Læknablaðið - 15.05.1990, Blaðsíða 25

LÆKNABLAÐIÐ 1990; 76: 247-52
247
Jón Sigurðsson, Guðjón Sigurbjörnsson
LENDADEYFINGAR VIÐ FÆÐINGAR
ÚTDRÁTTUR
Lendadeyfing er nú mikið notuð sem
verkjameðferð við fæðingar. Kannaður var
árangur af þessum deyfingum í fæðingum
á kvennadeild Landspítalans á árinu 1988.
Heildarfjöldi lendadeyfinga var 925 að
meðtöldum keisaraskurðum. Lendadeyfing
var notuð í þriðjungi allra fæðinga á árinu.
Athugunin tók til kvenna sem fæddu um
fæðingarveg og fengu lendadeyfingu, en þær
voru 581 (24%). Árangur var metinn góður
í 90% tilvika, góður eða sæmilegur í 93.5%,
en lítill eða enginn í 6.5% tilvika. Flestar,
eða 92.8%. Voru ánægðar með deyfinguna.
Blóðþrýstingslækkun varð í 4% tilvika, þó
aldrei alvarleg. Tvívegis var nál stungið inn
fyrir mænubast og leiddi í báðum tilvikum
til höfuðverkjar, sem í hvorugt skiptið varð
langvinnur. Grunur vaknaði um alvarlegan
fylgikvilla, bólgu í mænuhimnum, í einu
tilviki, en konan náði sér fullkomlega á
stuttum tíma.
INNGANGUR
Lendadeyfingar (lumbar epidural
deyfingar) hafa verið mikið notaðar á
kvennadeild Landspítalans undanfarin
10 ár. Lendadeyfingar voru fyrst notaðar
við fæðingar í byrjun þriðja áratugarins.
Þær náðu þó fyrst verulegri útbreiðslu á
Norðurlöndum á áttunda áratugnum og voru
á þeim tíma notaðar hér í völdum tilvikum.
Með bættri mönnun og aukinni vaktþjónustu
svæfingalækna varð mikil aukning á notkun
lendadeyfinga á kvennadeildinni um og eftir
1980. Hefur hlutfallsleg tíðni haldist nokkuð
óbreytt síðan 1983. Ef vel er að staðið, er
árangur góður af lendadeyfingum við fæðingar
og fylgikvillar fáir (1). Tilgangur þessarar
rannsóknar var að kanna árangur þessarra
deyfingan á kvennadeildinni.
Svæfingadeild Landspítalans. Lykilorð: Epidural
anaesthesia, labour, complications.
Þess skal getið, að læknar hafa lengi velt fyrir
sér heppilegu íslensku orði fyrir »epidural«
deyfingu. I Iðorðasafni lækna er þýðingin
utanbastsdeyfing, sem er stirt og ekki nothæft
orð. Orðið lendadeyfing fellur hins vegar vel
inn í íslenskt mál, en það er nýyrði sem Jón
Steffensen prófessor lagði til fyrir nokkrum
árum. Nýyrðið er leitt af orðinu lendaliðir
(vertebrae lumbales).
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Allar konur sem fengu lendadeyfingu á
árinu 1988 og fæddu um fæðingarveg
voru athugaðar. Ef fæðing endaði með
keisaraskurði, voru konumar ekki teknar með.
Fjöldi kvenna í rannsókninni (n=581) var því
mun minni en heildarfjöldi lendadeyfinga á
deildinni þetta ár (n=925).
Almennar upplýsingar svo sem urn fjölda
deyfinga, keisaraskurða og tangar- og
sogklukkufæðinga voru fengnar afturvirkt úr
skýrslum kvennadeildar og svæfingadeildar.
Notuð var hefðbundin lendadeyfing, þ.e.
stungið með svonefndri Tuohy-nál inn í
hrygginn í miðlínu milli hryggtinda í mjóbaki
(hryggtinda lendaliða). Við nálina var fest
sprauta og utanbastsrúm (spatium epidurale)
fundið með svonefndri mótstöðuminnkun (loss
of resistance). Deyfingarleggur var þræddur
gegnum nálina og hún fjarlægð. I legginn
var síðan sprautað staðdeyfilyfinu búpívakaín
(Marcain ®).
í byrjun var ætíð notuð 0,25 % lausn af
lyfinu, yfirleitt 8-12 ml skipt í tvo jafna
skammta. Síðan var bætt við 6-8 ml með
einnar til tveggja klukkustunda millibili og
þannig reynt að deyfa sárustu hríðaverkina.
Deyfingar voru ýmist lagðar af sérfræðingum
eða aðstoðarlæknum svæfingadeildar. Beiðni
um deyfingu kom frá læknum kvennadeildar
og var reynt að verða við beiðni að nóttu sem
degi. Ljósmæður sáu um viðhald deyfinga