Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.10.1989, Blaðsíða 32

Læknablaðið - 15.10.1989, Blaðsíða 32
300 LÆKNABLAÐIÐ Table IX. Prescription for psychotropic drugs in Reyk- javik 1974 (1) and in 1984, and sale in lceland in 1975 and 1984 in Defined Daily Doses per 1000 population per day by ATC-group (3). ATC-groups Prescriptions in Reykjavik Sale in lceland 1974 1984 1975 1984 Neuroleptics ... 3.6 3.9 7.7 7.4 Tranquillizers ... 50.1 32.7 53.7 28.4 Hypnotics . .. 47.0 45.6 40.3 52.2 Antidepressants .... ... 10.1 10.8 8.4 14.0 lyfja miklu meiri 1974 en 1984, eða rúmir 50 SDS á móti tæpum 33 (tafla IX). Árið 1975 voru sölutölur róandi lyfja 54 SDS á dag fyrir hverja 1000 landsmenn á móti 28 skömmtum 1984. Þó að notkun róandi lyfja hafi verið minni á Akureyri 1974 en í Reykjavík (18), var heildamotkun á landinu meiri en í Reykjavík. Dregur það heldur úr gildi tilgátunnar um að meiri ávísun róandi lyfja í Reykjavík sé vegna þess að flestir geðlæknamir séu staðsettir þar. í þessu sambandi er ástæða til þess að skoða í samhengi ávísanir á róandi lyf og svefnlyf og sölutölur þessara lyfja. Sölutölur svefnlyfja 1975 voru heldur lægri en svarandi til ávísana í Reykjavík 1974, en 1984 hafði þetta snúist við. Svefnlyfin voru að langmestu leyti benzódíazepín lyf. Ef þessir tveir lyfjaflokkar eru skoðaðir saman sést, að heildarávísun á lyfin í Reykjavík var ívið meiri 1974 en svarandi til sölutalnanna, en 1984 var hún heldur minni. í sambandi við svefnlyfjanotkunina er rétt að minna á hversu mjög hún vex með hækkandi aldri, og að í Reykjavík eru hlutfallslega fleiri aldraðir en á landinu að öðru leyti. Þó að þessir lyfjaflokkar séu skyldir og geti að nokkru komið hvor í annars stað og ættu þannig að skoðast í samhengi (22), benda ávísanir til mismunandi aldursflokka fólks til þess að læknar haldi ástæðunum fyrir notkun þessara lyfjaflokka aðgreindum. Magn geðlyfja mælt í SDS, sem ávísað var í Reykjavík, hefur lítið breyst nema róandi lyfja, sem hefur minnkað verulega. Að einhverju leyti er þetta vegna reglna um hámarksskammta svefnlyfja og róandi lyfja, sem gefa má á einum mánuði (16) og vegna þess að stærstu díazepamtöflumar voru teknar af lyfjaskrá 1977 (8). En fleira kann að hafa komið til, því að notkun benzódíazepínlyfja virðist hafa náð hámarki annars staðar um miðjan eða seinni hluta áttunda áratugarins (23, 24). Erfitt er að bera algengi geðlyfjaávísana í Reykjavík saman við eldri rannsóknir utan Reykjavíkur og á hinum Norðurlöndunum, þar sem um eða yfir 15% fólks hefur verið ávísað geðlyfjum á einu ári (25-27). í Hvammstangahéraði höfðu 15% íbúa fengið geðlyf á tveimur ámm fyrir 1970 (28). í sumum hémðum í Noregi var 14- 17 af hverjum þúsund íbúum ávísað svefn- eða róandi lyfjum á tveimur vikum sumarið 1980 (20). í London var tveggja vikna algengi geðlyfjanotkunar 10,9% og hafði ekki breyst á átta ára bili frá því um 1970 (29). í Verona á ítalíu var tveggja vikna algengið 13% (30). Á árunum 1980-1984 höfðu um 8% íbúa í Oberbayem 15 ára og eldri notað róandi lyf á síðustu fjómm vikum og um 4% höfðu notað svefnlyf. Geðdeyfðaríyf höfðu 1% karla og 1,9% kvenna notað (31). Um 1970 höfðu 10-17% fólks í nokkrum Evrópulöndum notað róandi lyf á einu ári (32). í samanburði við þessar tölur er algengi geðlyfjaávísana á íslandi ekki hátt nema ef vera skyldi í samanburði við Noreg og Finnland (33), en þar var algengið 1976 svipað og hér 1984. Tölur norrænu lyfjanefndarinnar frá 1983 um sölu geðlyfja sýna, að á Islandi var salan í heild mæld í SDS næsthæst á Norðurlöndum og einnig fyrir svefn- og róandi lyf, en lægst fyrir sefandi lyf og hæst fyrir geðdeyfðarlyf (10). Árin 1984-6 hækkuðu sölutölur geðlyfja í Noregi og á íslandi, en lækkuðu aðeins í Danmörku (17). Hér, eins og í öðrum rannsóknum, hefur vemlega fleiri konum verið ávísað geðlyfjum og ávísanatíðni eða notendafjöldinn eykst hlutfallslega með hækkandi aldri upp að vissu aldursmarki (15, 20, 21, 29-33, 34, 35). Rúm 60% þeirra, sem var ávísað geðlyfjum í þessum eina mánuði í Reykjavík, vom konur og algengi ávísana fór hækkandi fram til 75 ára aldurs. Þessar niðurstöður skýrast ekki nema að hluta til af tíðni og dreifingu þeirra sjúkdóma, sem lyfin em aðallega gefin við. Heildartíðni geðsjúkdóma er svipuð hjá körlum og konum (36). Þunglyndis- og kvíðakvillar em þó algengari hjá konum (37), en algengi þeirra er líklega minnkandi með hækkandi aldri (38).
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.