Læknablaðið - 15.08.1987, Blaðsíða 21

LÆKNABLAÐIÐ 1987; 73: 205-13
205
Friðbert Jónasson, Kristján Þórðarson
AUGNHAGUR 751 AUSTFIRÐINGS 43JA
ÁRA OG ELDRI Á ÁRUNUM 1980-1984
Algengi augnsjúkdóma, sjónskerðingar og blindu
ÚTDRÁTTUR
Greint er frá niðurstöðum úr skoðunum á
augnlækningaferðalögum til Eskifjarðar,
Reyðarfjarðar og Neskaupstaðar á árunum
1980-84. Þann 01.12.1982 voru íbúar 43ja ára og
eldri á athugunarsvæðinu 925 og var 751 þeirra
skoðaður (81,2%). Flestir einstaklingar voru
skoðaðir oftar en einu sinni og allir sem höfðu
alvarlega augnsjúkdóma, voru skoðaðir minnst
einu sinni á ári. Þegar þurfa þótti, voru sjúklingar
sendir á augndeild St. Jósefsspítala, Landakoti,
til frekari greiningar og meðferðar. Alvarlegustu
og jafnframt algengustu kvillar voru drer,
ellirýrnun í miðgróf sjónu og hægfara gláka.
Töflur I-IV og myndir 1 til 4 sýna aldursdreifingu
og kynskiptingu þeirra einstaklinga, sem þessa
sjúkdóma hafa. Konur fá oftar drer en karlar
(P < 0.02) og karlar oftar hægfara gláku en konur
(P<0.05). Algengi þessara kvilla fer vaxandi eftir
fimmtugt og þó enn meir eftir sjötugt. Konur
virðast fá drer yngri að árum en karlar. Ellirýrnun
í miðgróf sjónu fer vaxandi eftir sextugt og þó
sérlega eftir sjötugt. Kynjamunur er enginn, nema
ef aðskildir eru einstaklingar með þurra ellirýrnun
í miðgróf sjónu og þeir sem hafa blotarýrnun 83ja
ára og eldri, en í þeim aldurshópi virðist konum
hættara að fá blotarýrnun en körlum.
Sextán einstaklingar eru lögblindir, þar af 11
vegna ellirýrnunar í miðgróf sjónu, þrír vegna
hægfara gláku, einn einstaklingur vegna drers og
annar vegna sjónu- og æðubólgu (mynd 5).
Árangur dreraðgerða er mjög góður og árangur
meðferðar hægfara gláku er einnig góður. Engin
meðferð er við þurraellirýrnun í sjónu og aðeins
tekst að meðhöndla fáa þeirra, sem hafa
blotarýrnun. Ef ekki finnst árangursríkari
meðferð við þessum kvilla, mun blindum
einstaklingum af hans völdum stórlega fjölga á
næstu árum, þar eð sífellt fjölgar í elstu
aldurshópunum.
Barst 02/03/1987. Samþykkt 10/03/1987.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
í þessari grein eru birtar upplýsingar um
augnsjúkdóma, sem fundust í
augnlækningaferðalögum annars höfundanna
(FJ) til Austurlands á árunum 1980-84. Farnar
voru þrjár ferðir á ári og fóru skoðanir fram á
Eskifirði, Reyðarfirði og Neskaupstað, en auk
íbúa þessara staða var í sömu ferðum einnig
skoðað fólk frá Mjóafirði, úr Norðfjarðarhreppi
og úr Helgustaðahreppi. íbúar þessa svæðis voru
þann 01.12.1982 samtals 3.678.
Hér verður fjallað um íbúa 43ja ára og eldri, en
þeir töldust vera 925 (1). Skoðaður var 751
einstaklingur, eða 81,2% þessara íbúa (tafla I).
Viðkomandi einstaklingar leituðu augnlæknis af
eigin hvötum eða vegna ábendinga lækna á
staðnum. Aðaláhersla var lögð á þá þrjá
sjúkdóma sem oftast valda sjónskerðingu og
blindu í þessum aldurshópi, þ.e. ellirýrnun í
miðgróf sjónu, drer og hægfara gláku. Allir
einstaklingar með alvarlega augnsjúkdóma voru
skoðaðir minnst einu sinni á ári á ofannefndum
stöðum. Þegar ástæða þótti til, voru sjúklingar
sendir á augndeild Landakotsspítala til frekari
rannsóknar og meðferðar. Greiningarmörk eru
þau sömu og í Framinghamkönnuninni í
Bandaríkjunum (2), en aðferðafræðilegt
vandamál þeirrar skilgreiningar er, að annars
vegar þurfa þessir sjúkdómar að vera fyrir hendi
og hins vegar að sjónskerpa sé <6/9, hver svo
Table I. Population 43 years and otder and examined
persons.
Agc Popu- lation Examined pcrsons total (m) (F) Perccnt- age examined
43-52 years 267 224 (119) (105) 83.9
53-62 years 262 202 (100) (102) 77.1
63-72 years 236 180 (90) (90) 76.3
73-82 years 117 102 (49) (53) 87.2
83 years and older 43 43 (17) (26) 100
Total, all ages 925 751 (375) (376) 81,2