Læknablaðið - 15.10.1989, Blaðsíða 52

314
LÆKNABLAÐIÐ
Appleton-yfirlýsingarinnar í Læknablaðinu
það í sér, að plaggið skuli tekið sem fyrirmæli
til íslenskra lækna? Eiga læknar á íslandi
að taka mið af þessari samþykkt fremur en
einhverju öðru, sem þeir hafa áður farið eftir?
Hefur samþykktin eitthvert vægi gagnvart
dómstólum, til dæmis hvað varðar afstöðu
til líknardráps? Þar er um geysilega viðkvæm
mál að ræða, sem læknar eru lítið hrifnir af,
jafnvel þótt einstök atvik gætu staðist fyrir
dómstólum og menn slyppu þannig fyrir
hom. Benda má á að Heimssamband lækna
(World Medical Association) hefur sent frá
sér margvíslegar ámóta samþykktir, kenndar
við Genf, Tókíó, Helsinki, New York og fleiri
borgir. Læknafélag Islands á ekki aðild að
Heimssambandi lækna, en við teljum okkur
þó aðila að samþykktum þess, þótt óvíst sé
hvað yrði ef einstaka samþykktir brytu í bága
við landslög eða siðareglur lækna. Það veldur
mér nokkrum áhyggjum að læknar starfa
eftir ólíkum reglum í hinum ýmsu löndum.
Mismunandi eiðstafir hafa verið settir fyrir
lækna og við skrifum jafnvel undir innbyrðis
ólík heit. Ekki angrar síður vitneskjan um
það að þessar reglur em ekki virtar nema á
tiltölulega takmörkuðum svæðum heimsins
og víða taka jafnvel kollegar okkar þátt í
allskyns athöfnum sem ekki em læknisfræði.
Þetta kemur sjaldan fyrir hér, en þó em dæmi
þess að læknar neyðist til aðgerða sem þeim
er í nöp við. Þar má nefna töku blóðsýna
úr mönnum sem em gmnaðir um ölvun við
akstur. I því tilfelli hefur dómskerfið ákveðið
að læknar skuli framkvæma læknisverk sem
getur verið þeim persónulega á móti skapi og
á náttúrlega ekkert skylt við læknisfræði fyrir
viðkomandi einstakling. Önnur dæmi mætti
nefna.
Leifur: Ég tel til bóta að ræða þessi mál,
þótt ég efist um mikilvægi reglugerða. Það
em til reglur um alla skapaða hluti, þar með
um hegðun lækna. Trúlega munu einkum
þeir sem hafa sérstakan áhuga á siðrænum
vandamálum kynna sér þessa samþykkt, enda
er framsetningin talsvert tyrfin og óaðgengileg.
Ég efast um að svona ítarlegar reglur hafi
almennt mikla þýðingu fyrir lækna eða skipti
stéttina sem heild miklu máli. Hins vegar
getur þetta verið mjög nýtilegt fyrir þá sem
þurfa að taka erfiðar ákvarðanir innan veggja
sjúkrahúsanna þar sem alerfiðustu málin koma
upp. Þar getur verið gott að hafa leiðbeiningar
til að styðjast við.
Leifur Dungal og Örn Bjarnason. Leifur: »Til skamms
líma hefur verið hœgl aS fá allar upplýsingar sendar
landshorna á milli, án þess að samþykki sjúklings liggi
fyrir.«
Björn: Reglumar virðast mér fyrst og
fremst vera til Ieiðsagnar. Ef ég lít á málið
sem leikmaður, frá sjónarhóli sjúklings,
þætti mér þetta að öllum líkindum mjög
áhugaverð lesning sem gæfi tilefni til umræðu
um stöðu mína andspænis lækninum og
heilbrigðiskerfinu í heild.
Við lestur plaggsins vakti ekki hvað síst áhuga
minn, að höfundar setja sjálfsforræði sem
grundvallarreglu í siðfræði læknavísindanna.
Ég held að það sé engin tilviljun. Tungutakið
segir sína sögu um þá skerðingu á
persónufrelsi og persónusjálfræði, sem ríkjandi
hefur verið í samskiptum sjúklings og læknis.
Rætt er um að komast undir læknishendur,
nálega eins og að komast undir mannahendur.
Heilsubrestur hlýtur að vísu ætíð að leiða til
skerðingar á frelsi mannsins að ráða högum
sínum, mismunandi mikið eftir því hve
sjúkdómurinn er alvarlegur. En væntanlega
er það sameiginlegt markmið allra er við
heilbrigðisþjónustu starfa, að sú frelsis- og
sjálfsforræðisskerðing verði sem allra minnst.
Yfirlýsingin frá Appleton snýst talsvert mikið
um þá hlið málsins. Sjúklingar eru flokkaðir
með tilliti til þess, að hve miklu leyti þeir eru