á þessum
tíma, en engu að síður sá Íja til þess
að frændsystkinin gætu notið lista og
kvikmynda.
„Vinkona Íju var sætavísa í Þjóð-
leikhúsinu og hún bauð Íju stund-
um í leikhús með okkur. Þegar búið
var að slökkva ljósin vísaði hún okk-
ur í auð sæti með litla vasaljósinu sínu
og spenningurinn við leikhúsferðirn-
ar var ekki sístur sá að vita hvort við
fengjum sæti. Stundum var allt fullt
og þá stóðum við upp við vegginn. Íja
fór með okkur á bíó og keypti handa
okkur bækur í Fornbókaversluninni
við Laufásveg.“
Héldu niðri í sér andanum
meðan útvarpsleikritin voru flutt
Lillý Valgerður segir að þær mæð-
gur hafi ekki eytt miklum tíma í bakst-
ur; þær hafi gjarnan keypt kökur í bak-
aríi, en alltaf var til nóg af öllu þegar
gesti bar að garði.
„Þær voru ákaflega gestrisnar og
góðar konur,“ segir Lillý Valgerður með
miklum hlýhug. „Þessi ár á Laufásveg-
inum eru mér ofarlega í huga, eins og
aðrir staðir sem þær bjuggu á, kannski
líka vegna þess að þetta var fyrir tíma
sjónvarpsins og því mikið um að þær
töluðu og spiluðu við okkur. Þær áttu
útvarp og með þeim hlustuðum við
á útvarpsleikritin og önduðum ekki á
meðan!“
Þegar Lillý Valgerður var níu ára
gömul gisti hún sem oftar hjá Íju og
ömmu sinni, sem þá voru fluttar í
Skipholt. Um nóttina veiktist amma
hennar mikið og lést að morgni 27.
desember árið 1961.
„Við Íja frænka vöktum yfir henni
alla nóttina og ég man hversu heitt ég
bað Guð um að hún væri ekki dáin,“
segir Lillý Valgerður og bætir við að
amma hennar hafi verið bænheit kona
sem kenndi þeim bænirnar. „Amma
var kistulögð heima, þá var algengt
að húskveðja færi fram á heimilun-
um. Það var allt í miklu meira návígi
þá en núna og dauðinn var eðlilegur
hlutur, meira að segja í augum níu ára
barns.“
En brotthvarf ömmu Valgerðar
breytti engu í sambandi Íju við bróð-
urbörn sín.
„Íja hélt áfram að rækta samband-
ið við okkur alla tíð. Þegar hún lést,
árið 1983, var hún jarðsett við hlið
ömmu og afa í elsta hluta Fossvogs-
kirkjugarðs. Við leiði foreldra sinna og
systur hafði Íja sett niður reynitré sem
nú trónir stórt og voldugt við grafreit
þeirra. Nokkrum árum eftir lát Íju fór-
um við Ástríður mágkona mín í Stein-
smiðjuna í Kópavogi að velja stein á
leiðin. Við sáum einn, sem var eins og
fótspor í laginu, en var sagt að þetta
væri náttúrugrjót sem ætti að saga
niður og hann væri því ekki falur. En
við fengum nú að kaupa hann á end-
anum. Við syskinin höfum haft þann
sið að hittast við þetta leiði á aðfanga-
dag og minnast liðinna stunda.“
Clinton hitti systkinin sama dag
Talsímadaman Íja var ákaf-
lega stolt af frændsystkinum sínum.
Lillý gleymir því aldrei, hversu mikill
viðburður það var í lífi Íju þegar Davíð
útskrifaðist sem stúdent frá Mennta-
skólanum í Reykjavík og Íju var boðið
að vera viðstödd í Háskólabíói. Það
var með stærri stundum í hennar lífi.
