Læknablaðið - 15.02.1990, Blaðsíða 55

LÆKNABLAÐIÐ
123
rannsóknimar fyrir sér með fræðilegum
vangaveltum um frjálsan vilja.
Vísindamaðurinn verður auk þess að tryggja
sér, að hann noti réttu aðferðina og í þessu
tilliti verðum við sérlega að hafa í huga að
líkan okkar af mannverunni nær út fyrir
hugsanamörk náttúruvísindanna.
Huglæga tilfinningin, skynreynslan, sem
óneitanlega er eðlislægur hluti þess að vera
mannvera, verður ekki könnuð með aðferðum
náttúruvísindanna. Viljum við skoða þá hlið
mannlegrar náttúru verðum við að beita
megindlegum aðferðum, t.d. eins og þeim
sem þróaðar hafa verið innan mannfræðinnar.
I tilvikum sem þessum gagnast ekki að
athuga málið og leita orsaka, eins og er háttur
náttúruvísindanna. Við verðum þá reyna að
skilja og túlka það sem fólk tjáir, við þurfum
að leita þeirra hvata sem að baki liggja.
Mat á vísindastarfseminni og þar með
forgangsröðun innan rannsóknasvæðisins
krefst þess einnig, að gengið sé út frá vel
íhuguðu horfi við manninum. Samþykki
vísindasamfélagið sem heild einhverja gerð
fræðilegrar smættarhyggju, leiðir það til þess
að verulega hallast á. Allt of mörg mikilvæg
vandamál, sem ef til vill mætti leysa, eru
hunzuð vegna þess, að þau komast ekki fyrir
innan marka smættarhyggjuhugsunar.
Klíníski læknirinn stendur frammi fyrir sama
vanda, vegna þess að hann þarf að nýta
niðurstöður rannsóknanna í daglegu starfi
sínu og þar af leiðandi þarf hann að hugsa um
þær á sama hátt og náttúruvísindamaðurinn.
Þar af leiðandi verðum við ávallt að minnast
þess, að öll læknisfræðileg starfsemi beinist
samkvæmt skilgreiningu að sama marki: Að
efla heilbrigði og að berjast gegn sjúkdómum.
Þessi hugtök tengjast kenningu okkar um
manninn og læknisfræðileg starfsemi án
skilmerkilegs horfs við manninum er því
starfsemi án ótvíræðra markmiða.
(Öm Bjamason íslenzkaði)