Læknablaðið - 15.02.1990, Blaðsíða 44

114
LÆKNABLAÐIÐ
stærri hluta af leginu í tilraun til aðlögunar
að takmarkaðri súrefnismettun. Blóðflæði um
fylgjubeð minnkar marktækt við reykingar (2)
og breytingar verða á æðaþeli og grunnhimnu
í fylgjuæðum (18).
Nikótín hefur áhrif á blóðflögur og æðaþel.
Það espar blóðflögur til klumpunar en
dregur úr hæfni æðaþels til framleiðslu á
prostacyklíni, sem vinnur gegn klumpun
blóðflagna auk þess að víkka út æðar.
Rannsóknir á bútum úr naflastrengsæðum
bama mæðra sem reyktu, sýndu mun minni
framleiðslu prostacyklíns en hjá bömum
mæðra sem ekki reyktu (4, 19, 20).
Upplýsingar um meira en hálfa milljón
fæðinga víðs vegar að úr heiminum sýna
að því meira sem móðirin reykir því rýrara
verður bamið (2, 3, 6). Bömin vega ekki
einungis minna við fæðingu, heldur eru þau
styttri og rýrari, þar með talið höfuðummál,
axlamál og brjóstmál (2). Munurinn verður
meira áberandi eftir 28. viku meðgöngu og
tengist marktækt fjölda reyktra sígaretta á dag
(2). Æðabreytingar ásamt minnkuðu blóðflæði
um leg og fylgju gætu haft samverkandi
áhrif með eiturefnum tóbaksreyks og dregið
úr vexti fósturs (21). Ef konan hættir að
reykja fyrir fjórða mánuð meðgöngutímans
er áhættan ekki aukin (2, 6, 22). Reykingar á
heimili móður hafa sömu skaðlegu áhrif þótt
minni séu, jafnvel þótt móðir reyki ekki sjálf
(23).
Nokkrar langtímarannsóknir á bömum mæðra
sem reykja benda til að þau vaxi að meðaltali
hægar, greindarþroski þeirra sé seinni og
hegðunarvandamál algengari en hjá bömum
mæðra sem ekki reykja. Þessi munur er í
réttu hlutfalli við magn reykinga á heimilinu
og helst, sé tekið tillit til félagslegra og
líffræðilegra þátta (2, 5, 6).
Það er þjóðfélagsleg nauðsyn að vinna að því
að draga úr reykingum kvenna á meðgöngu
og fræða karla jafnt og konur um skaðsemi
beinna og óbeinna reykinga á meðgöngu.
Fræðsla um skaðsemi reykinga þarf að hefjast
snemma í skólakerfinu vegna þess að flestar
konur sem reykja byrja ungar.
ÞAKKARORÐ
Starfsfólki sængurkvennadeilda Kvennadeildar
Landspítalans er þökkuð aðstoð við
dreifingu og söfnun spumingalista, Svanhildi
Ásgeirsdóttur deildarstjóra Tölvudeildar
Landspítalans aðstoð við tölvuvinnslu
upplýsinga og dr. Þorsteini Blöndal yfirlækni
góðar ábendingar, meðal annars varðandi gerð
spumingalista.
SUMMARY
A prospective survey was done to evaluate the
prevalence and pattem of smoking in pregnancy
among Icelandic women. A questionnaire given
to 590 women delivering at the National Hospital
was answered by 440 (74,6%). Of these 34,3%
smoked, thereof 27% daily. In the youngest and
oldest agegroups smoking was less frequent. With
rising age the proportion of smokers increased
and fewer stopped smoking during pregnancy.
The youngest women smoked fewer cigarettes,
diminished smoking and stopped smoking more
frequently. Eighteen percent had stopped smoking
before becoming pregnant. Of those who smoked a
third did not change their smoking habits, but 60%
reduced their smoking. Age distribution among
those who reduced smoking was not significantly
different from those who did not.
HEIMILDIR
1. Amason S. Obeinar reykingar. Heilbrigðismál 1984;
4: 6-9.
2. Mayer MB. Smoking and pregnancy. I: Drug use in
pregnancy. Niebyl JR (ritstj.). Lea & Febiger 1982:
133-53.
3. Ahlsten G. Smoking in pregnancy. Acta Universitatis
Uppsalienis. Uppsala dissertations from the Faculty of
Medicine, Uppsala 1985.
4. Magnússon S. Reykingar kvenna líkjast farsótt.
Heilbrigðismál 1986; 1: 8-10.
5. Rona RJ, Chinn S, Du Ve F. Exposure to cigarette
smoking and children’s growth. Int J Epidemiol 1985;
14: 402-8.
6. US Surgeon General. The health consequences of
smoking for women. A report of the Surgeon general.
Department of Health and Human Services 1980,
Washington, pp 191-249.
7. Sveinsdóttir G, Olafsdóttir S. Reykingar á meðgöngu
og könnun á reykingavenjum íslenskra kvenna á
meðgöngu. Ljósmæðrablaðið 1988; 66: 99-135.
8. Amljótsdóttir AB, Guðjónsdóttir B, Jensdóttir KS,
Olafsdóttir ES. Reykingar og meðganga; neysla,
þekking og viðhorf þungaðra reykvískra kvenna.
B.Sc. verkefni í hjúkrunarfræði, handrit, Háskóli
íslands 1987.
9. Salariya EM. A Study of the smoking habits and
attitudes of women in a matemity unit. Health Bull
1984; 44: 22-8.
10. Lumley J. Stopping smoking. Br J Obstet Gynaecol
1987; 94: 289-94.
11. Cardozo LD. Social and obstetric features associated
with smoking in pregnancy. Br J Obstet Gynaecol
1982; 89: 622-7.
12. Ragnarsson J, Blöndal Þ. Reykingavenjur
íslendinga 1985-88. Heilbrigðisskýrslur, fylgirit.
Tóbaksvamanefnd og Landlæknisembættið, Reykjavík
1989.