„Og ég hugsa oft til þess hversu
gaman amma og Íja hefðu haft af því
að fylgjast með Davíð bróður í líf-
inu,“ segir hún brosandi. „Þær hafa
ábyggilega haft hönd í bagga með því
þegar ég skrapp einu sinni úr vinn-
unni í Ráðhúsinu út í bókaverslun Ey-
mundssonar við Austurstræti og hitti
þar mann sem ég kannaðist við. Hann
rétti mér höndina og sagði:“What´s
your name?“ Ég sá auðvitað strax að
þetta var Bill Clinton, og varð svo um
að ég dró bara upp miða og bað hann
að skrifa nafnið sitt á hann! Þá bætti
hann við: „And Lilly, where are you
from?“ Ég var nú ekkert að segja hon-
um að ég væri systir Davíðs Oddsson-
ar, sem hann var að fara í kvöldmat til
nokkrum klukkutímum síðar.“
Mikið var hann Clinton heppinn!
Þegar hún kvaddi Bill Clinton í
bókabúðinni, kom upp í huga hennar
mynd sem hún segir mér frá.
„Þegar við Davíð vorum börn, lét
pabbi kaupa fyrir sig leikfangaherstöð
frá Ameríku. Herstöðin var sett upp
hjá ömmu og Íju frænku á Laufásveg-
inum og henni stjórnaði Davíð bróð-
ir tímunum saman. Þarna, skáhallt á
móti bandaríska sendiráðinu, var lítill
gutti að verja landið á sinn hátt. Þess-
ari mynd brá fyrir í huga mér þegar ég
gekk úr bókabúðinni: Bandaríski her-
inn á Keflavíkurflugvelli. Bandaríska
sendiráðið á Laufásvegi. Og í lítilli
kjallaraíbúð skáhallt á móti sendiráð-
inu sat lítill strákur og stjórnaði leik-
fangaherstöð. Á borðstofustólum sátu
amma, á peysufötum og Íja frænka og
dáðust að drengnum. Þarna mættust
gamli og nýi tíminn áreynslulaust.
Aldrei hefði þær órað fyrir því að þessi
litli strákur ætti eftir að fara í heim-
sókn í Hvíta húsið í Washington enda
löng leiðin frá Laufásvegi að Penns-
ylvania breiðstræti í Washington. Hitt
er ég þó viss um. Hefði Íja lifað það
að sjá Bill Clinton fara í heimsókn til
Davíðs hefði hún sagt: „Mikið er hann
Clinton heppinn að fá að heimsækja
Davíð!“
annakristine@dv.is
DV Helgarblað föstudagur 30. mars 2007 25
„Ég held að Íja hafi nú
bara verið að dekra
kisu, enda var hún
ákaflega góð við börn
og dýr. Ég hugsa að Íja
hefði kosið að smjör-
klípuaðferðin væri
notuð í ögn jákvæðari
merkingu en nú ert gert,
en ef það léttir lund hjá
fólki að nota þetta orð
og Íja hefur tök á að
fylgjast með því, þá hef-
ur hún örugglega bara
gaman af!“
Með frændsystkinunum
Íja lét sér annt um bræðabörn
sín. Hér er hún með Lillý, 12 ára,
runólfi 8 ára og davíð, 16 ára.
Mæðgur á leið í bíltúr
„Það þótti ekkert smáræði að vera boðið
í bíltúr á þessum árum og þær puntuðu
sig upp!“ segir Lillý um þessa mynd.
Íja heimskona, sem aldrei fór til
útlanda „Íja fór með okkur í Hallargarð-
inn með teppi og nesti. slíkt sagði hún
að fólk í útlöndum gerði, enda vissi hún
það af dönsku bókunum sem hún las.“
Lillý Valgerður með hundinn Gretti
„Ég held að Íja hafi nú bara verið að
dekra kisu, enda var hún ákaflega góð
við börn og dýr,“ segir Lillý um þá aðferð
Íju að setja smjörklípu á kisuna sína.
Davíð „Þegar við davíð vorum börn,
keypti lét pabbi kaupa fyrir sig
leikfangaherstöð frá ameríku. Herstöðin
var sett upp hjá ömmu og Íju frænku á
Laufásveginum og henni stjórnaði davíð
bróðir tímunum saman.“