Læknablaðið - 15.05.1990, Blaðsíða 27

LÆKNABLAÐIÐ
249
Tafla. Yfirlit yfir fæðingar á átta ára tímabili. Fjöldi (keisaraskurðir meðtaldir). Heildarfjöldi lendadeyfinga
fæðinga og keisaraskurða og hlutfall tangar- og (deyfingar við keisaraskurði meðtaldar).
sogklukkufæðinga (T/K %) af heildarfjölda fæðinga
Ar
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988
Heildarfjöldi fæöinga 2274 2421 2289 2209 2093 2124 2362 2802
Keisaraskuröir 336 318 355 328 297 308 387 391
Tangir/Klukkur 123 109 124 196 219 208 208 278
T/K% 5.4 4.5 5.4 8.8 10.4 9.8 8.8 9.9
Heildarfjöldi lendadeyfinga 164 306 790 911 711 748 926
Meðferðin fólst í rúmlegu, ríkulegri
vökvadrykkju ásamt vökvagjöf í æð (2 I
af Ringer laktat á sólarhring). Konumar
útskrifuðust báðar einkennalausar á sjöunda
til áttunda degi eftir fæðingu.
Minni háttar staðbundin óþægindi í baki voru
nokkuð algeng, en aldrei alvarleg. Nokkrum
sinnum var truflun á blöðrustarfsemi. í einu
tilviki varð offylling á þvagblöðru, þar sem
deyfing hefur líklega verið meðverkandi
orsök. Nokkrar konur höfðu óljós einkenni frá
úttaugakerfi, en deyfing talin ólíkleg orsök.
Aðeins ein kona fékk alvarlegan og
óvenjulegan fylgikvilla af lendadeyfingu.
Um var að ræða unglingsstúlku sem lögð var
inn til fæðingar eftir 40 vikna meðgöngu.
Hún hafði háþrýsting í lok meðgöngu og
hafði haft þvagfærasýkingar, en að öðru
leyti verið hraust. Lögð var lendadeyfing á
hefðbundinn hátt. í byrjun voru gefnir 12
ml af búpívakaíni, síðan bætt á 5-7 ml í
samtals fimm skipti. Belgir voru sprengdir
og hríðaaukandi lyf gefin (oxýtócín-dreypi).
Stúlkan fæddi með hjálp sogklukku sex tímum
eftir lögn deyfingar. Þremur dögum síðar
kvartaði hún um slappleika, höfuðverk og
dofa í vinstra fæti og kastaði upp. Hiti fór
hækkandi þennan dag og mældist 39.8°C
um kvöldið. Fram að því hafði hún verið
hitalaus og í góðu ástandi, en hafði fjölgun
á hvítum blóðkomum í blóði, 20.9 xlOE9/l.
Vegna gruns um sýkingu var hafin meðferð
með ampicillíni. Sólarhring síðar var hún
hitalaus. Næsta dag kvartaði hún um svima
og verki í baki ásamt dofa í vinstra læri. Hún
var hnakkastíf, en hafði hvorki höfuðverk
né hita. Meðvitund var eðlileg. Mænuvökvi
reyndist eðlilegur. Með ríkulegri vökvagjöf,
rúmlegu og áframhaldandi ampicillíngjöf varð
hún einkennalaus á tveimur til þremur dögum
og útskrifaðist í góðu ástandi níu dögum
eftir fæðingu. Ekki er Ijóst hvað olli þessum
einkennum. Telja verður mögulegt að um
fylgikvilla deyfingarinnar hafi verið að ræða,
einhvers konar ertingu heila- og mænuhimna
(meningeal irritation), annaðhvort vegna
leggjarins sjálfs, staðdeyfilyfsins, sýkingar eða
blæðingar.
UMRÆÐA
A íslandi eins og í nágrannalöndunum hafa
lendadeyfingar við fæðingar verið notaðar
í vaxandi mæli á þessum áratug. Þessi
deyfingaraðferð náði fyrst verulegri útbreiðslu
á Norðurlöndum á áttunda áratugnum,
en sums staðar vestanhafs þegar á sjötta
áratugnum (2) og í Skotlandi á þeim sjöunda
(3) . I Svíþjóð voru lendadeyfingar notaðar
við innan við 2% fæðinga árið 1976, en á
árinu 1982 var hlutfallið komið upp í 23,4%
(4) . A Islandi voru lendadeyfingar fyrst
notaðar við fæðingar um miðjan áttunda
áratuginn, veruleg aukning varð á árunum
1979-80 og síðan vaxandi notkun næstu
árin, en síðustu fimm ár hefur hlutfallið
haldist nokkuð jafnt (sjá töflu). Fyrir utan
kvennadeild Landspítalans eru lendadeyfingar
notaðar reglulega á fæðingadeildunum á
Akureyri og Akranesi, en auk þess á öðrum
stöðum, þar sem svæfingalæknar hafa starfað
(í Vestmannaeyjum og Keflavík).
Megintilgangur lendadeyfinga við fæðingar
er að sjálfsögðu að draga úr sársauka.
Streituáhrif fæðingarinnar minnka, en það
er bæði móður og bami til góðs, einkum
þegar um meðgöngueitrun (pre-eclampsia)