Læknablaðið - 15.05.1990, Qupperneq 53

LÆKNABLAÐIÐ
271
Löggilding fundargerðarbókar fyrstu heilbrigðis- og sóttvamarhaldsnefndar á fslandi.
Það md idjast furðulegt, hvað starfi þessarar
heilbrigðis- og sóttvamarhaldsnefndar hefir
verið lítill gaumur gefinn hingað til þrátt fyrir
mjög árangursríkt starf hennar, einkum að
sóttvamarmálum allt til 1873. Á því ári lagði
stjómin fyrir Alþingi, síðasta ráðgjafarþingið,
frumvarp »til tilskipunar um mótvarnir gegn
því að bólusótt og hin austurlenska kólerusótt
flytjist til landsins«. Þar með var komin
hreyfing á þessi mál hér á landi, þótt ekki
fengju lögin endanlega afgreiðslu fyrr en á
fyrsta innlenda löggjafarþinginu 1875 (8).
Þegar svo var komið má segja, að fyrsta
heilbrigðis- og sóttvamarhaldsnefndin hafi
hætt að skifta sér af sóttvömum og titlar
sig síðan heilbrigðisnefnd, og sem slík
kemur nefndin af hendingu inn í fyrmefnt
mislingamál eftir að héraðslæknirinn hafði
séð sjúklinginn í landi tveim dögum eftir
að hann kom veikur í land. Svo virðist því
sem sóttvamareftirlit með aðkomuskipum
hafi verið vanrækt eftir að lögum var
breytt árið 1875. Helstu ákvæði hinna
nýju laga voru þó ekki teljandi frábmgðin
þeim tilskipunum og reglum sem í gildi
höfðu verið allt frá 1805 og heilbrigðis- og
sóttvamarhaldsnefndin í Reykjavík hafði
farið eftir. Enn eru það kaupstaðimir sex,
er fengu kaupstaðarréttindi með afnámi
einokunarverslunar á Islandi 1786, Reykjavík,
Vestmannaeyjar, Grundarfjörður (seinna
Stykkishólmur og þá Seyðisfjörður),
Isafjörður, Akureyri og Eskifjörður, sem urðu
að taka við öllum grunsamlegum skipum.
(Þess ber að geta hér, að allir kaupstaðimir
nema Reykjavík misstu kaupstaðarréttindi
sín 28. desember 1836, en Reykjavík fékk
þá takmörkuð bæjarstjómarréttindi. Hinir
staðimir fengu kaupstaðarréttindin smám
saman aftur. Akureyri 1862, Isafjörður 1866,
Seyðisfjörður 1896 o.s.frv.). Það hamlaði þó
enn raunhæfum sóttvömum, að hvergi var þá í
neitt sóttvamarhús að venda, nema þau tvö ár,
sem gamla biskupsstofan í Laugamesi gegndi
því hlutverki, með frábærum árangri, sem vart
verður ofmetinn, því að á þeim árum gekk
einn skæðasti bólusóttarfaraldur yfir Evrópu
eins og fyrr segir. Hér hafði bólusótt ekki
gengið síðan 1839, og þá nær eingöngu um
Suðurland, og veiktust allmargir þrátt fyrir
kúabólusetningu síðan 1802. Segja má að
sóttvamarlögin frá 1875 hafi lítt breytt verið
í gildi fram um áramótin 1900.
Tilraunir til stofnunar heilbrigðisnefnda eftir
að heilbrigðis- og sóttvamarhaldsnefndin
frá 1848 hélt sinn síðasta fund 1885, til
dæmis 1886 fóru að mestu út um þúfur (9).
Heilbrigðisnefndir á vegum prófasta sem
amtmaðurinn í Norður og Austuramtinu
gekkst fyrir, aðallega til vamar gegn