Læknablaðið - 15.05.1990, Blaðsíða 50

268
LÆKNABLAÐIÐ
þótti sýnt að hættan á, að áður lítt eða alveg
óþekktar sóttir hér á landi kynnu að berast
til þessa lands, sem löngum hafði verið
einangrað langt norður í höfum, aðeins opið
fáum þegnum danska ríkisins. Bólusóttar- og
mislingavamir koma mjög við sögu í fyrstu
sóttvamaraðgerðum á íslandi. Arið 1831
kemur svo kóleran inn í sóttvamarmálin,
þar sem sú sótt var þá farin að nálgast mjög
Danmörku frá Eystrasaltslöndum. Amtmenn
og önnur hlutaðeigandi yfirvöld voru áminnt
um sóttvamir einkum með því að stofnsetja
heilbrigðis- og sóttvamarhaldsnefndir í
sjávarplássum, þar sem útlend skip kynnu
að leggja að landi. Allar þessar áminningar
komu fyrir lítið þótt þær ættu sér stoð í öllum
tilskipunum og reglugerðum allt frá 1787.
Það var ekki fyrr en árið 1848, að
fyrsta varanlega og virka heilbrigðis- og
sóttvamarhaldsnefndin var stofnsett. Kominn
er tími til að draga stofnun og störf þessarar
nefndar fram í dagsljósið, því að þar er um
að ræða grundvöll þeirra sóttvama og margra
annarra forvamaraðgerða í heilbrigðismálum
gagnvart útlöndum, sem íslendingar hafa búið
við fram á þennan dag. Tímabilið, sem hér
verður rætt, er frá afnámi einokunarverslunar
til endurreisnar löggjafarþings á Islandi.
FYRSTA VARANLEGA HEILBRIGÐIS-
OG SÓTTVARNARHALDSNEFNDIN
1848-1885
Matthias Rosenörn stiftamtmaður (1847-1849)
gaf út tilskipun 1848 um fyrstu heilbrigðis-
og sóttvamarhaldsnefnd á íslandi og löggilti
samtímis fundargerðarbók nefndarinnar
(92 bls.) með innsigli amtsins, eins og hér
segir:] »Denne af to og halvfemsenstyve
Blade hestaaende, igennemdragne og med
Amtssegl forsynte Bog autoriseres herved
til Forsamlingsprotokol for Sundheds og
Quarantinecommisionen í Reykjavík.
Islands Stiftamtsmandshus den 13. marts
1848. Rosenörn.«
Fyrsta fundargerð, sem skráð var í hina nýju
fundargerðarbók er rituð á fundi heilbrigðis-
og sóttvamarhaldsnefndarinnar 20. júlí 1853,
sem haldinn var í tilefni af komu póstskipsins
á höfnina, eins og hér segir: »Ar 1853,
miðvikudaginn hinn 20. júlí kl. 8 f.m. héldu
meðlimir sóttvarnarhaldsnefndarinnar í
Reykjavík, land og hœjarfógeti V. Finsen,
Matthias H. Rosenöm stiftamtmaður á íslandi 1847-1849.
jústitsráð, landlœknir .1. Thorstensen og
kaupmaður H.St. Johnsen fund með sér
út af því að póstskipið Sölöven er komið í
morgun hér á höfnina með grœnt flagg á
siglunni og er hafnsögumaður Guðmundur
Jónsson sem farið hafði út í skipið, þá það
sigldi inn, kominn í land frá því með hréffrá
skipherranum, H.Stilhoff, í hverju skýrt er frá
að kólera - drepsótt sé nú í Kaupmannahöfn
og beðist ákvörðunar um hvort skipið eigi
að leggjast í sóttvarnarhald. Bréf þetta
var framlagt sub. no l. Nefndinni kom
saman um að fylgja reglum í umburðarbréfi
innanríkisráðherrans frá 5. júlí 1851...
Eftir að nefndin þar nœst á bát hafði farið
út að skipinu, voru spurningar þœr sem
tilgreindar eru í tilsk. 8. febr. 1805, 10. gr.
lagðar fyrir skipherrann og eftir að hann
hefði fráskýrt, að hann hefði verið 18 daga
á leiðinni frá Khöfn, að hann engin mök á
leiðinni hefði haft við önnur skip, að enginn
vœri eða hefði verið veikur á skipinu, eða
dáið á því, síðan það fór frá Khöfn, og að
í skipinu vœru hvorki sœngurföt, fiður til
sœngurfata, mannahár eða dýra, dulur eða
notuð íveruföt, sbr. opið bréf28. marz 1832,
lét sóttvarnarhaldsnefndin í Ijós, að skipið
gœti verið laust frá sóttvarnarhaldi...« Að
lokum var ákveðið að sekta hafnsögumanninn
vegna þess að hann hafði farið í land frá borði
án leyfis nefndarinnar. Fundargerðin síðan
undirrituð af fyrmefndum fundarmönnum.
Þannig hljóðaði þá fyrsta fundargerð fyrstu
heilbrigðis- og sóttvamarhaldsnefndarinnar í
Reykjavík (1).