Læknablaðið - 15.10.1989, Qupperneq 21

LÆKNABLAÐIÐ
289
með eða án botnlangabólgu (0,57 ±0,04 cm
án bólgu) né milli kynja (0,60 ±0.04 cm hjá
konum).
íferðarstig krabbalíkis og meðalstærð er sýnt x
töflu VI. Marktækur munur var á meðalstœrð
æxla sem bundin voru við slímhúðarbeð eða
vöðva botnlanga og þeirra sem vaxin voru út
í botnlangahengi. Hjá fjórum sjúklingum var
botnlanginn sprunginn en ekki í gegnum æxlið
hjá neinum. Meinvörp fundust hjá einum
sjúklingi (1,3%). Þau voru í mjógimishengi
og holhimnu yfir legi. Frumæxlið var 0,9 cm
stórt’ og vaxið út í botnlangahengi.
Venjuleg botnlangataka var gerð hjá 74
sjúklingum. Hjá þeim sem hafði meinvörp
var auk þess gert hlutabrottnám mjógimis og
leg með öðmm eggjaleiðara og eggjastokki
vom fjarlægð. Fimmtán ámm síðar var gerð
könnunaraðgerð á kviðarholi og sáust þá engin
merki æxlisvaxtar. Sjúklingurinn var á lífi
22 árum eftir fyrri aðgerðina. í einu tilfelli
var gert hægra helftarbrottnám á ristli nokkru
eftir botnlangatöku vegna ótta um meinvörp.
Sýni frá seinni aðgerðinni hefur glatast en í
sjúkraskýrslu er sagt að engin eitlameinvörp
hafi fundist. Hjá einum sjúklingi var gert
hlutabrottnám ristilhúfu og loks fannst eitt
krabbalíki í botnlanga hjá sjúklingi sem gekkst
undir ristilbrottnám vegna krabbameins.
Table V. Carcinoid tumours of the appendix 1955-
1984. Tumour size and histological diagnosis.
Tumoursize Histological diagnosis Tumour and acute append- Only tumour icitis Total (%)
<0,5 cm ... . 28 8 36 (46)
>0,5<1,0 cm ... . 17 14 31 (40)
>1,0<1,5 cm ... 7 4 11 (14)
Total 52 26 78 (100)
Table VI. Carcinoid tumors of the appendix 1955-1984.
Tumor size and depth of tumor invasion.
Average
Invasion N (%) size (±SEM)
Submucosa............ 20 (26) 0,31 cm (±0,07)
Muscle................ 11(14) 0,54 cm (±0,16)
Serosa............... 25(32) 0,66 cm (±0,13)
Mesoappendix ........ 22 (28) 0,83 cm (±0,18)
Total 78(100) 0,60 cm (±0,04)
Þann 1. desember 1986 vom sex sjúklingar
látnir af þeim 78 sem rannsóknin náði til frá
3,8 til 24,8 ámm eftir aðgerð en enginn af
völdum krabbalíkis. Hinir 72 sjúklingamir
vom á lífi frá 1,9 til 31,3 ámm eftir aðgerð,
meðaltími 15 ár. Við athugun á sjúkra- og
vefjarannsóknarskýrslum kom ekkert fram sem
benti til endurkomu krabbalíkis hjá þeim.
UMRÆÐA
Krabbalíki í botnlanga vom 66%
krabbalíkisæxla í meltingarfærum á því
tímabili sem rannsókn okkar tekur til. Þetta
hlutfall er 40-50% í erlendum rannsóknum (1,
4, 9, 10).
Nýgengitölur okkar vom einnig hærri en í
viðamikilli bandarískri rannsókn (2). Frásagnir
af tíðni þessara æxla byggjast stundum á
því hve oft þau greinast í smásjárskoðuðum
botnlangasýnum. í íslenskri rannsókn þar
sem öll botnlangasýni frá árinu 1980 voru
endurskoðuð fundust þrjú krabbalíki í 583
botnlöngum eða 0,51% (11). Tíðni í erlendum
rannsóknum er 0,17-1,4% (3, 5, 8, 12-15).
Islenska rannsóknin sýnir vel hve nýgengis-
og tíðnitölur um þennan sjúkdóm geta verið
óáreiðanlegar, því ekkert æxli sem fannst þar
hafði verið greint við fyrstu smásjárskoðun.
Meðalaldur sjúklinga með krabbalíki í
botnlanga í erlendum rannsóknum er á bilinu
28-41 ár (3, 5, 6, 9, 12, 14, 16) sem er
sambærilegt við niðurstöður okkar. Yngsti
sjúklingurinn hjá okkur var aðeins fjögurra ára
en sá yngsti sem lýst hefur verið var þriggja
ára (5).
Konur vom 76% sjúklinga hjá okkur og
eru 66-78% í erlendum rannsóknum (3, 5,
6, 10, 12-14, 16, 17). Þessi kynjamunur er
yfirleitt skýrður með því að botnlangi sé
oftar fjarlægður hjá konum en körlum og
því greinist fleiri krabbalíki hjá konum en
hlutfall botnlanga með krabbalíki af öllum
smásjárskoðuðum botnlöngum sé hið sama hjá
báðum kynjum (5). Við vitum ekki hversu
mörg botnlangasýni vom smásjárskoðuð á
rannsóknartímabilinu öllu en árið 1980 vom
konur aðeins 55% sjúklinga sem gerð var
botnlangataka hjá (11). í rannsókn okkar var
einnig áberandi kynjamunur hjá bömum undir
16 ára aldri og er það í samræmi við erlendar
rannsóknir (7, 18). Það er þannig ekki að fullu